'Meslek hastalığı' geçiren çalışan işçilere ve 'vazife malulü' olan memurlara Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından bazı haklar sunuluyor. İşini yapmaya engel sağlık sorunu olanlar vergi indirimi talebinde bulunarak erken emekli olabilir. Engelli vatandaşlar her yıl belirlenen miktarda vergi indirimi alarak gelirlerini artırarak erken emeklilik fırsatı yakalıyor.
FAİZİSİZ KONUT KREDİSİNDEN KİMLER YARARLANABİLİR?
Harp, vazife malulleri, 15 Temmuz gazileri, dul ve yetimlerine 1 konut ile sınırlı olmak kaydıyla faizsiz konut kredisinden yararlanma hakkı bulunuyor. Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından ayrıca öncelik sıralamasına göre belirlenen hak sahiplerine, 1 konut ile sınırlı olmak kaydıyla yapılan konutlardan, yüzde 10 peşin ve 240 ay vade sabit taksitlerle konut edinme imkanı veriliyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), vergi indirimi ile emeklilik, vazife malullerine sağlanan haklara ilişkin merak edilen sorulara yanıt verdi. İşte 15 soru ve yanıtları:
1) Faizsiz konut kredisinden kimler yararlanabilir?
Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında harp veya vazife malulü olmaları sebebiyle aylık bağlananlar, 15 Temmuz gazileri, dul ve yetimleri faizsiz konut kredisinden yararlanma hakkı bulunuyor.
2) Krediden yararlanacak hak sahipleri arasında öncelik sıralaması nasıl işliyor?
Hak sahiplerinin talepte bulunması halinde öncelikle malulün kendisine, faizsiz kredi hakkından yararlanmaksızın ölümü halinde dul eşine, eşi hayatta değilse ya da evlendiyse çocuklardan birisine Toplu Konut İdaresi tarafından veriliyor. Yetim aylığı almakta olması kaydıyla talepte bulunan çocuklarına müştereken, bunlar olmadığında öncelikle anaya veya babaya bir konut ile sınırlı olmak üzere veriliyor.
3) Krediden yararlanmak için 'hak sahipliği belgesi' nereden alınıyor
Kredi kullanabilecek kişilerin görev alanına göre Kamu Görevlileri Ödemeler Daire Başkanlığı, Bağımsız ve Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı ya da SGK il müdürlüklerine dilekçe başvurması gerekiyor. E-devlet üzerinden "faizsiz konut kredisi ve TOKİ kampanya hak sahipliği belgesi başvurusu" tıklanarak başvuru yapılabilir.
4) Kullanılan kredi borcu tahsilatı nasıl gerçekleştiriliyor?
Kredi hak sahibi tarafından ödeniyorsa aylığının dörtte biri oranında kesinti yapılıyor. Aylık bağlanmayan ya da kesilen müşterek kredi açılmış çocukların geri ödemelerinde ise, ödemenin başladığı tarihte aylığa bağlanan çocukların geri ödemeye esas olarak tahsil edilen aylığının 4'te birinin yüzde 25 fazlası aylık taksit kabul edilir ve borç bitene kadar hak sahibi çocuk tarafından bankaya yatırılır.
5) Borç bitmeden aylığı kesilenler ya da aylık almayan hak sahipleri nasıl ödeme yapacak?
Sosyal Güvenlik Kurumu, kredi kullananlardan her ne suretle olursa olsun aylığı kesilenlerin aylıklarının kesildiğini ve bakiye borç tutarını Ziraat Bankası'na bildiriyor. Kurumdan aylık almayan, kamu kurum statüsünde olmayan bir yerde çalışan kredi kullanıcılarının bakiye kredi borcu, kurumdan almış olduğu son aylığının 4'te birinin yüzde 25 fazlası aylık taksit kabul edilerek her ayın yirminci günü akşamına kadar bankaya krediyi kullananlar tarafından yatırılıyor.
6) Faizsiz konut kredisi dışında konut edindirmede sağlanan kolaylık var mıdır?
TOKİ konut satış kampanyaları düzenlenmekte olup kapsama giren ve öncelik sıralamasına göre belirlenen hak sahiplerine, bir konut ile sınırlı olmak kaydıyla yapılan konutlardan; yüzde10 peşin ve 240 ay vade sabit taksitlerle konut edinme imkanı veriliyor.
7) Eğitim öğretim yardımından kimler faydalanabilir?
Eğitim ve öğretim yardımı, öğrenimi devam eden, vazife veya harp malullüğü aylığı alanların, erbaş ve erlerin, güvenlik korucusu ve sivillerin kendilerine ve çocuklarına ödeniyor.
8) Eğitim yardımı için nereye başvuru yapılıyor?
Eğitim ve öğretim yardımı ödemeleri yılda bir defa olmak üzere, başvuru şartı aranmaksızın 1 Eylül-31 Aralık tarihleri arasında YÖK ve MEB sistemlerinden öğrenim durumu ve seviyesi tespit edilen hak sahiplerine toptan ödeniyor. Talep e-Devlet üzerinden "Eğitim Öğretim Yardımı Talebi" bölümünü tıklayarak da gerçekleştirebilir.
9) Ek ödeme (tütün ikramiyesi) kimler faydalanabilir?
Harp veya vazife malullüğü (gazi) aylığı bağlananlarla bunların hak sahiplerine (dul ve yetimlerine), bu kapsamda olup da tekrar çalışmaya başlamaları nedeniyle maaşları kesilenlere her yıl ek ödeme (tütün ikramiyesi) veriliyor. Yılın ilk üç ayında 1 Ocak tarihinde belirlenen memur maaş katsayısı esas alınarak ödeniyor. Ek ödeme ödenmesi müracaata tabi bulunmuyor.
10) Meskenlerde kullanılan elektrik, su tarifesinde indirimden kimler faydalanabilir?
Vatani hizmet tertibinden aylık alanlar, vazife ve harp malulleri ve bunların dul ve yetimleri uygulamadan faydalanabilir. SGK, Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı'na dilekçeyle müracaat edilmesi gerekiyor.
11) Emeklilik için vergi indiriminden kimler yararlanabilir?
Sağlık sorunları nedeniyle işe gitmek de zorlananların emeklilik işlemlerinde bazı ayrıcalıklar tanınıyor. Bunların başında gelir vergisi matrahından yapılan indirimler geliyor. Şeker hastası ya da astım hastası olanlar da sağlık kurulundan alacağınız yeterlilik raporu ile vergi indirimine başvurabiliyor. Alınacak vergi indirimi ile SGK'ya yapacağınız başvuru sonucunda da erken emekli olunabilir. Çalışma gücünün asgari yüzde 80'ini kaybetmiş olan çalışanlar birinci derecede engelli, asgari yüzde 60'ını kaybedenler ikinci derece engelli, asgari yüzde 40'ını kaybedenler de üçüncü derece engelli sayılıyor. Bu oranlara göre gelir vergisi matrahından indirim sağlanan çalışanlara emeklilik için gerekli sigortalılık süresi, prim gün sayısında farklı koşullar uygulanıyor.
12) Vergi indirimi ile emeklilik şartları neler?
Vergi indirimi alarak SGK'ya başvurup emeklilik talebinde bulunacaksanız sırası ile sigortalı olarak bir kurumda çalışılması, sağlık kurulundan en az yüzde 40 engelli raporu alınması ve vergi dairesinden vergi muafiyetine hak kazanılması gerekiyor.
13) Vergi indirimi uygulaması nasıl işliyor, yararlanmak için nereye başvuruluyor?
Kendisi, eşi ya da çocuğu yüzde 40 veya daha fazla oranda engelli olanlar, engelli sağlık raporu ile bağlı bulunduğu iş yerinin vergi dairesine başvurarak engelli indirimi hakkı elde edebiliyor. İşveren kendisine vergi dairesinden iletilen bu yazıya istinaden engellilik oranına göre çalışanın bordrosuna gelir vergisi matrahından engelli indirimi tutarını düşürüyor. Böylece çalışanın vergisi daha düşük bir matrahtan hesaplanıyor, ay sonunda çalışanın ücretine yansıtılıyor.
14) Sigortalılık başlama tarihi dikkate alınıyor mu?
Engelli indiriminden yararlanan işçilerin (kendi engelli olmak şartıyla) erken emekli olma hakkı bulunuyor. Bu haktan yararlanabilmek için çalışanın ilk sigortalılığının 1 Ekim 2008'den önce başlaması, 15 yıl sigortalılık, 3 bin 600 prim gün şartını gerekiyor. İkinci ve üçüncü derece engellilerde ise sigortalılık yılı ve prim günü şartı ilk işe giriş tarihine göre değişkenlik gösteriyor.
15) Vergi indirimi sorgulamasını nereden yapılabilir?
Engelli vergi indirimi sorgulama sayfasına giriş yapılarak kimlik numarası ve soyadı ile vergi indirimi başvurusu sorgulanabilir. Merkez Sağlık Kurulu'nca tespit edilen çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen engellilik dereceleri Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından engellinin başvurduğu Vergi Dairesi Başkanlığı'na veya defterdarlığa bildirilir.