EDA NARİN | KARAR
Yayımladığı veriler tartışmalara neden olan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) koronavirüs pandemisinde 2 yıldır gizlediği ölüm istatistiklerini açıkladı. Açıklanan verilere göre, 2018’de 426 bin, 2019’da 435 bin olan ölüm sayısı, koronavirüs salgınının gerçekleştiği 2020 yılında bir önceki yıla göre 72 bin kişilik bir sıçrama yaşayarak 507 bine yükseldi.
‘ÖLÜMLER GİZLENİYOR MU?’ SORUSUNUN YANITI GELDİ
TÜİK’in açıkladığı veriler sonrası Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilerle olan çelişki gündeme geldi. Türk Tabipleri Birliği (TTB) Pandemi Çalışma Grubu’ndan Güçlü Yaman, TÜİK’in ölüm istatistiklerini ve çelişkileri karar.com’a değerlendirdi. Pandemi boyunca cevap arayan “Ölümler gizleniyor mu?” sorusunun yanıtının TÜİK verileri sonrası “Evet” olarak ortaya çıktığını belirten Yaman, “Veriler gizlenmiş. Bunu nereden anlıyoruz? Toplam ölüm sayılarında çok ciddi bir artış var. Ölüm sayıları normalde tüm dünyada stabil seyreder. Bizde de böyle. Salgın öncesi 3 yıla bakıldığında en fazla yüzde 1’lik bir artış vardır. Bu sayede kriz dönemlerinde gerçek kayıtları anlayabilmek için toplam ölüm sayılarına başvurulur. Reddedilemeyecek bir şekilde 2020 ve 2021 yıllarında ölümlerde olağanüstü bir artış olmuş. Kovid ölümlerinin açıklananın çok çok üzerinde olduğunu ispatlayabiliriz. Yayımlanan ölüm istatistikleriyle Kovid ölümlerinin gizlendiği tescillenmiş oldu” dedi.
KOCA’NIN ‘İLK İTİRAFI’ DOĞRULANDI
2021 Kasım ayında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, TÜİK tarafından 2020'deki ölüm sebeplerinin neden açıklanmadığına ilişkin soruya, "O, TÜİK'in sorunu, açıkladığında hepimiz göreceğiz" diye yanıt vermişti. Koronavirüs geçirenlerde hastalığın bıraktığı hasarlardan dolayı, gelecek 3 yıl boyunca mevcut ölümlerin 3-4 katı kadar kayıp beklendiğini belirten Koca, "TÜİK açıkladığında en az 2 hatta 3 kat olduğunu göreceğiz. Kovid-19'un yıkıcı etkisi basit değildi, çok büyüktü. O nedenle aşı son derece önemli" ifadesini kullanmıştı. Koca’nın bu açıklamalarını “ilk itiraf” olarak nitelendiren Yaman, “TÜİK verileriyle de resmen açıklanmış oldu” dedi.
TÜİK’in mevcut verileri ışığında ‘fazladan ölümlere’ dikkat çeken Yaman, kavramı ise şöyle açıklayarak devam etti:
“Bütün dünyada kullanılan ‘aşırı ölümler’ diye bir kavram var. Biz Türkçe’de ‘aşırı ölüm’ yerine ‘fazladan ölüm’ kavramını kullanıyoruz. Önceki yılların ortalamasına bakılarak beklenen ölüm sayısı çıkarılıyor. Gerçekleşen ölüm sayısı ile beklenen ölüm sayısı arasındaki fark da o yılın verisini veriyor.”
‘SALGININ TÜRKİYE’YE FATURASI FAZLADAN 217 BİN ÖLÜM’
Mart 2020’den Aralık 2021’e kadar gerçekleşen toplam ölüm sayıları önceki 3 yıl ile kıyaslandığında 217 bin fazladan ölüm olduğunu söyleyen Yaman, “Bu sayı aslında Kovid dışı ölümlerin azalmasına rağmen ortaya çıkan bir sayı. Kovid önlemleri olmasaydı daha fazla insan ölecekti. Kovid önlemleri sayesinde özellikle solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı ölümler azaldı. Ama buna rağmen toplam ölümlerde 217 binlik bir artış olmuş. Salgının Türkiye’ye faturası budur. Ama bu sayı bu insanların hepsinin Kovid-19’dan öldüğü anlamına gelmiyor. Bu insanların bir kısmı salgın ortamında ortaya çıkan koşullara bağlı olarak da ölmüş olabilirler. Mesela sağlık hizmetlerine erişememiş olabilirler. İnsanlara zamanında müdahale edilemediği için ölenler olduğunu biliyoruz. Ya da insanların hasta olmalarına rağmen hastaneye gitmemeleri de etkili olabilir. Bu sayı Türkiye’de salgın döneminde salgından ve salgına bağlı nedenlerden dolayı yaşanan tüm ölümlerin sayısıdır” diye konuştu.
AŞI SPEKÜLASYONLARI: AŞI OLMASAYDI FELAKET OLURDU
TÜİK’in açıkladığı veriler sonrası aşı karşıtlarının spekülasyonları da tekrar gündeme geldi. Aşı karşıtları 2021’de artan ölüm oranlarını Kovid-19 aşılarına bağladı fakat Yaman bu iddiaları şu sözlerle yalanladı:
“Kovid-19 ölümleri olarak gösterilen ölümler hala yalan. Aşı karşıtları, ‘Aşı yokken Kovid ölümleri daha azdı’ diyorlar. Öncelikle resmi veriler düpedüz yalan. Peki aşı yokken bu kadar insan neden öldü? Ölümler 2021’de arttı. Çünkü 2021’de vaka sayıları yüzde 330 artmıştı. Vaka sayılarındaki artış ile ölümü oranlamak lazım. Vakaların artmış olmasına rağmen fazladan ölümler sadece yüzde 20 arttı. Aşı olmasaydı vaka artışına uygun bir şekilde ölümler de artacaktı ve çok daha büyük bir felaketle karşılaşacaktık.
İnsanların ölüm nedenlerindeki artışlar 2020 ve 2021’de benzer. Aşının olduğu zamanda da, olmadığı zamanda da insanların ölüm nedenleri birbirine benzer.”
SAĞLIK BAKANLIĞI-TÜİK ÇELİŞKİSİ
Ölüm istatistiklerindeki çelişkilere de değinen Yaman, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın 2020’nin ilk 9 ayına ilişkin 339 bin 026 olarak açıkladığı ölüm istatistiklerini hatırlatarak, “TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre ise bu sayı 347 bin 090. Bu çelişkiye Sağlık Bakanı’nın bir açıklık getirmesi lazım. Resmi verilere 82 bin Kovid vakası olduğunu biliyorduk biz TÜİK verilerine kadar. TÜİK verilerine bakıldığında bu sayı 87 bin. 5 bin daha Kovid vakamız olmuş. Bunun da açıklanması gerekiyor” dedi.
‘KOVİD ÖLÜMLERİ, DİĞER ÖLÜM NEDENLERİ ARASINDA PAYLAŞTIRILMIŞ’
Yaman, Kovid-19 kaynaklı ölümlerin kayıtlara nasıl geçirildiğine dair soru işaretlerini de gündeme getirerek, şu ifadelerini kullandı:
“87 bin kişinin Kovid’ten öldüğü görülüyor. Peki diğerleri ne oldu? 2020-2021’de anormal artış olan ölüm nedenlerine baktım. İnsanların ölüm nedeni kayıtları diğer ölüm nedenleri arasında paylaştırılmış. Bunlardan birisi septisemi. 2021’de septisemide ciddi bir artış var. Diyabet hastalığına bağlı ölümlerde, beslenme ve metabolizma hastalıklarına bağlı ölümlerde artış var. Dolaşım sistemi hastalıklarında da artış var. Kalp hastalıklarında da artış var. En çok artış zatürreye bağlı ölümler artmış. Zatürreye bağlı ölümler 2017-2018’e oranla 2 katına çıkmış. Kovid ölümleri, zatürre olarak kaydedilmiş görünüyor.”
DEPREMDE AÇIKLANAN VERİLER: KARAMBOLDEN GOL ATMAK GİBİ
Yaman’ın dikkat çektiği bir diğer konu ise ölüm istatistiklerinin açıklandığı zaman. Normalde istatistiklerin haziran ayında açıklandığı bilgisini veren Yaman, “Dikkat çekici bir şekilde önceden de duyurusu yapılmadan tarihsel bir felaket yaşadığımız bir ortamda açıklandı. Bu da çok yakışıksız bir durum. Gündemimiz on binlerce ölümle dolmuşken, dikkatlerimiz oraya çekilmişken futbol maçlarında karambolden gol atmak gibi bir tavırla araya ölüm istatistikleri karıştırıldı. Çok rahatsız edici bir durum” dedi.