Gazetecilik yapmanın zor olduğunu ve her kuvvetten baskı görüldüğünü anlatan Zekeriya Sertel, bu konuda bir seçim yapılması gerektiğini dile getirdi. Ünlü gazeteci, mücadele ederek yazmayı seçen cesur yüreklerden biri oldu.
ZEKERİYA SERTEL KİMDİR?
1890 yılında Makedonya'nın Ustrumca kentinde dünyaya geldi.
İlköğrenimini doğduğu kasabada, ortaöğrenimini Selanik ve Edirne'de tamamladı. Selanik'te hukuk eğitimi aldı.
Gazeteciliğe ilk adımını, 19 yaşındayken Selanik'te çıkan İttihat ve Terakki'nin yayın organı 'Rumeli'de başladı.
Selanik'in işgalinden sonra İstanbul'a geldi, burada da 'Tasvir-i Efkar' gazetesinde çalışmaya başladı. Burada da hukuk eğitimi aldı.
1913 yılında Maarif (Milli Eğitim) Bakanlığı'nın yurt dışına gönderdiği öğrenciler arasında yer aldı ve Paris Sorbonne Üniversitesi'nde sosyoloji öğrenimine başladı.
Burada ünlü sosyolog Emile Durkheim'in öğrencisi oldu. Öğrenimi devam ederken Birinci Dünya savaşının patlak vermesi üzerine İstanbul'a döndü. Dönüşün ardında ilk defa kendi gazetesi 'Turan'ı 1914 yılında yayımladı.
Bu dönemde ilk kadın gazeteci olan Sabiha Sertel ile evlendi.
1919 yılında eşiyle birlikte ABD'ye gitti. Burada Colombia Üniversitesi'nde Gazetecilik Fakültesi'ni bitirdi.
ABD'de eğitimi devam ederken New York Times gazetesinde Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili yalan haberlerin olduğunu görünce gazeteye bir mektup yazar ve bunların hata olduğunu, yalan olduğunu söyledi. Gazete yönetiminden yazı gelir ve gazetenin başyazarıyla görüştü. Zekeriya Sertel'den Kurtuluş Savaşı ile ilgili yazılar yazması istendi. Bu şekilde New York Times'ta yazıları da yayınlandı.
1923 yılında Türkiye'ye döndü. Burada 1924 yılında 'Resimli Ay' dergisini yayımlamaya başladı.
'Resimli Ay'da, eğitim ve yetim çocuklar gibi sorunlar işlenir. Daha ilk sayısında büyük başarı elde eden Resimli Ay, aylık olarak yayımlandı ve yazarları arasında Nazım Hikmet ve Sabahattin Ali Suat Derviş, Sadri Ertem gibi yazarlar da yer aldı.
Zekeriya Sertel, dergideki yazıları nedeniyle Ankara İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı ve üç
yıl sürgünlüğe mahkum edildi. Sonrasında ise derginin yönetimini, Sabiha Sertel devraldı.
1930 yılında Son Posta gazetesini çıkardı. Buradaki haberleri dolayısıyla tekrar hapse girdi.
1932 yılında Faik Sabri Duran ile birlikte Hayat Ansiklopedisi'ni çıkardı.
1936 yılında İstanbul’da İş Bankası tarafından çıkartılan Tan Gazetesini Ahmet Emin Yalman ve Halil Lütfi ile birlikte devralırlar. İkinci Dünya savaşı ve sonrasında etkili bir gazete haline geldi.
Bu dönem ve sonrasında yazılarından dolayı birkaç kez tutuklanıp yargılandı.
Yargılamalar da beraat etseler de baskıdan kurtulamamışlardır. Eşi ile birlikte ülkeyi terk etmek zorunda kalır. Önce Paris sonra Bakü'de kalır bir süre. Ardından ülkesine döndü.
1969 yılında Türkiye’ye dönse de Yeşilköy Havaalanında bir gece misafir edildikten sonra tekrar sınır dışı edildi.
Sertel bu engellemeyi mahkemeye taşır ve kazanır. Mahkemenin bu kararından 1977 yılında İstanbul’a döndü.
1952'den 1977'ye kadar, kendisine pasaport verilmediği için, ülkesine dönemedi.
Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yazılar yazdı.
ZEKERİYA SERTEL'İN ÖLÜMÜ
Zekeriya Sertel, Türk basın ve siyaset tarihinin en önemli isimlerinden biri olarak kabul ediliyor. Gazeteciliğe 1911 yılında Selanik'te başlayan Zekeriya Sertel'in meslek yaşamı özgürlük ve demokrasi mücadelesiyle geçti. Kış aylarını geçirmek için kızı Yıldız Sertel'in yayına Paris'e gittiğinde 1980 yılında 90 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Paris'te defnedildi.
ZEKERİYA SERTEL'İN ESERLERİ
1968 - Mavi Gözlü Dev
1968 - Hatırladıklarım
1978 - Nazım Hikmet’in Son Yılları