Türkiye’de yüksek öğrenimli kişiler arasında işsizlik oranı artarken, yıllar içerisinde toplam işsizliğin ve işsizlik sigortası fonunun da büyüdüğü belirlendi. Bu kapsamda son 12 yılda işsiz sayısı yüzde 71.8 artışla 2 milyon 56 bin kişiden 3 milyon 533 bin kişiye, fon büyüklüğü de yüzde 525.9 yükselişle 18.02 milyardan 112.8 milyar liraya ulaştı. Söz konusu fonun, 2018 yılında 130 milyar 470 milyon liralık büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Bu gerçekleşmeyle toplam fon varlığının gelecek yıl Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın yüzde 3,8'ine ulaşacağı tahmin ediliyor. İşsizlik Sigorta Fonu ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yapılan belirlemelere göre, 2005 yılında yüzde 9.5 olan işsizlik oranı, takip eden yıllarda yüzde 9, yüzde 9,1, yüzde 10, yüzde 13, yüzde 11,1 ve yüzde 9.1 olarak gerçekleşti. 2012 yılına gelindiğinde yüzde 8.4’le en düşük işsizlik oranına ulaşılırken, sonraki iki yıl yüzde 9 ve yüzde 9.9 ile tek hane sürdürüldü. 2015 yılında, 26 milyon istihdama karşılık 3 milyon 54 bin işsiz sayısı ve yüzde 10,3’le çift haneye yükselen oran, 2016’da da hızla devam etti. Böylelikle 27 milyon 213 bin çalışana karşılık toplam işsizlik 3 milyon 330 bin kişiye yükseldi. Bu yılın ilk yedi aylık döneminde ise 27 milyon 889 bin istihdama karşın 3 milyon 553 bine çıkan işsiz oranı yüzde 11.2’ye tırmandı. Böylelikle son üç yılda çift hane grafiğini sürdürdü. Söz konusu yıllar içerisinde işsizlik sigorta fonu da büyüdü ve 2005 yılında 18.02 milyarlık büyüklük, 2014 yılında 81,4 milyar liraya ulaştı. Devam eden yıllarda 93.07 milyar ve 103,2 milyara yükselen fonda, bu yılın ilk 9 aylık döneminde toplam 112,8 milyar lira birikti. Fon'un faaliyete geçtiği Mart 2002'den, bu yılın eylül ayı sonuna kadar 8 milyon 849 bin 220 kişi başvuruda bulundu. İŞKUR tarafından yapılan değerlendirme sonrası 5.6 milyon kişiye ödeme yapıldı. Fon'un, 2018'de 24.8 milyar gelir, 13.9 milyar gideri sonucunda Esnaf Ahilik Sandığı dahil toplam 130 milyar 470 milyon liraya ulaşması bekleniyor.
İŞVERENE 666 TL FON DESTEĞİ
* İşsizlik Sigortası Fonu'nun gelirini, sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri, yüzde 1 devlet payı ile bu primlerin değerlendirilmesinden elde edilen kazanç, gecikme zammı ve faizler oluşturuyor.
* 2005 yılından 18.02 milyar lira biriken fon, bu yılın ilk 8 ayına gelindiğinde yüzde 525.9 artışla toplam 112,8 milyar liralık büyüklüğe ulaştı.
* İşsizlik Sigortası Fonunda istihdamı artırıcı tedbirler için ayrılan oran, geçen yıl yüzde 30'dan yüzde 50'ye çıkarıldı.
* KHK ile yıl sonuna kadar işe alınacak her yeni işçi için aylık 666 lira prim, 106 lira da vergi desteği verilmesi sağlandı. Böylece bir işçinin işverene maliyeti 2 bin 88’den bin 314 liraya indirildi.
* Bu yılın sonuna kadar işverene verilecek destek ödemeleri için işe alınacak işçinin İşkur’a kayıtlı işsiz olması şartı getirildi. Toplam 773 liralık desteğin 666 lirası İşsizlik Fonu’ndan karşılanması sağlandı.
* Asgari ücretli bekâr bir işçi için 93.32 lira gelir vergisi, 13.49 lira da damga vergisi olmak üzere 106.81 lira vergi ödeniyor. İşverenler, bu sene işe alacakları yeni işçi için yıl sonuna kadar bu rakamı da ödemeyecek.
* İşsizlik sigortasının uygulanmaya başladığı 2002'nin Mart ayından bu yılın eylül sonuna kadar fona 8 milyon 849 bin 220 kişi başvuruda bulundu.
* Toplam 5 milyon 647 bin 21 kişiye 17.5 milyar TL ödendi.
* Her yıl ortalama 10 milyar lira büyüyen İşsizlik Sigortası Fonu'nun, olağan işleyişiyle bu yıl sonunda 116 milyar lirayı aşması bekleniyor.
FON'DAN YARARLANMA KOŞULLARI
* Herhangi bir işyerinde çalışan kişinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması,
* Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 günde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması,
* Son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası priminin ödenmiş olması,
* Fesih sonrası 30 gün içinde en yakın İŞKUR'a şahsen başvuruda bulunulması gerekiyor.
İşsizlik ödeneğinin süresi
* Son üç yılda 600 gün sigortalı çalışan işsizlere 180 gün,
* 900 gün sigortalı çalışan ve primi ödenenlere 240 gün,
* Bin 80 gün sigortalı çalışıp işsizlik sigortası primi ödenen sigortalı işsizlere 300 gün süreyle işsizlik maaşı ödeniyor.