Erkeklerin veya kadınların, kendi cinslerini diğerlerinden üstün görme hali son yıllarda iş hayatında ve sosyal hayatta sıkça karşılaşılan bir durum haline geldi. Kadınlar, özellikle erkeklerin kendilerini üstün görmesi neticesinde birçok alanda yaşam alanlarının kısıtlandıklarını dile getiriyorlar. Spor alanında zaman zaman tartışma konusu olan, "Kadın futbol, basketbol oynar mı?" benzeri sözler kamuoyunda tepki çekiyor. Hiç şüphesiz cinsiyet ayırt etmeksizin her insana şans ve imkan verildiği takdirde, her alanda başarıya ulaşması mümkündür.
CİNSİYETÇİLİK (SEKSİZM) NEDİR?
Cinsiyetçilik, bir cinsiyetin diğerinden üstün olduğunu savunan görüş ve ideolojidir. Cinsel ayrımcılık ise insanların diğer insanlar hakkındaki yargıları, kişisel değerlerden çok cinsiyete dayandığında ortaya çıkan ve kimi zaman nefret içeren çatışmalı durumdur. Daha genel olarak cinsiyete dayanan her tür ayrım, cinsel ayrımcılık olarak tanımlanabilir.
CİNSİYETÇİ (SEKSİST) KELİME ANLAMI NE DEMEK?
Bu (bazı istisnaları olmakla birlikte) tarihte genel olarak erkeklerin kadınlara karşı ve heteroseksüellerin eşcinsellere karşı üstünlüğü şeklinde rastlanır. Günümüzde de geçerliliğini yaygın şekilde korumakta ve bazı toplumlarda tabu olarak varlığını sürdürmeye devam etmektedir.
Cinsiyetçiliğin insanlar arasında neden böylesine geniş ölçüde kabul gördüğü hakkında yapılan tartışmalar, genellikle şu sonuçları işaret etmektedir:
Aile, toplum ve çeşitli dinlerden öğrenilen, erkeklerin dominant ve kadınların çekingen özelliklerinden veya ahlaken doğru olduğu varsayılan kültürel ve etik normlar, değer yargıları, tabular, kurallar, yasalar, örf ve adetler cinsiyetçiliği olağanlaştırır ve normalleştirir.
Başlıca düşünce şekilleri ve inanışlar şu şekildedir:
* Bir cinsiyet diğerine göre (kadın erkeğe göre veya erkek kadına göre) daha üstündür veya daha değerlidir.
* Kadınlar nefret edilesidir, erkekler nefret edilesidir.
* Kadınlık belli sınırları olan bir kavramdır, erkeklik belli sınırları olan bir kavramdır.
CİNSİYETÇİLİK (SEKSİZM) NE DEMEK?
Cinsel ayrımcılık temel olarak, belli bir varlığın karakteristik özelliklerinin her zaman kendine özgü sınırlar içinde kalmaya mahkum olduğu düşüncesine dayanır. Kendi içinde ise; erkeğe, kadına, çift cinsiyetli olana ve cinsiyet değiştirene karşı ayrımcılık olarak bölümlendirilebilir. Bu türlerden her biri faklı bir tarihi gelişime sahiptir ve farklı davranış biçimleriyle kendini gösterir.
Her karakteristik özelliğin kendine ait kesin sınırları olduğu düşüncesi, erkeği ve kadını ait oldukları sınıflara kesin bir şekilde ayırdığı gibi her iki cinsiyete ait özellikleri gösteren bireyi de reddeder. Böylece bu düşünce; bir erkeğin diğer erkeklerden, bir kadınınsa diğer kadınlardan önemli bir fark olabileceği ihtimalini de yok sayar.
Cinsel ayrımcılığın belirli türleri birçok ülkede yasa dışı olduğu halde bireylere cinsiyete dayanan bazı özel haklar, öncelikler veya sorumluluklar verilmesi oldukça yaygındır.
KADINLARA YÖNELİK CİNSİYETÇİ (SEKSİST) SÖYLEMLER ARTIYOR
Cinsel ayrımcılık kavramı aslında genellikle kadınlara karşı olan ayrımcılıklarla eş tutulur. Bunun nedeni, kadınlara karşı ayrımcılığın ortaya çıkan ilk şekil olmasıdır. Şovenizm kavramı en geniş haliyle bu ayrımcılığı da kapsar.
Erkek egemen, ailedeki baba figürünün ağırlık bastığı toplumlarda bu tür ayrımcılık, kadının zayıf olduğu yaygın kanısı ile kendini belli eder; bazı toplumlarda kadın, kanunen bir birey olarak dahi görülmemiştir.
Feminist bazı oluşumlar; kanun önünde eşitlik, politik alanda kadının temsil edilmesi, kadına karşı şiddetin önlenmesi, eğitim ve iş fırsatları gibi konular üzerine giderek kadın haklarını gözetmektedirler.
CİNSİYETÇİ (SEKSİST) SÖZ NE DEMEK?
Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre cinsiyet ayrımcılığı, eğitim veya iş yaşamında bireye erkek veya kadın olduğu için farklı tutum ve davranışlar içinde olma halidir.
Cinsiyetçi (seksist) sözlere örnek olarak, iş görüşmesinde kadınlara yöneltilen "Ev ve işi bir arada nasıl yürüteceksiniz?" sorusu gösterilebilir.
Trafikte kadınların araç kullanmamasını savunmak, cinsiyetçiliğe örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca, temizlik yapmak, yemek pişirmek gibi ev işlerinin kadına mahsus olduğunu dile getirmek de seksist bir tutum olarak değerlendirilmektedir.
Özellikle spor camiasında kadınlar yer almaması gerektiğini, sporun erkeklere özgü olmasını isteyen insanlar cinsiyetçi (seksist) bireylerdir. Son olarak Bein Sports kanalında maç spikerliği yapan Melih Şendil'in, "Kadınlar futbolda ve basketbolda olmamalı. Kulüp başkanı olsam pembe forma giydirmem" sözleri, cinsiyetçi (seksist) sözlere örnek verilebilir.
ANDROFOBİ NE DEMEK?
Androfobi 'erkeklere karşı korku' anlamına gelir ve psikolojik bir rahatsızlık olarak tanımlanır. Kadının kendini erkekten üstün hissetmesi de bir cinsel ayrımcılık türü olmasına rağmen androfobi kavramı yakın zamanda yaygınlaşmıştır. Erkeklere karşı cinsel ayrımcılık ve erkek düşmanlığı da Türk toplumunda az da görülür. Erkek düşmanlığı, nefret duygusunu içerir.