Dünya Kadınlar Günü, bugün 98’inci kez kutlanırken, dünya siyasetinde kadınların ağırlığının arttığı görülüyor. Ülke yönetimlerindeki kadın oranı erkeklerin çok gerisinde olsa da Avrupa başta olmak üzere bazı bölgelerde kadınların yönetime daha çok katılmaya başlaması dikkat çekiyor. Dünyadaki 195 ülkeden sadece 21’inde devlet ya da hükümet başkanı olarak bir kadın görev yapıyor. Bunların dokuzu Avrupa’da bulunuyor. Ayrıca Avrupa Birliği’nin (AB) dış politikasını da bir kadın belirliyor. AB’nin en kalabalık nüfuslu ve önemli ülkeleri olan Almanya ve İngiltere’de iktidarda kadınlar bulunuyor. Norveç, Litvanya, Estonya, Romanya, Hırvatistan, Sırbistan ve Malta da kadın liderler tarafından yönetiliyor. AB’nin dış politikasını da AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini yürütüyor. Öte yandan İspanya, İtalya, İsveç, Hollanda ve Macaristan’da tarih boyunca hiçbir kadın cumhurbaşkanı ya da başbakanın olmaması ilginç bir detay olarak dikkati çekiyor.
Ülke parlamentolarındaki kadın temsili oranlarına bakıldığı zaman da Avrupa’nın öne çıktığı görülüyor. Bu alanda Avrupa’yı Afrika ülkeleri takip ediyor. Parlamentosunda en çok kadın bulunduran 20 ülkenin yedisi Avrupa’da (İsveç, Finlandiya, Norveç, İspanya, Fransa, Belçika ve İzlanda), altısı Afrika’da (Ruanda, Güney Afrika, Senagal, Namibya, Mozambik ve Etiyopya), beşi ise Güney Amerika’da (Bolivya, Küba, Nikaragua, Meksika, Ekvador) bulunuyor. 80 milletvekilinden 49’unun kadın olduğu Ruanda, bu alanda en yüksek orana sahip. Onu 130 kişilik parlamentoda 69 kadın vekille Bolivya izliyor. Dünyada yalnızca bu iki ülkenin parlamentosunda erkekten fazla kadın vekil bulunuyor. Avrupa ülkeleri arasında ise parlamentosunda en çok kadın bulunduran ülke İsveç. Ülkenin 349 kişilik meclisinde 152 kadın vekil görev yapıyor. İsveç meclisindeki kadın oranı yüzde 43.6. Hiçbir kadının devlet ya da hükümet başkanı olarak görev yapmadığı Ortadoğu ülkeleri ise parlamentoda kadın temsilinde de alt sıralarda yer alıyor.
Avrupa’nın yeni ‘demir lady’si Merkel
Avrupa’nın yeni ‘demir lady’si olarak da anılan 64 yaşındaki fizikçi Angela Merkel, hem 2005 yılından bu yana Almanya’yı yönetiyor hem de AB çerçevesinde oynadığı öncü rol ile birliğin politikalarına yön veriyor. Aralık 2017’de dördüncü kez seçimi kazanan Merkel’in adı, Forbes’in Dünyanın En Güçlü Kadınları Listesi’nde 12 kez yer aldı. Böylece Merkel, 1979-1990 yılları arasında İngiltere’de başbakanlık yapan Margaret Thatcher’i da geride bırakarak Avrupa genelinde en uzun süre başbakanlık koltuğunda oturan kadın siyasetçi oldu.
Brexit’i omuzlayan kadın May
AB’nin Almanya ve Fransa’nın ardından en kalabalık nüfusa sahip üyesi İngiltere’nin başbakanlığını üstlenen Theresa May, Thatcher’ın ardından ülkesinin ikinci kadın başbakanı oldu. May, İngiltere’nin 1973’te katıldığı AB’den ayrılma sürecini (Brexit) yürüterek bir anlamda ülkenin geleceğini tayin ediyor. Oxford Üniversitesi Coğrafya Bölümü’nden mezun olan ve bankacılık geçmişiyle tanınan 62 yaşındaki May, başbakanlık görevini 11 Temmuz 2016’dan bu yana sürdürüyor.
AB’nin dış politika yüzü Mogherını
AB’nin dış politikasının dümenindeki Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Mogherini de Avrupa’nın önde gelen kadın siyasetçileri arasında yer alıyor. 2014’ten bu yana AB’nin dışişleri ve güvenlik politikalarına yön veren 45 yaşındaki İtalyan asıllı Mogherini, daha önce de İtalya’nın en genç dışişleri bakanı olarak görev yapmıştı. AB’nin yakın zamanda uluslararası politikada daha etkin rol oynama çabasının ‘yüzü’ olan Mogherini, diğer taraftan da 28 üyenin çok farklı ulusal çıkarları arasında dış politika bağlamında bir uyum sağlamaya çalışıyor. Siyaset bilimi mezunu Mogherini’nin, İslam ve politika arasındaki etkileşime dair çalışmaları bulunuyor.
Ortadoğu ve Türkiye zayıf
Asya’dan Avrupa’ya, Afrika’dan Amerika’ya dünyanın dört bir yanında sayıları az da olsa kadın yöneticiler bulunuyor. Ancak Ortadoğu ülkelerinin hiçbirinde devlet ya da hükümet başkanı olarak bir kadın görev yapmıyor. Ortadoğu ülkelerinin, parlamentoda kadın temsili konusunda da dünyanın diğer bölgelerinden geride olduğu görülüyor. Meclisinde en fazla kadın vekil bulunan Ortadoğu ülkesi, yüzde 27.5’le İsrail. 120 kişilik İsrail parlamentosunda 33 kadın vekil görev yapıyor. İsrail’i yüzde 25.3’le, 328 kişilik meclisinde 83 kadın bulunan Irak takip ediyor. Dünya genelinde İsrail 56’ncı, Irak ise 67’nci sırada yer alıyor. Türkiye 550 kişilik mecliste 80 kadın vekille yüzde 14.6 orana sahip ve dünya ülkeleri arasında 131’inci sırada yer alıyor.
Balkanların üç kadın lideri
Balkan ülkeleri Romanya, Hırvatistan ve Sırbistan’da da kadın liderleriyle tanınıyor. Ocak sonunda Romanya’nın ilk kadın başbakanı olan 55 yaşındaki Viorica Dancila, AB ile ilişkilerin yolsuzlukla mücadele konusunda gerildiği bir dönemde görevi üstlendi. Dancila, 2009’dan bu yana AP’de milletvekili olduğu için AB Komisyonu ile yakın ilişkilere sahip. Sırbistan Başbakanı Ana Brnabic ise ülkenin ilk kadın ve eşcinsel başbakanı olarak dikkati çekiyor. 2017’nin temmuz ayından bu yana görevde olan Brnabic, AB yanlısı tutumuyla tanınıyor. Hırvatistan’da 2015’te cumhurbaşkanı olan 50 yaşındaki Kolinda Grabar-Kitarovic de ülkenin en genç ve ilk kadın cumhurbaşkanı olarak biliniyor. Viyana Diplomasi Akademisi mezunu olan ve daha önce Kamu Diplomasisinden Sorumlu NATO Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yapan Kitarovic, büyükelçi olarak da çalışmıştı.