BUSE ÇELEBİ | KARAR
Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6'lık iki deprem nedeniyle binlerce vatandaş yaşamını yitirirken enkaz altındaki çok sayıda kişi de kurtarılmayı bekliyor. Depremde enkaz altında kalan 10 ilde ise OHAL ilan edildi. Bu bölgelerde kurtarma çalışmaları devam ederken depremden sağ kurtarılan depremzedeler ise çadırlarda yaşıyor.
'SEÇİMLER ERTELENSİN' TARTIŞMASI
Afet bölgelerinde bunlar yaşanırken siyasette ise seçimlere ilişkin yeni bir tartışma alevlendi. Eski Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu (YİK) Üyesi Bülent Arınç dün bir açıklama yaparak seçimlerin 1 yıl sonra yapılması gerektiğini söyledi. Sosyal medya hesabından yayımladığı metinde Arınç, Mayıs'ta da Haziran'da da seçim yapılamayacağını belirterek seçimlere ilişkin 3 tercihini şöyle sıraladı:
"Birinci tercihim; Milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ile 2024 yılı Mahalli İdareler Seçimleri birleştirilebilir. Bunun geçmişte örnekleri vardır. Bu yöntemle halka fazladan tercih hakkı verilecektir.
İkinci tercihim Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilli Seçimleri'nin ötelenerek Kasım 2023'te yapılmasıdır.
Üçüncü tercihim ise ilk iki seçenekte anlaşılamadığı takdirde tüm siyasi partilerin mutabık kalacağı başka bir tarih üzerinde anlaşma sağlanmasıdır."
Arınç'ın bu açıklamasına muhalefetin tepkisi ise gecikmedi. Sosyal medya kullanıcıları da Arınç'ın hukukçu kimliğine atıf yaparak Anayasa'yı işaret etti.
Prof. Dr. Sami Selçuk
'MADDE AÇIKSA YORUM YASAKTIR'
Hukukçular ise Anayasa'nın bu konudaki maddesinin açık ve net olduğunu vurguluyor. Anayasa'nın 78. maddesinin birinci fıkrasına atıfta bulunan hukukçular, seçimlerin ertelenmesinin yalnızca savaş durumlarında mümkün olabileceğini belirtiyor.
Eski Yargıtay Birinci Başkanı Prof. Dr. Sami Selçuk ise bu madde yer alan "Savaş nedeniyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse, TBMM seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir" ifadesine işaret ediyor. Prof. Dr. Selçuk, savaş dahi olsa seçimlerin kesinlikle erteleneceğine dair bir ifadenin bu maddede bulunmadığını belirterek " Verir demiyor, emir kipi kullanmıyor ve sadece ve sadece savaş sırasında diyor" vurgusu yapıyor.
Anayasa'nın bu maddesinin açık olduğunu belirten Prof. Dr. Selçuk "Maddenin açık olduğu yerlerde hukukta yorum yapılmaz. Madde açıksa yorum yasaktır" diyor.
'KARARI MECLİS VERİR'
Karar Gazetesi yazarı, Avukat Figen Çalıkuşu da Anayasa'nın 77. maddesine göre seçimlerin 5 yılda bir yapılacağını ve erteleme durumunun ise “seçimlerin geriye bırakılması” başlığı altında Anayasa’nın 78. maddesinde düzenlendiğini vurguluyor.
"78. maddeye göre ancak ve ancak savaş sebebiyle seçimlerin yapılmasına imkan görülmez ise seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verilebilir. Kararı verecek olan da 78. maddeye göre Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Bunun dışında seçimlerin geriye bırakılması için başkaca bir koşul ve kararı verecek başkaca yetkili bir organ yoktur" diyen Çalıkuşu OHAL ilanının seçimleri ertelemek için bir gerekçe olamayacağını belirtiyor ve OHAL'in bölgesel olduğunu da sözlerine ekliyor.
Avukat Figen Çalıkuşu
'ANAYASA'NIN AÇIK EMRİ ESNETİLEMEZ'
Anayasa'nın emrinin esnetilmesinin ve “savaş gibi bir mücbir sebep” durumu diyerek kıyasen farklı bir uygulamaya gidilmesinin mümkün olmadığını ifade eden Avukat Çalıkuşu, bazı yorumlarda AYM'nin 2012 yılında verdiği bir karara atıfta bulunulduğunu da hatırlatıyor ve bu kararı şu ifadelerle açıklıyor:
"Bu karara atfen seçimlerin ertelenebileceği gibi Anayasa'ya aykırı yorumlara rastlıyorum. Anayasa Mahkemesi’nin 2012/30 -2012/96 sayılı kararında temas edilen madde Anayasa’nın müstakilen cumhurbaşkanı seçimini düzenleyen 102. Maddesidir. 102. Madde, 2017 Anayasa değişikliği ile mülga olmuştur. Yani yürürlükten kalkmıştır.
TARTIŞMALI YORUMLARA CEVAP
Mülga 102. Maddeye göre cumhurbaşkanı seçimi kanunla düzenlenir, cumhurbaşkanı yenisi seçilene kadar görevde kalabilir idi. Anayasa Mahkemesi bu 102. Maddeye dair karar vermiş ve cumhurbaşkanının seçilememesi durumunda yasa ile düzenleme yapılabileceğini bildirmiştir.
2017 değişikliği ile artık TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimi “birlikte” yapılmaktadır. Anayasa yerine yeni bir yasal düzenleme yapma ya da kararname çıkarma yetkisi kimsede yoktur.
'ANAYASA'NIN EMRİ AÇIK'
Anayasa'nın emri açık ve kesindir. Bu Anayasa'nın açık ve kesin emrine rağmen, seçimi geriye bırakacak bir karar alınmasına yönelik irade, Anayasa suçu işlemeye yönelik kasıtlı bir irade olacaktır. Özetle Anayasa suçu işlenmeden seçimler ertelenemez."