Heimlich manevrası, boğaza yemek ya da yabancı bir cisim kaçtığında uygulanan bir ilk yardım tekniğidir. Soluk borusuna kaçan cisimler de aynı yöntemle kısa sürede çıkarılabilir. Tıkanma sonucu bilinç hızla bozulabilir ve acil müdahale yapılmazsa yaşamsal tehlikelere yol açar.
Uzmanlara göre, soluk borusu tıkanan kişinin sırtına vurulmamalı.
BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA HEIMLICH (HEMLİK) MANEVRASI VİDEOLU ANLATIM
HEIMLICH (HEMLİK) MANEVRASI NE DEMEK?
Heimlich manevrası, 1974 yılından bu yana dünya genelinde uygulanan temel ilk yardım tekniğidir. Bu uygulama adını doktor Henry Yehudah Heimlich'ten aldı. ABD'li doktor, bu manevra ile birlikte başta Dr. Atar ödülü olmak üzere birçok ödüle layık görüldü.
Başta sağlık çalışanları ve polisler olmak üzere birçok kişiye ilk yardım eğitimleri kapsamında öğretilen manevra, sadece yetişkinlere değil çocuklara ve bebeklere de uygulanabiliyor.
HEIMLICH (HEMLİK) MANEVRASI HANGİ DURUMLARDA UYGULANIR?
Soluk borusuna yemek kaçmasının en büyük nedeni hızlı yeme alışkanlığıdır. Yemek yerken konuşmak da aynı şeye neden olabilir. Heimlich manevrası, soluk borusuna kaçan yemeği ya da yabancı cismi çıkarmak için uygulanır.
Öncelikli olarak eller yumruk şeklinde sıkılmalı ve müdahalede bulunulacak kişinin arkasına geçilmeli. Daha sonra, boğazındaki cismin daha rahat çıkması için kişinin hafifçe öne eğilmesi sağlanır. Yumruk şeklinde sıkılmış eller ile üst karın bölgesine basınç uygulanır. Yaklaşık 8 - 9 kez uygulanan basınçtan sonra yemek borusundaki cisim dışarı çıkar.
BEBEKLERDE HEIMLICH (HEMLİK) MANEVRASI NASIL YAPILIR?
Küçük çocuklar ve bebeklerin soluk borusu tıkandığında verecekleri en belirgin tepki ağlamaya çalışıp ses çıkaramamak olacaktır. Tıkanan soluk borusu ses çıkarmayı engelleyecektir. Böyle bir durumda uygulanabilecek en doğru ilkyardım yöntemi Heimlich manevrası ile soluk borusunu tıkayan cismi çıkartmaktır.
Öncelikle bebeği yüzü yere bakacak şekilde kolumuza yatırmalıyız. Bu sırada bebeği yatırdığımız koldaki elimizle bebeğin çenesinden tutarak başını desteklemeyi de ihmal etmemeliyiz. Tüm bunları yaparken bebeğin ağzını kapatmamalı ve boynunu eğmemeliyiz.
Bebeği doğru şekilde kolumuza yatırdıktan sonra sırt kısmında iki omzunun tam ortasına doğru elimizin topuğu ile 5 defa aşağıdan yukarıya doğru vurmalıyız.
5 defa vurduktan sonra soluk borusunu tıkayan cismin çıkıp çıkmadığını kontrol etmeliyiz. Cisim çıktıysa bebek ağlamaya, nefes almaya ve öksürmeye başlayacaktır.
Sırta vurarak cisim çıkmıyorsa uygulamamız gereken yöntem bebeğin göğsüne vurmaktır. Bu hareketi uygulamak için bebeği, yüzü yukarı bakacak şekilde dizimize yatırmalıyız. Bu pozisyonda bebeğin kafası vücudundan biraz aşağıda olmalıdır. Ayrıca sırta vurma hareketindeki gibi bebeğin kafasını elimizle desteklemeliyiz.
Bebeğin pozisyonunu doğru şekilde ayarladıktan sonra iki parmağımızla bebeğin göğüs kafesinin alt orta noktasına hızlı şekilde 5 defa baskı yapmalıyız.
Bebeğin soluk borusundaki cisim çıkana kadar bu iki hareketi (sırt ve göğüs kafesine vurma) sırasıyla tekrarlamalıyız.
YETİŞKİNLERDE HEIMLICH (HEMLİK) MANEVRASI NASIL YAPILIR?
Yetişkinlerde soluk borusu tıkanmaları genelde öksürerek açılacak boyutlarda olur. Bu tür durumlarda kişinin yüzü kırmızı-mor renk almaya başlar ve çoğunlukla elleriyle boğazını tutarak boğulma işareti yapar. Böyle bir olay sırasında öncelikle kişiyi öksürmeye teşvik etmek gereklidir. Boğulan kişi toplum içinde öksürmeye çekinebilir. Bu nedenle onu cesaretlendirmek ve sakinleştirmek ilk yapılacak işlem olmalıdır.
Öksürerek tıkanan cisim çıkmıyorsa Heimlich manevrası uygulanmalıdır. Bebeklerde bu manevra sırta vurularak yapılır ancak yetişkinlerde vücudu baş aşağı çevirip vuramayacağımız için soluk borusunu tıkayan cisim vurma etkisiyle daha da aşağı inebilir veya yerini sağlamlaştırabilir. Benzer şekilde toplumumuzda tıkanan kişinin sırtına vurmak da hiç bir fayda sağlamayacağı gibi durumu da kötüleştirmektedir.
Heimlich manevrası uygulamak için hastaya ayakta veya oturur pozisyonda arkadan sarılmak gereklidir. Bir elin başparmağı midenin üstüne gelecek şekilde yumruk yapılır ve diğer el ile kavranır. Yumruk yaptığımız eli, içe ve yukarı olacak şekilde 5-6 kez kuvvetli şekilde kendimize doğru çekerek tıkayan cisim çıkartılmaya çalışılır.
Bu işlem, cisim çıkana kadar veya sağlık ekibi gelen kadar devam eder.
KENDİMİZE HEIMLICH (HEMLİK) MANEVRASI NASIL UYGULANIR?
Tek başımıza olduğumuz veya bize yardım edecek birinin olmadığı anlarda da soluk borumuz tıkanabilir. Bu gibi bir durumda kendi kendimize Heimlich manevrası uygulayarak soluk borumuzu tıkayan cismi çıkarabiliriz.
Bunun için öncelikle soğuk kanlı olmalı ve kuvvetlice öksürmeliyiz. Öksürmek işe yaramıyorsa bir elimizi yumruk yaparak karnımız ve göğüs kafesinin hemen arasına koyup diğer elimizle de kendimize doğru kuvvetlice çekmeliyiz.
Bu yöntem de işe yaramıyorsa kendimize baskı yapacağımız sağlam bir zemin bulmalıyız. Sandalye, masa veya tezgah gibi eşyalar bu işe yarayacaktır. Yumruğumuzu diyaframımız ve sert cisim arasına yerleştirip kendimizi hızlıca itmeliyiz. Bu sayede diyaframa çok büyük bir baskı yaparak sert cismi çıkarmaya çalışacağız.
Öksürme, yumruğumuzu kendimize çekme ve sert cisimle baskı yapma yöntemlerini cisim çıkana kadar tekrarlamalıyız.
Kendi kendimize heimlich manevrası yapmak son derece zor ve korkutucudur ancak bu anda sakin olarak soluk borumuzu daha kolay açabiliriz.
Cisim tamamen çıktıktan veya yerinden oynadıktan sonra oturup nefes alış ritmimizi tutturmamız ve bir doktora görünmemiz gereklidir.