Seçim dönemi yaklaştıkça ekonomide alınan bir dizi karara da hız veriliyor. Hükümet, asgari ücret, EYT derken şimdi de vergi affını gündeme getirerek milyonlarca vatandaşın borcunu siliyor. Uzmanlar bu girişimin bütçeye ek olarak 300 milyar TL’ye yakın bir gelir getireceği hesaplarken, asıl kayıt dışı ekonomi de resmiyet kazanacak.
Kaynağı belirsiz parayı işaret eden uzmanlar bu hesabın amacının dışına taştığını ve vergi cennetlerinden getirilen paraların da cezadan kurtulacağını işaret etti. Böylece kara para aklamanın kolaylaşacağını söyleyen uzmanlar, buna geçit verilmemesi gerektiğinin de altını çizdi. AK Parti’nin 14’üncü af paketini çıkardığını hatırlatan CHP’li Mehmet Akif Hamzaçebi, varlık barışının Türkiye’yi kara para cennetine dönüştürdüğünü kaydetti.
Hamzaçebi şöyle devam etti:
Kriz nedeniyle vergisini ödeyemeyenin cezası silinebilir ancak son paket bunun ötesine geçti. Vergi cennetindeki para beyan edilmemişse bu yasayla cezadan kurtuluyor. Onlar için bir nevi vergi bayramına dönüşüyor. Vergi ödeme alışkanlığı da bitiriliyor.” Burada dikkat çeken iki önemli düzenleme olduğunun altını çizen Hamzaçebi, varlık barışı ve matrah artışına vurgu yaptı.
Bu iki düzenlemenin Türkiye’yi kara para cennetine çevirdiğinden bahseden Hamzaçebi şöyle devam etti:
“Bu bir suçtur. Çünkü suç teşkil eden bir faaliyetten elde ediliyor. Yapılan düzenlemeler bunun için son derece uygun bir ortam hazırlıyor. Son 2 yıla baktığımızda OECD’nin (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) bünyesindeki Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Türkiye’yi sırf bu nedenle gri listeye aldı.
Bu şu anlama geliyor:
‘Türkiye kara para ve yolsuzlukla mücadele etmiyor’. Bu anlamda ülke cennet oldu. Bu listeye giren diğer ülkeler buradan çıkmak için çaba sarf ederken Türkiye burada yerini sağlamlaştırdı.”
‘CEZA VE EHLİYET AFFI SADECE İYİ TARAFI GÖSTERMEK İÇİN’
Düzenlemenin daha meclise gelmediğini belirten Mehmet Akif Hamzaçebi, matrah artışını ve varlık barışını vatandaşa iyi göstermek için ehliyet ve cezaların da silinmesini eklediklerini ifade etti. Hamzaçebi şöyle devam etti: “Ama gerçek bu değil. Bu nedenle matrah artışı ve varlık barışı Türkiye’yi kara para ülkesi yaptı. Düzenlemeler vergi tahsilat oranlarını da düşürdü” dedi.
‘VERGİ ÖDEME ALIŞKANLIĞI SONA ERİYOR’
Mehmet Akif Hamzaçebi, yaklaşık 6 yıl önce vergi tahsilatının daha kolay olduğunu söyleyerek şöyle devam etti: “2007’ye kadar 100 liranın 92 lirası tahsil edilirken, bu oran şimdi 80 liraya düştü. Vergi ödeme alışkanlığı artık sona eriyor. Böyle giderse de düşmeye devam edecek” diye konuştu.
‘KRİZ NEDENİYLE ZAMANINDA ÖDEME YAPAMAYANLAR İÇİN KABUL EDİLEBİLİR’
Getirilen düzenlemenin aynı zamanda bir cezalandırma olduğuna değinen Mehmet Akif Hamzaçebi “Vergi afları vergilerini zamanında ödeyenler için cezalandırma anlamına geldi. Ekonomik krizler nedeniyle vergisini zamanında ödeyemeyen mükelleflerin cezaları silinebilir. Bunlar doğal olması gereken şeyler ama bu düzenleme bunun ötesine geçti. Matrah artışı ve varlık barısı kapsamına alması Türkiye’nin vergi tabanını yok ediyor” yorumunda bulundu.
‘MÜFETTİŞLERE DENETLEYECEK ALAN BIRAKILMIYOR’
Vergi denetiminin bu modelle yok olduğunu açıklayan Mehmet Akif Hamzaçebi sözlerine şöyle son verdi: “Hemen hemen 9 bin vergi müfettişi var. Matrah artışı nedeniyle 2009’da 3 bin vergi müfettişinin yaptığı denetimi yapılamıyor. Müfettişlere denetlenecek bir alan bırakılmıyor. Vergi cennetindeki paranızı Türkiye’deki bir tam mükellef hem yurt dışında hem burada tam vergi öder. Ama vergi cennetindeki para beyan edilmemiş ise bu yasa ile cezalardan da kurtuluyor. Bu bir nevi onlar için vergi bayramı anlamını taşıyor.”
‘AFLAR AHLAKİ ÇÖKÜNTÜYÜ KURUMSALLAŞTIRIYOR’
Vergi affına ve cezaların silinmesine ilişkin yorumlarda bulunan ekonomistler de değerlendirmelerde bulundu. Ekonomist Prof. Dr. Serap Durusoy “Oy tabanını güçlendirmek için vergi ve ceza affı getirilirken vatandaşlık görevini yerine getirenler cezalandırılıyor. Peki, bu kesimin oy kaybı da hesaplanıyor mu?” dedi. Ekonomist Uğur Gürses ise “Kapsamlı bir vergi affı gelirse son 10 yılda 8’incisi olacak. Vergi afları ahlaki çöküntüyü kurumsallaştırıyor” yorumunu yaptı.
‘BU SON DEDİKÇE GELENEK HALİNE GELDİ’
Vergi uzmanı Ozan Bingöl de “Her vergi affı, vergisini düzenli ödeyene vergi yükü olarak geri döner. Kemal Unakıtan: Haziran 2008 ‘Vergi borcu olan ödesin kesinlikle af yok’ Mehmet Şimşek: Eylül 2014 ‘Artık vergi affı olmayacak’ Naci Ağbal: Mart 2016 ‘Bir daha vergi affı yok’ Berat Albayrak: Ağustos 2018 ‘Bu son fırsat başka af yok’ Lütfü Elvan: Haziran 2021 ‘Artık geleceğe odaklanmak istiyoruz’ demişti.”
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun “İlk vergi affı 17.05.1924 Son vergi affı 09.06.2021’de çıktı. 17.05.1924-20.01.2023 arası 37 vergi affı yürürlüğe girdi. 38’inci vergi affı önümüzdeki aylarda yürürlüğe girecek. Vergi affı ülkemizde gelenek haline gelmiştir. Her vergi affı sonrası ‘Bu son vergi affı’ deniyor” yorumunu yaptı.
‘MATRAH ARTIŞI BUNU SUÇ OLMANIN DIŞINA ÇIKARMAZ’
Aralık ayında da sosyal medya hesaplarından konu hakkında açıklamalarda bulunana Akif Hamzaçebi, Türk Ceza Kanunu’nu işaret ederek “Dolandırıcılıktan elde edilen para suç geliridir. Suç geliri ile gidip gayrimenkul alırsanız bunun adı da Kara Para Aklama suçudur” dedi.
Matrah artışının bu suçtan kurtarmayacağına değinen Hamzaçebi “Bilmeyenler için açıklayayım. Proje üzerinden satılan konutun bedeli + KDV’yi tahsil edip maliyeye ödemediyseniz vergi kaçırmışsınızdır. Matrah artırımı ile vergi denetiminden kurtulmuş olabilirsiniz. Ama olayın başka yönleri var” diye konuştu.
‘ÜLKEMİZDE DENETİM İSTEMEYEN BİR SİYASAL İKTİDAR VAR’
2021 yılında da sosyal medya üzerinden yorum yapan Hamzaçebi matrah artışı üzerine meclis konuşmasına değindi. Hamzaçebi o dönemde şu ifadeleri kullandı: “6.10.2021’de Plan-Bütçe Komisyonunda ‘vergi denetimi çökmüş durumda. Bunun rakamlarını daha önce bir konuşmamda vermiştim’ dedim. Üzerinde emeğim olan ama Vergi Müfettişliğini siyasete bulaştırmak isteyen bazıları bu cümlemi vergi müfettişlerini eleştiriyorum diye anlattılar.
Ayrıca Vergi Kanun Teklifi madde 42 ile vergi incelemesi başladıktan sonra ‘pişmanlık’ getiriliyor. Vergi incelemesi başladıktan sonra pişmanlık olmaz. Bunu eleştirerek diyorum ki bu vergi denetimini istememektir, o zaman 8 bin vergi müfettişi niye var. Eleştirim sisteme yönelik. Oysa sorun vergi müfettişlerinde değil sistemde.
Bunu 11.12.2019 tarihinde TBMM’de yaptığım konuşmada açıklamıştım. Bakanın bana bir itirazı olmadı. Plan-Bütçe konuşmamda da bunu hatırlattım. Evet sürekli matrah artırımı ile iktidar vergi denetimini çökertmiştir. Neresi yanlış? Sürekli matrah artırımı ile sistem çökertilmese vergi müfettişleri de iyi sonuçlar alır. Ama ülkemizde vergi denetimi istemeyen bir siyasal iktidar var. Ayrıca eleştirileri yaptığım Plan ve Bütçe Komisyonunda, Hazine ve Maliye Bakanlığı veya milletvekillerinden “hayır, bu yanlıştır” diyen olmadı. Sükût ikrardan gelir.”
2 BİN LİRAYI AŞMAYAN BORÇLAR TAHSİL EDİLMEYECEK
Şubat sonunda yasalaşması beklenen paket kapsamında, vergi dairelerine 31 Aralık 2022’den önce 2 bin lirayı aşmayan borcu olan vatandaşların cezaları tahsil edilmeyecek. Yükseköğrenim kredi borcu yeniden yapılandırılarak taksitle ödenebilecek. Kamu alacaklarına ilişkin olarak vatandaşların ve şirketlerin vergi ve prim yükümlülükleri başta olmak üzere tüm borçlarının cezaları kaldırılacak.
Sürücülerin alkol, uyuşturucu, ölümlü ve yaralamalı kaza, drift ve aday sürücülük halleri dışındaki ihlallerden kaynaklanan ceza puanları silinecek. Yaklaşık 2,5 milyon sürücünün ceza puanı silinecek ve bu sebeple geri alınan 10 bine yakın ehliyetin iadesi sağlanacak.