Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aralık 2021'de döviz kurunda yaşanan büyük artış ve Türk Lirası'nın yabancı para birimleri karşısında uğradığı büyük değer kaybı nedeniyle, 'Kur Korumalı Mevduat' sistemini duyurmuştu. Sistemin duyurulmasının ardından, dolar karşısında 18,41 seviyesini gören Türk Lirası'ndaki değer kaybı büyük ölçüde gerilemiş ve dolar, 10 lira seviyelerinden işlem görmeye başlamıştı.
Ancak söz konusu mevduat sistemiyle ilgili tartışmalar da devam ediyor. Son olarak, CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Merkez Bankası’nın arka kapıdan döviz satışı yaptığı iddialarını TBMM gündemine taşıdı. Bekaroğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’ye, Ukrayna krizi ve enerji piyasasındaki son gelişmeleri dikkate alarak Kur Korumalı Mevduat sistemini durdurmayı düşünüp düşünmediklerini sordu.
ARKA KAPIDAN DOLAR SATIŞI SORUSU
CHP İstanbul Milletvekili Bekaroğlu, Merkez Bankası’nın arka kapıdan döviz satışı yaptığı iddialarını TBMM gündemine taşıdı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yanıtlaması istemiyle soru önergesi veren Bekaroğlu, önergesinde şu değerlendirmeyi yaptı:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekatı üzerine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın dolar/TL kurunun yükselmesini engellemek amacıyla arka kapıdan dolar satış işlemlerine devam ettiğine dair haberler son dönemde yazılı, sözlü ve sosyal medyada yoğunluk kazanmış bulunmaktadır.”
TEK TEK SORDU, CEVAP İSTEDİ
Bekaroğlu, Bakan Nebati’nin şu sorulara yanıt vermesini istedi:
“. Yazılı, sözlü ve görsel medyada yer alan söz konusu iddialar doğru mudur? Ocak, Şubat ve Mart 2022 aylarında satışı yapılan döviz tutarı ne kadardır? Bu satış işlemleri bir zorunluluktan mı kaynaklanmaktadır?
. Liberal bir kambiyo rejiminin uygulandığı ülkemizde Merkez Bankası döviz rezervlerini neden halen satmaya zorlanmaktadır?
. Bu döviz satış işlemleri yasal mıdır? Döviz satış işlemi hangi gerekçe ile gerçekleştirilmektedir?
Merkez Bankası söz konusu döviz satış işlemlerini hangi mekanizmaları kullanarak gerçekleştirmektedir?
. Satışı yapılan döviz hangi fiyatla, hangi tarihlerde, kimlere, hangi yerli ve yabancı yatırımcılara satılmıştır? Bu satın alım işleminden mevcut kur düzeyine bakılırsa kazançlı çıkan yerli ve yabancı yatırımcılar kimlerdir?
. Söz konusu döviz satış işlemleri döviz satış ihaleleri yöntemiyle mi yapılmaktadır? Böyle bir durumda söz konusu satış ihalelerinde satışı yapılan döviz miktarları nedir? Alıcılar kimlerdir?
. Bu döviz satış işlemlerinde de 128 milyar doların satışında olduğu gibi kamu bankaları kullanılmaya devam edilmekte midir? Bu operasyonlarda kamu bankalarının herhangi bir sorumluluğu bulunmakta mıdır? Kamu bankaları fiilen veya dolaylı yollarla bu operasyonların içinde yer almakta mıdır? Kamu bankalarının bu operasyonda kullanılmaları yasal olarak mümkün müdür?
. Ocak ve şubat aylarında enerji şirketlerine direkt olarak Merkez Bankası tarafından yapılan döviz satışı tutanı ne kadardır?
. İhracatçılara ve döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan firmalara Merkez Bankası kaynağından kullandırılan uygun maliyetli, ihracat taahhütlü bir kredi işlemi olan reeskont kredisi konusunda yapılan yeni düzenleme gereği kur korumalı mevduata dönüştürme işlemleriyle Merkez Bankası rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır?
. İhracatçılara getirilen ihracat hasılatının yüzde 25'ini Merkez Bankası’na getirip TL'ye çevirme zorunluğu nedeniyle Merkez Bankası döviz rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır?
. Yazılı ve görsel medyada yer alan haberlere göre 25 Şubat 2022 itibarıyla Kur Korumalı mevduat tutarının 520.14 milyar TL’ye ulaştığı belirtilmektedir. Söz konusu tutarın ne kadarı bozdurulan döviz mevduatlarından oluşmaktadır?
. Artan ihracat gelirlerine, Kur Korumalı Mevduat uygulaması, reeskont kredisi uygulamasındaki değişikliklere ve ihracatçılara getirilen ihracat hasılatının yüzde 25'ini Merkez Bankası’na getirip TL'ye çevirme zorunluğu getirilmesine rağmen Merkez Bankasının net döviz rezervi neden yapılan swapler hariç eksi bakiyede seyretmektedir? Bu durum radikal yapısal politika değişikliklerinin yapılması gereğine işaret etmemekte midir?
. Swap verilerinden arındırılmış Merkez Bankası net döviz rezerv tutarının halen (-) 43 milyar dolar civanında olduğu doğru mudur?
. Ukrayna krizi, petrol ve doğal gaz piyasasındaki son gelişmeler ve tarımsal ürün fiyatlarındaki artışlar, döviz kurundaki yükselme eğilimini dikkate alarak Kur Korumalı Mevduat sisteminin bütçeye getirmesi olası yükünü hesap ederek söz konusu uygulamayı durdurmayı düşünüyor musunuz?”