KARAR DETAY HABER
Gıdada yüksek fiyat etiketi hükümeti tanzim satış noktalarına yöneltti. Özellikle enflasyonu da etkileyen sebze ve meyve fiyatları, tüketicileri olumsuz yönde etkiledi. Yüzde 400’lere ulaşan fiyatlarla birlikte raflar el yakarken, sebze-meyvede fiyat artışlarını önlemek amacıyla hayata geçirilen tanzim satış uygulaması kapsamında, kurulan çadır ve mobil araçlarda domates, biber, patates, patlıcan, salatalık, soğan ve ıspanak uygun fiyattan tüketici ile buluştu. Böylece bazı zincir marketlerde projeye destek vererek fiyatları indirdi. Hatta tanzim satış adı altında ayrım yapanlar bile oldu. Tanzim satış ile esnaf ve sanatkara rakip olma amacı gütmediklerinin altını çizen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Biz sadece fırsatçılara derslerini vermek için bu yolu açtık. İşlerin normale döndüğünü, milletimizin sırtına kene gibi yapışan fırsatçıların yola geldiğini gördüğümüzde artık bu tür yöntemlere ihtiyaç kalmayacaktır. Bizim işimiz zaten bu değil ki ya. Biz şu anda bu işi yoluna sokalım diye bu adımları attık. Serbest piyasa ekonomisi kuralları çerçevesinde; ama ahlakı, izanı, vicdanı elden bırakmayan esnaflarımıza, sanatkarlarımıza sonuna kadar destek olmayı sürdüreceğiz. Milletimiz özellikle sebze ve meyve fiyatları başta olmak üzere günlük hayatını doğrudan etkileyen fırsatçılar karşısında haklı olarak çok öfkelidir. Biz de öfkeliyiz. İşte onun için tanzim satışların kurulması kararını aldık” dedi. Erdoğan konuşmasında tanzim satışla ilgili şu noktalara değindi: “Seçim sonrası belediyelerimizin organizasyonu ve Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, ilgili bakanlıklarımız oturacaksınız, konuşacaksınız. Belki de bu işleri belediyelerin organizesiyle en ücra köşelere kadar yapma adımlarını da atabiliriz. Aynı uygulamayı fahiş fiyat artışlarının olduğu temizlik ürünleri ve bakliyat gibi alanlara genişletmeyi planlıyoruz. Dert sadece elma, armut, patates, soğan, sivri biber, domates değil. Bunun yanında temizlik ürünlerinden tutunuz diğer birçok kaleme kadar bütün bunlarda ucuz ürünü halkımıza satabilmektir. Şayet esnaf ve sanatkarlarımız kendi içlerinde ahilik değerlerine uymayan çürük elmaları ayıklar, fırsatçıların önünü keserlerse devletin bu tür müdahalelere ihtiyacı olmaz. Biz esnafımızın, sanatkarımızın ekmeğiyle oynamıyoruz. Tam tersine milletimizin ekmeğiyle oynayanlara derslerini veriyoruz, yaptığımız budur. Fırsatçılara karşı yürüttüğümüz mücadeleden en büyük faydayı esnaf ve sanatkarlarımız görecek. ‘Zincir marketler’ diyoruz ya şimdi bana buradan kızacaklar biliyorum. Ne yaptılar fiyatlarda çağrılarımıza rağmen hiç indirmediler. Ama şu uygulamayı başlattık şimdi zincir marketler de fiyatlarını indirmeye başladı.”
ÜRETİCİ MALİYETLERDEN ŞİKAYETÇİ
‘ÇÖZÜM BU DEĞİL, MESELENİN ÜZERİNE GİDİLMELİ’
Talep Yönlü politikaların, dalgalanmaları talep cephesine müdahale ederek çözmeye çalışan politikalar olduğunu ve durgunluk varsa talebin cesaretlendirilip, ısınma varsa soğutulmaya çalışıldığını aktaran Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Ekonomist Prof.Dr. Emre Alkin, “Bu politikanın da başarı şansı tartışmalıdır. Çünkü durgunluktan çıkarmak için yapılan hamlelerin yarattığı ısınmayı, ısınmış ekonomiyi soğuturken oluşacak durgunluğu önleyecek bir mükemmel reçete yoktur” şeklinde konuştu. Nihai malların fiyatlarına doğrudan yapılan müdahalelerin mutlaka enflasyon ve hayat pahalılığı üzerinde kısmi olumlu etki yapacağını ancak özellikle gıda enflasyonunu dizginlemek için yapılacak başka adımların da bulunduğunu söyleyen Alkin bu önlemleri şöyle sıraladı: “Miras yoluyla bölünen tarım arazilerinin toplulaştırması yasası geçerse tarımda ölçek ekonomisi sağlanmış olur, maliyetler düşer ve verimlilik artar. Tanzim satışların bu konuda kalıcı bir çözüm yaratması zor. Meselenin doğrudan üzerine gidilmesi gerekiyor. Tarım ile ilgili olarak TÜİK’in elinde sağlıklı istatistik bulunduğunu söylemek zor. Arz-Talep dengesi için yapılan bilimsel alışmaların güvenilir bilgiye dayanmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Tarım arazileri çiftçilik yapmak isteyenlerin elinde olmadığı için, organize tarımın zayıfladığı, aracıların egemen olduğu bir piyasa, doğal bir sonuç olarak ortaya çıkıyor. Kanaatimce, sorunların kaynağına 31 Mart’a kadar inmek pek mümkün değil. Dolayısıyla doğrudan talebe ve fiyatlara müdahaleye devam edileceğini tahmin ediyorum.”
ESNAFA MÜJDELİ HABER
Taksi, dolmuş ve otobüsçü esnafına verilen ÖTV ve KDV indiriminin Mart ayı sonuna kadar uzatılacağını belirten Tayyip Erdoğan, “Bunu siz istediniz, biz yaptık. Vergisini düzenli ödeyen esnafı da unutmadık, onlara da 5 puanlık indirim sağladık. Meslek kollarının yeniden belirlenmesinden, sicil affına, taşınır rehninden, ahilik sandığının kuruluşuna, enerji desteğinden yeni iş yerlerine prim desteğine kadar pek çok düzenlemeyi hayata geçirdik. Tüm bu çalışmalarda tek bir amacımız vardı, o da esnaf ve sanatkarımızı rahatlatmak, geleceğini daha iyi görebilmesine katkıda bulunmaktır. Çünkü biz sizleri Allah için seviyoruz” şeklinde konuştu.
KOMİSYONCU VE HALCİLERİN SUÇU YOK
Ankara ve İstanbul’da başlatılan yaş meyve sebzede tanzim satış konusuna değinen Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin ise şöyle dedi: “Psikolojik olarak fiyatı aşağıya çekti gibi görünüyor. Tanzim satıştaki fiyatlar, Antalya’daki hal fiyatlarına yakın. Arz-talep dengesine bağlı bir fiyat oluşuyor burada. Genellikle bizim üretici neredeyse maliyetine satıyor. Şimdi son iki ayda havalardan dolayı fiyat yükseldiğinde her sene biz bunları konuşuyoruz. Yaş meyve sebzenin yaklaşık yüzde 15-20’si paketleme sırasında, ayrıştırırken zayi oluyor. Bunları hiç düşünmüyoruz. Bu maliyetten nasıl buraya geldik? Yapılacak bir iş varsa belki marketlerde çok yüksek, orası denetlenebilir. Yoksa burada bizim üreticilerin, komisyoncuların, halcilerin hiçbir suçu yok. Marketleri denetlesinler.”
YÜZDE 8 KOMİSYON ALIYORUZ
Mersin Hali’ndeki son durumu değerlendiren Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Münir Şen, “Kesinlikle fiyatların yükselmesi bizden kaynaklı değil. Bizler halde üreticilerin hesabına çalışan temsilcileriz. Üreticinin ürünün borsa görevi gören hallerde değerlendirip, yüzde 8 komisyonumuzu kesip, geri kalanı üreticinin hesabına yatırıyoruz. Yüzde 8’lik komisyon da ürünün kendi satış rakamı içinden alınan tutar, üzerine konulmuyor. Hallerde ürün fiyatlarının yükselmesinin nedeni komisyoncular değil. Belediye ve maliye ekipleri sık sık denetliyor. Bir haftaya yakın zamandır müfettişlerimizi misafir ediyoruz. Denetimler süreklilik arz ediyor. Bugüne kadar kesilen bir ceza yok ama eksik beyanda bulunan arkadaşlarımıza ceza kesiliyor” diye konuştu.
UYGULAMA SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL
ATSO Başkanı Davut Çetin “Sürdürülebilir bir durum değil, her şeyden 65 tanzim satışla tüketimin ne kadarını karşılayabilirler? Ne kadar satarlarsa satsınlar Ankara ve İstanbul’un yüzde kaçını karşılayabilirler ki? Sadece psikolojik olarak birkaç günlüğüne fiyatı çekti gibi görünüyor ama bir süre sonra yine bu iş eski haline döner. Meyve sebze ürünlerinin paketleme kısmında bir bölümü zaten zayi oluyor” dedi.
‘HALK BAKLİYAT’ DA GELİYOR
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, kısa zaman içinde bakliyat ürünlerinin de TMO fiyatlarıyla tanzim satış noktalarında yerini alacağını söyledi. Bakliyat ürünlerinin tanzim satışı için hazırlıkların sürdüğünü belirten Güldal, “Çok kısa bir zamanda bakliyat ürünlerimiz de TMO fiyatlarıyla tanzim satış noktalarında olacak. Elimizdeki nohut, mercimek ürünleri yerini alacak” ifadelerini kullandı.
ÖZEL SEKTÖR FEDAKARLIK ETTİ
Tanzim noktalarındaki uygun fiyatlı satışların, İstanbul’daki zincir marketlerde sebze fiyatlarını aşağı çekti. Böylece zincir marketlerdeki sebze fiyatlarının tanzim satış noktalarındaki seviyeye hemen hemen geldi. Tanzim satış noktaları ve zincir marketlerde domatesin kilosu 3 lira, patates 2 lira, patlıcan 4.5 lira, soğan 2 lira, biber 6 lira ve salatalık 4 liradan satılıyor. Hatta bazı marketler tanzim ile diğer ürünler arasında da ayrıma gitti. Söz konusu ürünler dışında diğer etiketlerin fiyatıysa aynı kaldı. Tanzim satış noktalarında bulunan 3 kilogramlık alım sınırı zincir marketlerde de uygulandı. Tanzim satış noktalarındaki ürünler, Tarım ve Orman Bakanlığı organizasyonuyla Tarım Kredi Kooperatifinden alınırken, zincir marketler ise sattığı ürünleri kendileri tedarik ediyor.
ONLİNE SİPARİŞLE BİBER 10 LİRA
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Mehmet Cahit Turhan, ‘Türkiye’nin Milli Pazaryeri Platformu’ ‘www.epttavm.com’da da başladıklarını bildirdi. Projede, tarım ürünlerinin tüketiciye ulaştırılması sürecindeki aracı hizmet ücretlerini ortadan kaldırmayı amaçladıklarını vurgulayan Bakan Turhan, şunları kaydetti: “PTT AVM üzerinden e-tanzim olarak hizmete sunulan meyve ve sebzeler tanzim fiyatları ile satılırken, tüm ürünler PTT kargo ve lojistik aracılığı ile güvenle vatandaşlarımıza ulaştırılacaktır” dedi. Öte yandan dün PTT’nin web sitesini ürün alışı denememizde sadece sivri biber vardı. Hazırlıkları süren satış işlemi daha tam harekete geçmese de, 1 kilo sivri biber siparişi verdiğimizde bunun kargo ücretinin de 3.70 lira olduğu sistemde gözüküyor. Yani 6 liraya satılan sivri biber Türkiye’nin her yerine 3.70 liralık kargosuyla birlikte yaklaşık 10 liraya geliyor. Kilogram arttıkça kargo ücretinde de ufak değişiklikler gerçekleşiyor. Öte yandan bazı zincir marketlerinde tanzim satış uygulamasında internetten satış yaptığı görüldü.
ÜRETİM ARTARSA TANZİME GEREK KALMAZ
Sakarya Sebzeciler ve Meyveciler Odası Başkanı Muzaffer Kabacan fiyatların yüksek olmasının sebebinin üretimin az olmasından kaynaklı olduğunu da belirtti. Reyonlardaki fiyatların yüksek olması sonrası günah keçisi ilan edildiklerini söyleyen Kabacan “Son zamanlarda gündem biziz pazar yerleri ve pazarcılar, yüksek meyve ve sebze fiyatları. Tabi dolayısıyla burada pazarcı günah keçisi ilan ediliyor ama pazarcının bu konuyla alakalı hiçbir suçu, günahı yok. Biz sebzemizi, meyvemizi hallerden alırız. Halden nasıl alırsak biz pazarımızda öyle satarız. Küçük bir kar marjımız vardır, onu üstüne koyar satarız” dedi. Esnafın maddi ve manevi yönden durumunun iyi olmadığını belirten Kabacan “Esnafımızın durumu iyi değil. Manevi bir çöküntü var, maddiyi geçtik. İnsanların alım gücü yok, pazardaki fiyat artışlarının yüksek olması bizi memnun etmiyor, bize üzüntü veriyor” şeklinde konuştu.
DEVLET HALK İÇİN ZARAR EDİYOR
Demre Komisyoncular Derneği Başkanı Fahri Duran tanzim satışa karşı olmadıklarını belirtti. Duran, şunları kaydetti: “Biz tanzim satışlara karşı değiliz. Bugün itibarıyla Demre Hali’nde 7 lira 70 kuruş olan sivri biber, tanzim satış yerinde 6 liradır. 7 lira 70 kuruşun üzerine işçilik, paketleme masrafı da koyduğumuz vakit 8 lira 40 kuruşa satılması gereken sivri biber, devletin tanzim satış reyonlarında 6 liradan satılmaktadır. Bizim amacımız tüketicinin ucuza mal yemesi. Üreticinin de maliyetlerin altından kalkmasıdır. Bu tablo ile baktığımızda devletin zararı ortadadır. Ben şöyle özetleyeyim; Devlet ilk defa halkının menfaatine zarar etmektedir.”