Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda (BMGK) cuma günü İsrail’in işgal yerleşimlerini kınama kararı çıkmasının ardından, Tel Aviv hükümetinin hukuk tanımayan çıkışları sürüyor. Oylamanın ardından yaptığı ilk açıklamada kararı tanımayacağını ilan eden ve kararın çıkmasından dolayı ABD Başkanı Barack Obama’yı suçlayan İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, pazar günü tasarıya lehte oy veren 10 ülkenin büyükelçilerini Kudüs’teki dışişleri bakanlığına çağırdı. Karara olumlu oy veren 14 ülkeden, İsrail’de büyükelçiliği olan 10’unun büyükelçilerinin, Noel gününe rastlayan Pazar günü dışişleri bakanlığına çağrılması olağandışı bir davranış olarak nitelendi. Rusya, Çin, Japonya, Ukrayna, Fransa, İngiltere, Angola, Mısır, Uruguay ve İspanya’nın büyükelçilerinden ülkelerinin oylamadaki tutumuna ilişkin açıklama istendi. İsrailli muhalif Haaretz gazetesine konuşan Batılı bir diplomat, bu duruma tepkisini “Biz Yahudiler için kutsal olan Yom Kippur gününde İsrailli bir büyükelçiyi dışişleri bakanlığına çağırsak Kudüs’tekiler bunun için ne derdi?” sözleriyle gösterdi. Ülkesinin aynı zamanda Dışişleri Bakanı da olan Netanyahu, kararın geçmesinden birinci derecede sorumlu tuttuğu ABD’ye, ‘diplomatik misilleme’ hamlesinde de özel muamele uyguladı. ABD’nin İsrail Büyükelçisi Dan Shapiro’yu başbakanlığa çağıran Netanyahu, Shapiro’dan, ABD’nin oylamadaki tutumuyla ilgili açıklama istedi. Görüşmenin ardından taraflar sessiz kaldı.
‘DOST DOSTU BM’YE TAŞIMAZ’
Netanyahu, pazar günkü kabine toplantısının ardından ‘ellerindeki istihbarata göre’ karar tasarısının hazırlanması, oylamaya sunulması ve ABD’nin çekimser oy kullanarak tasarının kabul edilmesini sağlamasından Barack Obama’nın sorumlu olduğunu öne sürmüştü. Netanyahu, “(ABD Dışişleri Bakanı) John Kerry’e de söylediğim gibi, dost dostu BMGK’ya taşımaz” demişti.
Daha önce 74 kez benzer tasarılara karşı veto yetkisini kullanan ABD, cuma günkü oylamada çekimser kalmıştı. Karar metninde “İsrail hemen ve tamamen, Doğu Kudüs de dahil olmak üzere, işgal altındaki Filistin topraklarında tüm yerleşim faaliyetlerini durdurmalı” ifadesi yer alıyor. Kararda ayrıca ayrıca Yahudi yerleşim birimlerinin ‘yasal dayanağının olmadığı’ ve ‘İsrail-Filistin Sorunu’na iki devletli çözümü tehlikeye attığı’ belirtiliyor. Netanyahu ve görevi önümüzdeki ay Obama’dan devralacak Donald Trump, ABD’ye tasarıyı veto etme çağrısında bulunmuştu.
İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜME FİİLİ DURUM ENGELİ
Birleşmiş Milletler ve ABD, Filistin sorununda 1967 sınırlarını esas alan iki devletli çözümü savunuyor. Bu yılda Arap ülkeleriyle yaptığı ‘Altı Gün Savaşları’nın ardından İsrail, Sina Yarımadası, Gazze Şeridi, Batı Şeria ve Golan Tepeleri’ni ele geçirmişti. Savaştan birkaç yıl sonra Sina Yarımadası’ndan çekilen İsrail, diğer bölgelerde ise Yahudi yerleşim birimleri inşa etmeye başladı. Filistin yönetimiyle yapılan barış görüşmeleri çerçevesinde 2005 yılında Gazze’deki yerleşim birimlerini boşaltan İsrail, Doğu Kudüs ve Batı Şeria’da ise işgali büyütmeye devam etti. Filistin devletinin kurulacağı alanlardaki İsrail yayılması, uluslararası toplum nezdinde iki devletli çözümü pratikte imkansız hale getirme girişimi olarak algılanıyor. ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Samatha Power da cuma günkü oylama öncesine yaptığı konuşmada bu endişeye dikkat çekmişti. Halihazırda Filistin topraklarındaki 140 yerleşim biriminde 500 bin kişi yaşıyor.
NETANYAHU DÖNEMİNDE İŞGAL ARTTI
İsrail’de yayımlanan Haaretz gazetesinin haberinde, 2016 yılında Doğu Kudüs’teki Yahudi yerleşim birimi planlarının sayısında ciddi bir artış olduğu belirtildi. İsrail’in Doğu Kudüs’te 2014’te 775, 2015’te 395 konut inşasına onay verdiği ifade edilen haberde, bu yıl ise bin 506 konut inşasının onaylandığı kaydedildi. Belediye yetkililerinin, İsrail Başbakanlık ofisini diplomatik hassasiyetler nedeniyle yerleşim birimi planlarını engellemekle suçlamasının ardından 2014 ve 2015 yıllarında yerleşim birimi inşasında ciddi bir yavaşlama yaşandığı aktarıldı. Ayrıca Donald Trump’ın ABD başkanlık seçimlerini kazanmasının ardından Kudüs’te inşa edilmesi planlanan yerleşim birimlerinin artış gösterdiği vurgulandı. İsrail’in başkent ilan ettiği Kudüs, 1947 yılındaki BM kararı uyarınca uluslararası toplum tarafından ‘bağımsız bir bölge’ olarak tanınıyor. ABD’nin İsrail Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşımak istediğini açıklayan Trump’ın, Kudüs’ü de İsrail’in başkenti olarak tanımasından endişe ediliyor.
‘OBAMA’DAN BİR TOKAT DAHA GELİR Mİ’ KORKUSU
Netanyahu’nun, Filistin sorununun çözümü için BMGK’ya ABD tarafından yeni bir karar tasarısının sunulması endişesi taşıdığı belirtildi. İsrail devlet radyosunun, bazı İsrailli hükümet kaynaklarına dayandırdığı habere göre, İsrail Güvenlik Kabinesi dün akşam Netanyahu başkanlığında yaptığı toplantıda, Barack Obama yönetiminin BMGK’ya “İsrail-Filistin sorununun çözümü için müzakerelerin yeniden başlama kriterlerini belirleyecek” bir tasarı sunma ihtimalini görüştü. Haberde, Netanyahu’nun, Obama’nın başkanlık süresi sona ermeden İsrail’e yeni bir “siyasi tokat” atması yönünde endişe taşıdığı aktarıldı.