Brezilya'dan söküm için gelecek olan asbestli 'Nae São Paulo' savaş gemisi ile ilgili tartışmalar sürerken bölgede kanserle boğuşan mahalleler zehir soluyarak yaşamına devam ettiğini söyleyen insanlarla dolu. Bu köylerden biri de Aliağa'ya bağlı Horozgediği köyü. Köyün muhtarı olan ve kendisi de kansere yakalandığı için ses telleri zarar gören 66 yaşındaki Halit Çetin, bölgenin fabrikaların dumanları nedeniyle nefes alınamaz bir hale geldiğini söylüyor.
Çetin kendi hastalık sürecini ise “Valla doktorların dediği hava kirliliği. Sanayinin içinde kaldık, ortasında kaldık. Burada yaşamak kimse istemez, ben bile istemiyorum. Hava kirliliği, nefes alamıyor insanlar. Nefes soludukça pislik soluyorsun. Bugün limanların tozu, fabrikaların, metalin tozu, çevreden gelen pislik hep köyün üstünden geçtiği için şu an köyde her taraf leş gibi, simsiyah” ifadeleriyle anlattı.
'Kanser hastalığı bize bir nefes kadar yakın'
Köyün muhtarlığını da yapan Çetin, VOA Türkçe'den Soner Kızılkaya ve Oğulcan Bakiler'e konuştu. Çetin “Valla ölenlerin en az yüzde 70'i kanserden ölüyor. Yaşlılar da gençler de var ölenler arasında. Ölenlerin çoğu kanser. Amcamı kaybettim. Yakın komşuları kaybettik. Köyümden çok kişi kanserden öldü” dedi. Çetin kanser hastalığından kurtulduğunu söylemesine karşın “Hep aklımda bu hastalık. Aklımdan hiç çıkmıyor zaten” ifadesini de kullandı.
Horozgediği köyünün çevresi sanayi tesisleriyle kuşatılmış durumda. Demir çelik fabrikaları, termik santraller, haddehaneler, gübre, yağ ve hazır beton fabrikaları gibi birçok sektör köyün çevresinde faaliyetini sürdürüyor. Horozgediği köyünde yaşayanlar da kanser hastalığına bir nefes kadar yakın olduklarını düşünüyor.
Akciğer kanserine yakalanan 67 yaşındaki Osman Uygun. Uygun “20 ay evvel kanser olduğumu öğrendim. Hava kirliliğine bağlıyorum. Başka bir nedeni yok. Bilinçsiz sanayi kurulmasından başka bir nedeni yok. Biz sanayiye karşı değiliz ama sanayi dedin mi bacası, filtresi, her şeyi tam tekmil olur. Öyle çalıştırılır. Ama burada yok. Gece oldu mu gelip görün. Göz gözü görmüyor. Ölmüşsün kalmışsın kimin umurunda? Böyle bir dünya var mı ya? Kaç kişi öldü” dedi.
'Hep nasıl öleceğim, nasıl olacak, nasıl bitecek korkusu var'
Uygun neredeyse tüm köy halkı gibi Aliağa’daki gemi söküm tesislerinde uzun yıllar şoförlük yapmış. Gemi sökümünden geri kazanılan demir ve demir dışı metalleri demir çelik fabrikalarına taşıyan Uygun, hastalığına bu sektörde çalışmasının da yol açtığına inanıyor: “Tamam buralardan ekmek yedik, buralardan beslendik ama kanla irin yani, gerçekten kanla irin. Almanya'da da aynı fabrikaları gidip görenler, ‘fabrikanın çalışırken sesini bile duyamazsın’ diyor. Aynı demir çelik fabrikaları, şehrin ortasında.”
Ameliyat geçirmesinin ardından şimdi hastalığının iyi seyrettiğini söyleyen Uygun yine de sürekli kanser korkusu altında yaşadıklarını vurguladı: “Moral bozukluğuyla yaşıyoruz. Ne bileyim, hep bir ölüm korkusu var. ‘Vay nasıl öleceğim, nasıl olacak, nasıl bitecek?’ Yani insan gibi yaşamak varken niye yani? Niye…”
'Burada böyle ölüp gideceğiz herhalde'
Köyün çevresindeki sanayileşmenin artmasıyla köyden göç de hızlanmış. Köy muhtarı Çetin, göç nedeniyle nüfusun 310 kişiye kadar düştüğünü söyledi. Ancak hem Çetin hem de Uygun maddi imkanları yetersiz olduğu için köyü terk edememiş. Çetin, “En uygunu köyü buradan kaldırmak. Sanayiyi kaldıramazsın, mümkün değil. Ama uygun bir yer bulup devlet bize bir yer göstermeli. Köy oraya taşınmalı. Başka çaresi yok. Girişimlerde bulunduk. Ama sesimizi duyan olmadı, böyle devam ediyor. Maddi imkanlarımız elvermiyor. Ev almanın zaten imkanı yok. Burada böyle ölüp gideceğiz herhalde” dedi.
Asbestli gemiden en çok korkan yine Horozgediği köylüleri
Çevre ve meslek örgütlerinin 900 ton, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un 9 ton asbest barındırdığını söylediği, söküm işini alan Sök Denizcilik ve Ticaret Limited Şirketi’ninse ne kadar asbest barındırdığına ilişkin suskun kaldığı geminin Aliağa’ya getirilmesinden en çok korkanlarsa yine Horozgediği köylüleri. Şimdiye dek sanayiden en fazla zarar gördüklerini düşünen köy halkı, geminin Aliağa’da sökülmesinin köylerinde yeni kanser vakalarına yol açmasından korkuyor.
Köy muhtarı Halit Çetin, “Biraz daha etkileneceğiz gemiden ve asbestin vermiş olduğu zarardan. Biz rüzgar altında kaldığımız için gemide kesilen asbest hep köyün üstüne gelecek. Buradan gemi sökümün uzaklığı 25 kilometre. Fakat rüzgar alıp getiriyor. 25 dinlemez, 50, 100 kilometreye de götürür. Asbest dediğin bir toz, havada uçuşan bir şey” dedi.