ALİ YILDIRIM-İSTANBUL
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), şubat ayına ilişkin iş gücü istatistiklerini açıkladı. Verilere göre, nüfus her geçen gün artarken, iş gücünün yükselmediği görülüyor. Ayrıca iş arayanların sayısında da her geçen gün gerileme kaydediliyor. İstihdam edilenlerin sayısı, şubatta geçen yılın aynı ayına göre 602 bin kişi azalarak, 26 milyon 753 bin kişiye düştü. İstihdam oranı da 1,7 puan azalarak yüzde 43,1 olarak gerçekleşti. İş gücü şubatta geçen yılın aynı ayına göre 1 milyon 102 bin kişi azalarak 30 milyon 982 bin kişi, iş gücüne katılma oranı ise 2,6 puanlık azalış ile yüzde 49,9 oldu. DİSK-AR raporuna göre, TÜİK verilerinde işgücü ve istihdamın birlikte düştüğü ortaya konuldu. İstihdam son iki yılda ilk kez 27 milyonun altına geriledi. Ekonomik krizin başladığı Ağustos 2018’e göre istihdam kaybı 2 milyon 565 bin olarak gerçekleşti. İş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve özellikle de ümidini kaybeden işsizlerin sayısında ciddi bir tırmanış olduğu görüldü. Ümidini kaybeden işsiz sayısı bir önceki yıla göre 486 bin artarak 1 milyon kişiyi aştı. Bu tablo işsizlerin iş arama ümidini kaybettiklerini gösteriyor.
Şubat ayında istihdam geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 602 bin düştü. Aynı dönemde işsiz sayısının da 502 bin azalması dikkat çekti. Bu dönemde işgücüne dahil olmayanların sayısı 2 milyon 120 bin kişi arttı. TÜİK verilerine göre şubat ayında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 15 yaş üstü nüfus 1 milyon 18 bin kişi artarken işgücü ise bu ciddi artışa rağmen 1 milyon 102 bin düşüş gösterdi. İşgücü çalışmaya hazır kişileri gösteriyor. TÜİK verileri insanların işgücüne neden dahil olmadığını da gösteriyor. Son bir senede işgücüne dahil olmayan kişi sayısı 2.1 milyon artarken bunun en büyük sebebi iş aramayıp, çalışmaya hazır olanlarlar. Bu sayı şubat ayı itibariyle bir senede 832 bin artarak 3 milyon 207 bin kişiye yükseldi. Bu kişiler çalışmaya hazır olmasına rağmen işsiz sayılmıyor. TÜİK’e göre iş bulma ümidi olmayanların sayısı bir senede 1 milyon 107 bine yükseldi. Aynı dönemde ev işleriyle meşgul olanlar ise 95 bin arttı. Bu verilerde Covid-19’un yarattığı ekonomik depremin sonuçları, işsizlikteki artış ve istihdam kaybı henüz yer almıyor. Covid-19’un etkilerini haziran ve temmuz ayında açıklanacak TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarında görmek mümkün olacak..
BİR YILDA 2.1 MİLYON KİŞİ ARTTI
Analistler, salgının krizi daha da derinleştirdiğini söylerken, Türkiye’nin koronadan önce de 2018 yılında başlayan yakıcı bir ekonomik krizin içinde olduğunu aktardı. Şubat 2018 ile 2020 arasında istihdam edilen kişi sayısı artan nüfusa rağmen 1 milyon 413 bin kişi azaldı. Cumhurbaşkanlığı Hükumet Sistemi ile kriz aynı dönemleri kapsarken, 1.4 milyonluk kaybın, 3 puanlık artışı gösterdiği ifade edildi. İşsizlik tarafında tehlikeli gelişmelerin olduğuna değinen analistler, insanlar iş bulma umutlarını kaybettikleri için iş de aramıyorlar ve istihdam düzeyi düşüyor. Son bir yılda iş gücüne dâhil olmayan nüfus 2 milyon 120 bin kişi artmış durumda.
KAMU İSTİHDAMI YÜZDE 4 YÜKSELDİ
Şubatta herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların toplam çalışanlar içindeki payını gösteren kayıt dışı çalışanların oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 3,5 puan azalarak yüzde 30 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı yıllık bazda 2,6 puan azalarak 20,2 olarak belirlendi. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının derlediği verilere göre, 2020 yılı I. döneminde toplam kamu istihdamı 2019 yılının aynı dönemine göre yüzde 4 artarak 4 milyon 699 bin kişi olarak kayıtlara geçti. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki döneme göre değişim göstermeyerek yüzde 12,7 oldu. İşsiz sayısı bir önceki döneme göre 67 bin kişi azalarak 3 milyon 996 bin kişi olarak gerçekleşti.
TOPLAM İŞSİZ SAYISI 4.2 MİLYON
Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı, şubatta geçen yılın aynı ayına göre 502 bin kişi azalarak 4 milyon 228 bin kişiye geriledi. Aynı dönemde işsizlik oranı 1,1 puan düşerek yüzde 13,6 oldu. Tarım dışı işsizlik oranı ise 1,5 puanlık azalışla yüzde 15,4 olarak tahmin edildi. İşsizlik oranı şubatta bir önceki aya göre 0,2 puan düştü. Söz konusu ayda 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 1,7 puan azalarak yüzde 24,4 oldu. İşsizlik oranı, 15-64 yaş grubunda ise 1,1 puan azalışla yüzde 13,9 olarak gerçekleşti.
GENİŞ TANIMLI ÇİFT HANEYE ULAŞABİLİR
DİSK-AR raporuna göre, TÜİK’in kullandığı mevcut işsizlik hesaplama yöntemi ile Covid-19’un yaratacağı işsizliğin ve istihdam kaybının ölçülmesi mümkün değil. Bilindiği gibi TÜİK’in standart işsizlik hesaplaması referans (anket) haftasından önceki son dört hafta içinde iş arama kanallarından herhangi birini kullananları ve 15 gün içinde çalışamaya hazır olanları “işsiz” kabul ediyor. Ücretli olarak çalışıp çeşitli nedenlerle anket döneminde işlerinin başında bulunmayanlar, üç aydan kısa süre içinde işlerinin başına geri döneceklerse veya işten uzak kaldıkları süre içinde ücretlerinin en az yüzde 50 ve daha fazlasını almaya devam ediyorsa istihdamda kabul ediliyor. Bu durumda kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği kapsamında olanların ezici çoğunluğu anketlerde istihdam halinde gözükebilir. Raporun tahminlerine göre, virüsün ilk aylardaki etkisi (Mart-Nisan-Mayıs) 7 ile 8 milyon istihdam ve iş kaybı olacağı yönünde. Böylece kovid-19’un ilk dönemlerinde dar tanımlı iş ve istihdam kaybının 12 milyona, geniş tanımlı işsizliğin 15-16 milyon civarına ulaşabileceğini tahmin ediliyor.
GENÇ İŞSİZLİK PATLADI
Uluslararası karşılaştırmalarda kullanılan 15-24 yaş arası işsizlik oranı ise yüzde 24,4 olup, bu yaştaki genç işsiz sayısı 1 milyon 110 bindir. Finansal istikrarsızlıkla başlayan ve Nisan 2018’den itibaren etkisi belirginleşen ekonomik kriz sürecinde, 15-34 yaş grubu genç işsiz sayısı 623 bin kişi artmıştır. Nisan 2018’den itibaren etkisi belirginleşen ekonomik kriz sürecinde, 15-34 yaş grubu üniversiteli işsiz sayısı 132 bin kişi artmıştır. 15-34 yaş grubundaki işsizlerin yanı sıra 11 milyon 96 bin genç iş gücünün dahi içinde yer almamakta, yani işsiz sayılmamaktadır. Bu yaş grubundaki 24 milyon gençten yalnızca %43,7’si çalışmaktadır. Daha açık bir ifadeyle çalışan her genç, bir şekilde başka bir gencin ekonomik sorumluluğunu taşıyor gözükmektedir.
YENİ MEZUNLAR ÜMİDİNİ KAYBETMEYE DEVAM EDİYOR
Genç İşsizler Platformu’nun son açıklanan TÜİK ve İŞKUR verilerinden derleyerek hazırlamış olduğu Mayıs 2020 ‘İşsizlik ve İstihdam Raporu’na göre; 15-34 yaş grubunda 2 milyon 437 bin genç işsiz. Daha dikkat çekici olarak, iş gücü dışında bırakılan üniversite mezunu sayısının yalnızca 1 yılda 474 bin artarak rekor kırması oldu. 766 bin üniversite mezunu işsize ek olarak 1 milyon 168 bin üniversite mezunu iş bulma ümidini kaybetme, eğitime devam etme, ev işleriyle meşgul olma gibi nedenlerle iş gücünde dahi yer almamakta, işsiz sayılmayıp iktisaden atıl kalıyor. Yani yüksek üniversiteli işsizliğe ek olarak TÜİK sınıflandırması neticesinde rekor sayıda mezun, işsiz dahi sayılmamaktadır. Eğitime harcanan para, zaman ve emek iş gücü piyasasında karşılığını bulamamıştır. Üniversite mezunu 893 bin kadın yüksek eğitim düzeylerine rağmen iş aramamakta ve işsiz sayılmamaktadır.
KADINLARIN DURUMU DAHA KÖTÜ
İş gücüne katılım en çok ilköğretim ve altındaki eğitim düzeyindeki kişilerde düşüktür. Bu eğitim düzeyindeki 4 milyon 701 bin kadın iş gücünde dahi yer almamaktadır. 15-29 yaş grubunda ne eğitim alan ne de herhangi bir şekilde çalışan/staj gören genç sayısı 5 milyon 476 bine ulaşmıştır. Gençlerin yüzde 30,8’si ekonomik faaliyetlere katkı verememekte; aynı zamanda eğitim veya staj yoluyla kendisini geliştiremiyor. Bu kategorideki genç sayısı Finlandiya, Slovakya ve Norveç gibi bazı gelişmiş Avrupa ülkelerinin her birinin toplam nüfusu kadardır. Aynı yaş grubundaki genç kadınların eğitime ve istihdama dâhil olmayanlarının sayısı 3 milyon 679 bindir. Genç kadınlarda bu oran yüzde 41,8 olup aynı yaş grubundaki erkeklerin yüzde 20,1 oranının çok üstünde. Çalışma ve eğitim alma hakkında kadınların durumu erkeklere göre çok daha kötü olup; cinsiyete dayalı fırsat eşitsizliği yaratmakta ve sosyal hak kaybına neden olmakta. İşsizlik sayı ve oranlarındaki artışa ek olarak işsizlik süresi de gittikçe uzamaktadır. 1 yıldan fazla süredir iş arayan 15-34 yaş arası genç sayısı son 1 yılda 239 binden 445 bine ulaştı. Üniversite mezunlarının iş arama süreleri de gittikçe uzadı. 1 yıldan fazla süredir iş arayan 15-34 yaş arası üniversiteli genç sayısı son 1 yılda 109 binden 228 bine çıktı. Mezunlar; KYK kredilerini ödeme fırsatı bulamamakta, yükselen faizler nedeniyle borçları artmakta ve bazı durumlarda haciz ile karşı karşıya kalıyor.