LOZAN
İsviçre’nin Lozan kentinde P5+1 (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) ülkeleri ile Tahran Yönetimi arasında sekiz gündür aralıksız süren müzakereler, dün akşam saatlerinde bir sonuca ulaştı.Ve tarafların kendi kendilerine belirledikleri 31 Mart tarihi aşıldığı halde, 30 Haziran 2015’e kadar nihai bir anlaşmaya kavuşması beklenen mutabakat çerçevesi ortaya çıktı.
Süreç nasıl işleyecek?
- İran'ın mevcut zenginleştirilmiş uranyum stoğunun üçte ikisi imha edilecek ya da ülke dışına çıkarılacak. İran'ın nükleer programı 10 yıl boyunca gözetim altında olacak.
- Hemen nihai anlaşmanın taslağı yazılmaya başlanacak, 30 Haziran'a kadar taslak metin hazırlanmış olacak. 30 Haziran'da belirlenen hedeflere ulaşılırsa nihai anlaşma imzalanacak.
- Sürecin bundan sonraki kısmını Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEK) izleyecek. UAEK İran'ın söz konusu anlaşma çerçevesinde verdiği sözleri tutup tutmadığını takip edecek ve raporlayacak.
- UAEK'in olumlu raporlar vermesi ve 30 Haziran'a kadar şartların yerine gelmesi halinde İran'a uygulanan yaptırımların kalkması bekleniyor.
Obama, İran'ı denetleyeceklerini söyledi
Obama'dan açıklama: Tarihi bir gün
Müzakereler sonucu sağlanan büyük aşamaya ilişkin olarak Beyaz Saray'da kameralar karşısına geçerek bir açıklama yapan Obama, P5+1 ülkeleriyle İran arasında aylarca devam eden müzakereler sonucunda nihayet tarihsel bir anlaşmaya ulaşıldığını söyledi.
İran'a karşı uygulanan yaptırımların, bu ülkenin görüşme masasına çekilmesini sağladığını söyleyen Obama, İran'ın, tüm yükümlülüklerini yerine getireceğini, nükleer silah yapımına elverişli derecede zenginleştirilmiş plütonyum üretemeyeceğini, zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerinin sayısını düşüreceğini kaydetti.
Gerekirse denetleriz
Anlaşmanın uygulanmasının güvene ve tesadüfi bırakılmayacağını, bu ülkenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde bundan haberdar olmalarını sağlayacak mekanizmaların kurulacağını kaydeden Obama, "bir şeyden kuşkulanırsak, hemen denetleme yapacağız" dedi.
"İran'ın nükleer silah yapmasına asla izin verilmeyecek" diyen Obama, İran'ın geri adım atması halinde yaptırımların geri geleceğini ifade etti. Obama, bu anlaşmanın İran'a, "nükleer programının barışçıl olduğunu gösterme fırsatı verdiğini" belirtti.
İsrail rest çekti
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran'la varılan nükleer anlaşmayı kınadı. Netanyahu, ABD Başkanı Barack Obama'ya bu anlaşmanın İsrail'in varlığını sürdürmesini tehdit ettiğini belirtti. Uzlaşmanın İran'ın nükleer programını meşrulaştırdığını söyleyen İsrail lideri, daha iyi bir anlaşma elde edilene kadar dünya ülkelerini Tahran üzerindeki baskıyı devam ettirmeye çağırdı. Obama ile konuşan Netanyahu, anlaşmanın İran'ın "agresifliğini ve terörünü" artıracağını savundu.
İran'ın Lozan Anlaşması'nda neler var?
- İran'ın Fordo Nükleer Tesisi, nükleer fizik santralına dönüştürülecek.
- Sadece Natanz Nükleer Tesisi'nde uranyum zenginleştirme çalışması yapılacak.
- Sürecin bundan sonraki kısmını Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı izleyecek. Uluslararası denetçiler, ülkenin nükleer programını denetleme yetkisine sahip olacak
- İran, santrifüj sayısını 10 yıl süreyle üçte iki oranında azaltacak. Sayı, 19 binden 6 bin 104'e inecek.
- Bunların sadece 5 bin 60'ında 10 yıl süreyle uranyum zenginleştirme çalışması yapılacak.
- 15 yıl süreyle yeni santral kurulmayacak.
- İran'daki Arak Ağır Su Üretim Tesisi yeniden yapılandırılacak.
- Nihai anlaşmanın taslağı yazılmaya başlanacak, 30 Haziran'a kadar taslak metin hazırlanacak.
- ABD ve Birleşmiş Milletler, İran verdiği sözleri tutarsa uyguladıkları yaptırımlan kaldıracak.
İran'da kutlamalara binlerce kişi katıldı
Tahran'da anlaşma kutlaması
Bütün İran halkının 8 gündür yakından takip ettiği görüşmelerin, anlaşma ile sonuçlanması üzerine, dün gece Tahran sokağa döküldü. Binlerce kişi 'nükleer anlaşma' kutlamasına katıldı. Kutlama sabaha dek sürdü.