Türk ekonomisi en kara dönemlerinden birini yaşıyor... İktidarın hatalı politikalardaki ısrarı Türk Lirası’nı eritmeye devam ediyor. Politika faizini son iki ayda 300 baz puan düşüren Merkez Bankası, yüzde 16 seviyesindeki faizi 100 puan daha indirdi. Beş dakika geç duyurulan Para Politikası Kurulu açıklamasında “Kurul, bu etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecek” denilerek önümüzdeki ay da indirim kararı alınacağının sinyali verilmiş oldu.
İTO VE TÜSİAD’DAN TEPKİ VAR: MERKEZ HEDEFİNİ UNUTMAMALI
Gün içinde kurda yaşanan aşırı dalgalanma piyasada spekülasyon yapıldığı yönünde yorumları beraberinde getirdi. İTO Başkanı Şekib Avdagiç, Merkez’in kararını eleştirerek “Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi arasındaki bağ giderek zayıflıyor” dedi. TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski de enflasyonla mücadeleye işaret ederek “Merkez Bankası esas hedefini unutmamalı” ifadelerini kullandı. 84 milyonu fakirleştiren politikalara tepki gösteren muhalefet ise ‘hemen seçim’ çağrısını yineledi.
‘Kritik eşik’ kalmadı
Erdoğan’ın “Bu yolda faizi savunanla beraber olmam” diyerek Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ı işaret ettiği belirtilen konuşmasıyla zirveyi gören kur, bir haftada ‘psikolojik eşik’ seviyesini aştı. 12 Kasım’da 10 TL’yi geçen kur dün 11 barajını da yıktı.
HEPİMİZİ UÇURUMDAN İTİYOR
Refet Gürkaynak: Cumhurbaşkanı yer çekimine inanmadığı için Merkez hepimizi uçurumdan itiyor.
Uğur Gürses: Kısmen girdiğimiz enflasyon-devalüasyon döngüsünün kurdelesi resmen kesildi.
Yalçın Karatepe: MB faizleri indirerek Erdoğan ile aynı yerde durduklarını ilan etmiş oldu.
DOLAR 10 LİRAYI GEÇTİ HAKİM İZİN ALDI
2018’de, dolar kurunun hızlı yükselişi sırasında ‘provoke edici paylaşımlar’ yaptıkları gerekçesiyle başlatılan soruşturmada yargılaması süren 38 kişinin duruşması dün (18 Kasım) görülecekti. Sanık avukatlarından Sanem Bahçekapılı, sosyal medya hesabından, hâkim izinli olduğu için duruşmanın görülemediğini açıkladı. Bahçekapılı, duruşmadan bir gün önceki gün paylaşımında “Yarın bir duruşmam var, 38 kişi 2018 ağustos ayında dolar 7 TL’yi geçince attıkları tweetler nedeniyle yargılanıyorlar.Dosyada, dolar 10 da olur dedi diye yargılanan insan var. Dolar 10 oldu, bakalım yarın ne olacak” demişti.
Merkez söz dinledi kur 11 lirayı geçti
Merkez Bankası en kritik kararlarından birini dün verdi. Siyasi söylemlere ayak uydurarak politika faizinde indirime giden Merkez, PPK faizini 100 baz puan seviyesine indirerek yüzde 15’e çekti. Ekonomistler bu indirimi ‘Merkez Bankası bağımsızlığını kanıtladı’ diyerek değerlendirirken kur yeni zirvelerini, TL ise tarihinin en kötü seviyelerini gördü. Karar sonrasında dolar 11 lirayı, euro da 12.50’yi geçti.
Türkiye ekonomisi için tarihi günlerden biri olan 18 Kasım 2021’de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) merakla beklenen faiz kararı belli oldu. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, faiz kararını 5 dakika gecikmeyle açıkladı. Yüzde 16 seviyesindeki politika faizi 100 baz puan indirilerek yüzde 15’e çekildi. TCMB, önceki iki PPK toplantısında politika faizini toplam 300 baz puan indirerek yüzde 19’dan yüzde 16’ya çekmişti. Karar sonrasında günlerdir rekor kıran kur, yeni zirvesine yerleşti. Faiz kararı öncesinde fiyatlanmaya başlayan TL, önceki gün yapılan açıklamalarla yine zirveye oynamıştı. Bunun öncesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘faiz hassasiyetini’ yinelemesi piyasaları negatif yönde etkiledi. Konuşmada “Faiz sebeptir, enflasyon neticedir” tezini tekrarlayan Erdoğan, hem Merkez Bankası’na hem partisine hem de iş dünyasına mesaj gönderdi. Erdoğan’ın açıklamalarının ardından Türk Lirası’ndaki değer kaybı hızlandı. Dolar/TL 10.67’yi aşarak rekor tazelerken, euro kuru ise 12.07 ile yeni zirveyi gördü. Erdoğan şunları söylemişti: “Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla beraber olamam, olmam. Bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim ve enflasyonla mücadelemi de sürdüreceğim.” Bu konuşma sonrasında piyasalar faiz indirimini fiyatlamaya başladı. Kur, dün yapılan faiz indirimi öncesinde de zirveye oturarak TL yine en zor günlerinden birini yaşadı. Son bir haftalık süreçte TL hem dolar hem de euro karşısında 1 liradan fazla eridi. İndirim sonrasında dolar 11.13, euro ise 12.65 seviyelerini gördü. Gözler şimdi atılacak diğer siyasi adımlarda.
Aralık ayındada devam vurgusu
PPK metninde Para Politikası Kurulu’nun sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendireceği vurgulandı. PPK sonrası açıklama metni ise şöyle sürdü: “Para politikası duruşunda yapılan güncellemenin ticari krediler üzerinde olumlu etkileri görülmeye başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerle ilgili gelişmeler yakından takip edilmektedir. Kurul, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizleri değerlendirerek politika faizinin 100 baz puan indirilerek yüzde 15 olarak belirlenmesine karar vermiştir. Kurul, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı boyunca da etkisini sürdürmesini beklemektedir. Kurul, bu etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını Aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir.”
ENFLASYON BİLDİĞİNİZ GİBİ HEDEF YÜZDE 5
Merkez Bankası’nın açıklamasının devamında enflasyona da değinilerek şunlar kaydedildi: “TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel düzeyinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, ters para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devamı için uygun zemin oluşacaktır.”
‘PİYASA İLE MERKEZ ARASINDAKİ BAĞ GİTTİKÇE ZAYIFLIYOR’
Reel sektörden faiz indirimine ilişkin ilk değerlendirme İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç’ten geldi. Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi arasındaki bağın giderek zayıfladığını belirten Avdagiç “Döviz kurlarının ihracat açısından rekabetçi kur sınırını aştığını, faiz indirimlerinin bankaların rotatif ve taksitli kredilerine yansımadığını ve kredilere ulaşımda sıkıntının devam ettiğini görüyoruz” ifadelerini kullandı. Avdagiç sosyal medyadan şunları paylaştı: “Açıkçası konu politika faizinin ne kadar değişeceğinden oldukça uzaklaştı. Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi arasındaki bağ giderek zayıflıyor. Türkiye ekonomisi kur-faiz-enflasyon üçlüsüne hapsedilemeyecek kadar büyüktür. Beklentimiz, bir an önce öngörülebilirliğin en üst seviyeye çıkarılması; Kur, faiz ve enflasyonun bir dengeye kavuşturulması ve iş dünyasının ‘fiyatlayamama’ sıkıntısından kurtarılmasıdır.”
MUHALEFETTEN ORTAK TEPKİ
ARTIK DUR: CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu Merkez Bankası’nın faizi indirme kararının ardından yaptığı ilk yorumda “Artık dur Erdoğan! Hemen seçim” diye konuştu.
1 SAATTEKİ MALİYET 3 BİN LİRA: İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener: “Yanlıştaki inadının milletimizin her bir ferdine 1 saatteki maliyeti 3 bin lira. Paramızı pul, itibarımızı yerle bir ettin. Bu işte kastın varsa düpedüz ihanettir. Ülkeyi seçime götürüp bu rezilliğe dur denmelidir.”
DEİZMİN YAYILMASININ SEBEBİSİNİZ: Gelecek Parti Başkanı Ahmet Davutoğlu: “Dolar füze gibi tırmanıyor; birisi çıkmış Japon ekonomisiyle kıyaslama yapıyor! Marketlerde şeker, yağ satışına kota uygulanıyor; esnaf günlük zam yapıyor. Toptancılar yerine yenisini koyamayacaklarını düşündükleri için mal satmıyor! Sen Japonya’yı bırak Türkiye’deki yangına bak!. Yol açtığınız yıkıma dinimizden nass verip insanların inançlarını sarsmayın. Deizmin yayılmasının sebebisiniz.”
İNAT SEBEP BU HALİMİZ SONUÇTUR: Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu: “Görüyoruz ki, enflasyon ve faiz arasındaki sebep-sonuç ilişkisinde en net olan formül şudur: İktidarın yanlış politikaları sebep, yüksek enflasyon sonuçtur! İktidarın hatada ısrarı sebep, faize giden milyonlarca lira sonuçtur! İktidarın inadı sebep, ekonominin bu hali sonuçtur.”
MB ARTIK OYUNCAĞI OLDU: Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan: “İş insanlarına fırça atıyor. Yatırım da talimatla olmaz, bunu da öğrenmesi gerekecek. Çok çarpık bir zihniyetle karşı karşıyayız. Partisine verdiği talimatlar gibi ülkeyi yöneteceğini sanıyor. Dünyada böyle bir şey yok. Bu ülkenin Merkez Bankası, Cumhurbaşkanı’nın elinde oyuncağa dönüştü. Dibe batışımızın sebebi Erdoğan’dır. Erdoğan sebep; yüksek faiz, yüksek kur, yüksek enflasyon sonuç. Yazıklar olsun. Ülkeyi günbegün değil, dakika dakika, anbean daha da yoksullaştırıyorsunuz.”
‘YER ÇEKİMİNE İNANMIYORLAR’
Ekonomistler de Merkez Bankası’nın faiz indirimini yorumladı. Ekonomist Barış Esen Aralık ayına işaret ederek “Merkez Bankası Aralık ayında da faiz indirimlerine devam edebileceği sinyali verdi” dedi. Analist Refet Gürkaynak “Bu ülkenin milyonlarca insanının göz göre göre sefalete itildiğine şahit oluyoruz. Cumhurbaşkanı yer çekimine inanmadığı için Merkez Bankası hepimizi uçurumdan itiyor” yorumunu yaptı. Ekonomist Prof. Mehmet Hasan Eken ise “TCMB faizi 100 baz puan indirdi. Ne işe yaradı? Kur yükseldi, halk daha da yoksullaştı, ekonomiye ilişkin sorunlar daha da derinleşti. O zaman hükümetin ve TCMB’nin amacı nedir? Hükümetin faize karşı olduğu algısını yaratmak. Neden? Başarısızlığını bu algıyla örtmek için” diye konuştu.
‘ÇILGINCA HAREKET’
Ekonomist İris Cibre “Kurul, bu etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir” yani aralıkta da faiz indiririz... Enflasyon hedefi 12 yıldır olduğu gibi değişmedi ve yüzde 5 trajikomik” dedi. Ekonomist Timothy Ash şu yorumu yaptı: “TCMB 100 baz puan indirdi. Lirayı gerçekten tehlikeye atan, kelimenin tam anlamıyla çılgınca hareket. Bloomberg’in kararı yayınlamasında garip gecikme. Saraydan son dakika müdahalesi mi oldu?” Ekonomist Yalçın Karatepe de “MB faizleri 100 baz puan indirerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile aynı yerde durduklarını ilan etmiş oldu. Dolar üç günde yüzde 10 büyüdü” mesajını verdi.
‘ESAS HEDEFİNİ UNUTMAMALI’
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Simone Kaslowski, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) faiz kararı öncesinde T24’e değerlendirmelerde bulundu. Kaslowski, Merkez Bankası’nın faiz politikasının ekonomiye olumlu yansımadığı eleştirisini getirdi ve şu sözleri ifade etti: “Her şeyden önce ülke olarak fakirleşiyoruz. Merkez Bankası esas hedefini unutmamalı. Nedir o, öncelikle enflasyonu kontrol etmek. Şirketler tarafına baktığımızda da faiz indiriyoruz maliyet düşürüyoruz söylemleri olmasına rağmen gerçekte bilançolarda yaşanan kur kaynaklı tahribat çok daha maliyetli.”