Trafikte geçiş üstünlüğü hakkının, Karayolları Trafik Kanunu'nun 71. ve Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 141. maddesinde belirtilen araçlar tarafından kullanılarak suistimallerin önlenmesi amacıyla 'Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçların Sürülmesi Sırasında Uyulacak Kurallar ile Bu Hakka Sahip Araçlarda Bulundurulacak Işıklı ve Sesli Uyarı İşaretleriyle Bunların Kullanımına İlişkin Usul ve Esaslar' İçişleri Bakanlığı tarafından en son 2019 yılında güncellendi.
ÇAKARLI LAMBA NEDİR?
Araçların trafikte üstünlük sağlamak için kullandığı kırmızı-mavi ışıklara 'çakar' adı veriliyor. Araçların üstünde ya da önünde yer alan ışıkların yanı sönmesinden dolayı bu şekilde adlandırılıyor.
Geçiş üstünlüğü olan araçlar; 'ambulans, yaralı ve acil hasta taşıyan araçlar, organ ve doku nakil araçları, itfaiye araçları, orman yangınlarıyla mücadele araçları, güvenlik, asayiş ve trafik hizmetlerinde kullanılan zabıta araçları, yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi araçları, afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlar, hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar' olarak belirlendi.
KİMLER ÇAKAR TAKABİLİR?
* Geçiş üstünlüğüne sahip oldukları açıkça belli ambulans, itfaiye, polis, jandarma, AFAD, yol yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi araçlarına ışıklı uyarı işareti takılabilecek.
* Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar, sadece görev halindeyken bu hakka sahip olacak. Ancak bu hakkı, halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini bir arada vermek şartı ile kullanabilecek. Zorunluluk olmadığı hallerde geçiş üstünlüğü hakkının kullanılması ise yasak.
* 'Devletin en üst protokolü'nde bulunan 29 makamın emirlerine ve zatlarına verilen araçlar ile bu makamların korumasından sorumlu koruma araçlarında ışıklı uyarı sistemleri kullanılabilir. Bu araçlar dışında hiçbir araçta çakar olarak tabir edilen sesli uyarı işaretleri kullanılamaz.
* Makamların korumasından sorumlu araçlarda da sadece makam sahibi araçta olduğu sürece bu uyarı sistemleri aktif kullanılabilir. Makam sahibi araç içinde ya da makam aracı konvoyda bulunmadığı zaman bu uyarı sistemleri kullanılamaz.
* Kolluk görevlilerinin (polis ve jandarma) kullanımındaki resmi araçlarda ışıklı/sesli uyarı işaretleri, görevle ilişkili olmak kaydıyla usul ve esaslarda belirtilen şartlar doğrultusunda kullanılacak.
ÇAKAR LAMBA TAKMASI YASAK OLAN ARAÇLAR
Geçiş üstünlüğüne sahip oldukları açıkça belli olmayan güvenlik, asayiş ve trafik hizmetlerinde kullanılan sivil polis ve jandarma araçları çakar lamba yerine tepe lambası kullanabilir.
Söz konusu kişiler, sabit veya derhal sökülüp takılabilecek şekilde seyyar ışıklı uyarı işaretini aracın tepe bölgesinde bulundurmak ve sesli uyarı sistemi ile birlikte vermek şartı ile kullanabilecek. Bu araçlar ışıklı uyarı işaretlerini ön panjurda (çakar) bulundurmayacak.
Koruma kararına istinaden koruma verilen (iş insanları, gazeteciler gibi) kişilerin ve koruma ekiplerinin araçlarında çakar lamba takmak yasak.
ÇAKAR TAKMANIN CEZASI NEDİR?
Karayolları Trafiğin 2918 sayılı kanununun 26.maddesi ve Trafik yönetmeliğinin 60. maddesine göre, çakar lamba takma ve kullanma cezası 1339 TL olarak belirlenmiş durumda. Cezanın 15 gün içinde ödenmesi durumunda yüzde 25 indirim uygulanıyor.
Kural ihlalinin mahiyetine göre, ehliyete el konma cezası da verilebilir. Çakar lamba takma cezası eğer 1 yıl içinde 3 kez alınırsa, söz konusu araç 15 gün süresince trafikten men edilir.
ÇAKAR LAMBA TAKMA CEZASI SORGULAMA
Çakar lamba takma cezası alan sürücüler e-Devlet üzerinden kullanıcı şifreleri ile giriş yaparak sorgulama işlemlerini gerçekleştirebilirler.
Giriş yapıldıktan sonra sistem üzerinde bulunan e-Hizmetler bölümünden 'Emniyet Genel Müdürlüğü' menüsüne girerek 'Araç Plakasına Yazılan Ceza Sorgulama' bağlantısına tıklayarak trafik ceza sorgulaması yapılabilir.
Bu yöntemin yanı sıra Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesi üzerinden de trafik ceza sorgulama yapılabilir. Bunun için gib.gov.tr internet sitesine girerek 'Borç Sorgulama ve Ödeme' bağlantısı üzerinden 'Trafik Cezası Sorgulama ve Ödeme' bağlantısına tıklayarak çakar lamba ve siren takma cezası sorgulaması yapılabilir.