Suriye’de Esad rejimi ve Rusya’nın, özellikle Halep’te yoğunlaşan yıkıcı saldırılarının ardından bir çözüm girişimi daha geldi. Yaklaşık bir asır önce Lozan Antlaşması’nın imzalandığı Beau-Rivage Palace Oteli’nde yapılan dışişleri bakanları düzeyindeki toplantıya, ABD, Rusya, Suudi Arabistan, İran, Katar, Ürdün, Mısır ve Türkiye’nin Başika kampı nedeniyle sorun yaşadığı Irak da katıldı. Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun temsil ettiği toplantıda, BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da yer aldı.
Zirvede, Suriye’de çatışan tarafların ateşkese uyması için gerekli çalışmanın yürütülmesi ve krizin siyasi çözümünün yeniden başlatılması için ön koşulların oluşturulması hedefleniyordu.
FARKLI GÖRÜŞLER
Ancak önceki sayısız toplantıda olduğu gibi taraflar Lozan zirvesinden de çatışmaları durduracak bir sonuç alamadan masadan kalktı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Uluslararası Suriye Destek Grubu toplantısı olmadığı için bir karar çıkmadı. Farklı görüşler tabi olabilir. Biz Türkiye olarak özellikle ateşkesin sağlanması ve siyasi çözüme varan bir süreçte hangi adımların atılması gerektiği konusunda fikirlerimizi net bir şekilde paylaştık” dedi.
Her türlü saldırıların ve bombardımanın durması gerektiğini ifade eden Çavuşoğlu, insani yardımların ulaştırılması konusunda toplantıda gündeme getirdiği formülü anlattı.
ULUSLARARASI KONVOY
Vakit kaybedilmeden Halep’e yardımların ulaştırılması gerektiğinin altını çizen Bakan Çavuşoğlu, bu yardımların ulaştırılmasında ayrım yapılmaması gerektiğinin önemini vurguladı. Türkiye’nin bu noktada bir önerisi olduğunu açıklayan Çavuşoğlu, “Uluslararası bir konvoy oluşturulsun, yani farklı ülkelerin bayraklarıyla ve tırlarıyla insani yardımlar ulaştıralım. Hem bu sembolik olur hem de konvoya müdahale olmaz.” şeklinde konuştu.
EL NUSRA TEMİZLENMELİ
Toplantıda Halep’teki El Nusra varlığının gündeme geldiğini belirten Çavuşoğlu, şunları söyledi: “Halep’ten El Nusra teröristlerinin bir an önce temizlenmesi gerekiyor. Bu bölgede özellikle, muhalefetin de El Nusra’dan ayrılması gerekiyor. Burada ‘El Nusra ayrılsın sonra ateşkes sağlansın’ veya ‘Önce ateşkes sağlansın ki muhalefet kendisini El Nusra’dan ayırsın, El Nusra ve diğer teröristler varsa bölgeden ayrılsın’ konusunda farklı görüşler oldu. Gayriresmi formatta ve değişik görüş alışverişleri olduğu için farklı görüşlerini ortaya koyan oldu. Ama bir an evvel ateşkesin sağlanması lazım. Teröristlerin temizlenmesi lazım. Hem Suriye’nin batısında hem de doğusundaki DAEŞ’in olduğu yerlerin temizlenmesi lazım. Ilımlı muhalefete dönük rejim ve destekçileri tarafından yapılan saldırıların da bir an önce durdurulması gerekiyor.”
BÜTÜN GİRİŞİMLER BAŞARISIZ OLDU
Suriye’deki krizin siyasi yollarla çözümü için, geçen beş yılda bir dizi zirve yapıldı. Bu zirvelere katılan ülkeler ve müzakerelerden çıkan kararlar aşağı yukarı birbirinin aynısı oldu. Suriye’de çatışmaların durdurulması ve siyasi geçiş süreci için hazırlanan muğlak taslaklar, şiddeti durdurmaya yetmedi. ABD ve Rusya’nın yanısıra Batılı devletlerle S. Arabistan, Türkiye, İran gibi bölgesel güçlerin katıldığı toplantıların ilki, Haziran 2012’de Cenevre’de gerçekleşti. İkinci toplantı ise Ocak 2014’te yine Cenevre’deydi. Üçüncü girişim, geçen yıl ekim ayında, Rusya’nın Suriye’ye müdahil olmasından sonra Viyana’da gerçekleşti. Sonraki zirve, şubatta Münih’teydi. 17 ülkenin ‘Uluslararası Suriye Destek Grubu’ adı altında katıldığı toplantıdan çıkan ateşkes kararı, bir hafta uygulanabildi. Ardından gelmesi planlanan Cenevre 3 toplantısı ise, ateşkesin uygulanmasındaki sorunlar yüzünden 25 Şubat’ta başlayabildi. Burada rejim ve muhaliflerin heyetleri, BM Suriye Temsilcisi ile ayrı ayrı görüşmeler yaptı. Cenevre 3’ten çıkan siyasi geçiş süreci kararı, sürecin Esad’lı mı, yoksa Esad’sız mı olacağı konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle kağıt üzerinde kaldı.