EDA NARİN | KARAR.COM
Uluslararası Şeffaflık Derneği (Transparency Intenational) 2020 Yolsuzluk Algı Endeksi'ni açıkladı. Endeksi 1995'ten beri açıklayan dernek, küresel düzeyde 90′dan fazla ülkede faaliyet gösteriyor. "Rüşvet Verenler Endeksi" ve "Küresel Yolsuzluk Raporu" gibi uluslararası raporların hazırlanmasını katkı sağlayan dernek aynı zamanda Avrupa Birliği (AB) raporlarına da görüş bildiriyor.
2020 Yolsuzluk Algı Endeksi'ne göre, Türkiye 100 üzerinden 40 puanla 180 ülke arasında 86'ncı sırada yer aldı. Birinci sırayı Danimarka ve Yeni Zelanda paylaşırken, Somali ve Güney Sudan ise sonunculuğu paylaştı.
SALGIN VERİLERİNİN DOĞRU PAYLAŞILMAMASI TOPLUM SAĞLIĞINI TEHLİKEYE ATAR"
Açıklanan raporda, küresel salgının kamu yönetiminde şeffaflığın ve hesap verebilirliğin yaşamsal önemini 'çarpıcı bir biçimde' gösterdiği belirtilerek, şu ifadelere yer verildi: "Salgına dair verilerin şeffaf bir biçimde paylaşılması, salgınla mücadele politikalarının gerekli katılımcılık ve hesap verebilirlik mekanizmalarıyla oluşturulması toplumların ve hükümetlerin salgınla etkin bir biçimde mücadele edebilmesinin ön koşuludur. Salgın verilerinin zamanında, eksiksiz ve doğru bir biçimde paylaşılmaması toplum sağlığını tehlikeye atacak niteliktedir. Salgın koşullarının zorunlu kıldığı ivedilikle beraber salgın dışında yapılan kamu harcamalarında da açık ihale yöntemi yerine pazarlık ve davet yöntemleri ağırlık kazanmıştır."
PUANI YÜKSEK ÜLKELER SAĞLIĞA DAHA FAZLA HARCAMA YAPMIŞ
"Covid-19 ve Yolsuzluk" başlığı altında verilen, aşağıda görebileceğiniz grafikte, Yolsuzluk Algı Endeksi'nde 66 ila 100 arasında puan alan ülkelerin 6.2'lik oranla sağlık alanında daha fazla harcama yaptığı belirtiliyor. Türkiye'nin 40 puanla yer aldığı grup ise 3.5'lik oranla puanı iyi olan ülkelerin neredeyse yarısı kadar sağlığa harcama yapmış.
PUAN DÜŞTÜKÇE DEMOKRATİK DEĞERLERİ İHLAL ETME OLASILIĞI ARTIYOR
"Yolsuzluk ve demokratik gerileme" başlıklı grafikte, Yolsuzluk Algı Endeksi'nden iyi puan alan ülkelerde demokratik değerleri ihlal etme olasılığının daha düşük olduğu görülüyor. Puan düştükçe ihlal olasılığı artıyor.
"MEDYA VE STK'LARA YÖNELİK BASKI SÜRMEKTEDİR"
2020 Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçlarının, temel demokratik ilkelerin, hukuk devletinin ve medya özgürlüğünün yolsuzlukla mücadelenin vazgeçilmez unsurları olduğunu gösterdiğinin altının çizildiği raporda, "Yolsuzluğun yaygınlaşmasını ve sıradanlaşmasını sağlayan cezasızlık uygulamaları sürmektedir. Büyük ölçekli yolsuzluk iddiaları yargıya taşınsa da pek çoğunun soruşturma aşamasında kalmasıyla yolsuzluk suçları için cezasızlık yaygınlaşmaktadır. Bütçe şeffaflığı ve kamu kaynaklarının kullanımına ilişkin hesap verebilirlik konusunda temel ihlaller bulunmaktadır. Medya kuruluşlarına, gazetecilere, sivil topluma yönelik baskı ve yıldırma politikaları sürmektedir. Bunlara karşın yargı erki, bağımsızlığını korumalı ve yolsuzlukla mücadele gücünü yitirmemelidir. Geleceğimizi ipotek altına alan Kamu Özel İşbirliği proje, ihale ve sözleşme süreçleri şeffaf ve açık bir biçimde yürütülmeli, bu projelerin kamu maliyesine oluşturduğu yük toplumla paylaşılmalıdır" denildi.
BATI AVRUPA VE AB ÜLKELERİ ÜST SIRALARDA
Yolsuzluk Algı Endeksi, bölgesel olarak incelendiğinde ise Batı Avrupa ve Avrupa Birliği ülkelerinin listenin üst sıralarında olduğu görülüyor. 2019 raporu ile kıyaslandığında ise 100 üzerinden 68 olan puanın 2020'de 66'ya gerilediği ortaya çıkıyor. 2018 raporunda da 65 puan alan bölgenin yıllardır lideri Danimarka.
DOĞU AVRUPA VE ORTA ASYA'NIN LİDERİ GÜRCİSTAN
Türkiye'nin de 40 puanla aralarında yer aldığı Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesi ülkeleri 100 üzerinden 36 puan almış durumda. 2019 raporunda ise bu puan 35 olarak gerçekleşti. Kendi bölgesinde ise yıllardır lider Gürcistan.
2013'TE LİDER TÜRKİYE İKEN ŞİMDİ BEŞİNCİ
2013 yılında Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeler grubunda lider konumda bulunan Türkiye, beşinciliğe düşmüştür.
2012'DEN BU YANA 48 ÜLKEDE ÖNEMLİ PUAN DEĞİŞİKLİKLERİ GÖRÜLDÜ
Yolsuzluk Algı Endeksi'ne göre 2012 yılından 2020'ye kadar 48 ülkenin puanlarında kayda değer değişikliklere rastlandı. Buna göre 26 ülke puanlarını yükseltirken; 22 ülke ise düşüşe geçti. Yunanistan 14, Myanmar 13 ve Ekvator 7 puan yükseldi. Lübnan 5, Malavi 7 ve Bosna-Hersek 7 puan geriledi.
TÜRKİYE SON 8 YILDA EN ÇOK GERİLEYEN 5 ÜLKE ARASINDA
2012’den bu yana en çok puan kaybedenler ülkeler arasında; Saint Lucia (-15) ve Liberya’nın (-13) ardından 12 puan kaybeden Macaristan, Barbados ve Suriye bulunmaktadır. 2012-2020 arasında 9 puan kaybeden Güney Kıbrıs, Bahreyn, Cibuti ve Türkiye, bu ülkelerin hemen ardında yer almaktadır. 2012 yılından bu yana puanı ve sırası hızlı bir biçimde düşmekte olan Türkiye, bu yıl 1 puan fazla almasına karşın son 8 yıl içinde en çok gerileyen 5 ülke arasındaki yerini değiştirememiştir.
"TÜRKİYE ENDİŞE VERİCİ DURUMUNU KORUYOR"
Uluslararası Şeffaflık Örgütü Yönetim Kurulu üyesi ve Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı E. Oya Özarslan 2020 yılı sonuçlarını şöyle değerlendirdi:
"Türkiye yolsuzlukla mücadele konusunda endişe verici durumunu koruyor. Temelli bir adım atmadığımız sürece de böyle olmaya devam edecektir. Küresel bir salgını yaşadığımız bu günlerde sağlık, eğitim gibi temel ihtiyaçlara gitmesi gereken ülke kaynaklarının korunması herkesin derdi olmalı."
"SON 2 YILDA KONUMUMUZ 8 BASAMAK KÖTÜLEŞTİ"
Uluslararası Şeffaflık Derneği'nin Yolsuzluk Algı Endeksi'nin açıklamasının ardından Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Parti Sözcüsü ve Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak, Twitter üzerinden açıklama yaptı. Öztrak, şu ifadelere yer verdi: "Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 2020 Yolsuzluk Algı Endeksinde 86. sıradayız. Son iki yılda konumumuz 8 basamak kötüleşti. Ucube şahsım vesayet rejimi ile temel demokratik ilkelerde, hukukun üstünlüğünde ve medya özgürlüğünde hızlanan aşınma bizi buralara getirdi.
"BU ÇÖKÜŞE DUR DİYECEĞİZ"
Güçlendirilmiş demokratik parlamenter rejim ile bu çöküşe dur diyeceğiz. Güçlü denge ve denetim mekanizmalarını oluşturacağız. Sayıştay’ı gerçek işlevine kavuşturacağız. TBMM’de Kesin Hesap Komisyonu kuracağız. İdare harcadığı kör kuruşun hesabını verecek."
2019 RAPORU: TÜRKİYE'NİN AB ÜYESİ ÜLKELERLE PUAN FARKI AÇILIYOR
2019 raporunda, Türkiye 91'inci sırada yer alırken, 2013-2019 arasında en çok kaybeden ülkeler listesine de 11 puan kaybederek girmişti. Raporda, "Türkiye, AB üyesi 28 ülke ile karşılaştırıldığında en son sırada yer almakta ve üye ülkelerle puan farkı açılmaktadır" tespiti yapılmıştı.
5'İNCİ SIRAYA GERİLEMİŞTİ
2019 raporunda Türkiye, 36 OECD ülkesi arasından 35'inci sırada yer almıştı. Öte yandan Türkiye, 2013 yılında en üst sırada bulunduğu Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeler grubunda 5'inci sıraya gerilemişti.
2018 RAPORU: TÜRKİYE 78'İNCİ SIRADAYDI
2018 raporuna bakıldığında ise Türkiye'nin puanı 2020 puanından 1 fazla ve sırası ise 78 olarak açıklanmıştı.
TÜRKİYE, DEMOKRASİ GELENEĞİ BULUNMAYAN ÜLKELER İLE AYNI KATEGORİDE
2018 raporunda bir diğer dikkat çekici nokta ise, Türkiye'nin demokrasi geleneği bulunmayan ülkelerle aynı kategoride anılmasıydı.
ULUSLARARASI ŞEFFAFLIK DERNEĞİ HAKKINDA
Uluslararası Şeffaflık Derneği, küresel düzeyde 90′dan fazla ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü′nün (Transparency International- TI) ilke ve amaçlarını paylaşıyor. Örgütün periyodik olarak yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi (Corruption Perception Index-CPI), Rüşvet Verenler Endeksi (Bribe Payers Index-BPI) ve Küresel Yolsuzluk Raporu (Global Corruption Report-GCR) gibi uluslararası raporların hazırlanmasına katkı sağlar.
Dernek, TI′ın hazırladığı Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Rüşvetle Mücadele Sözleşmesi Yıllık İlerleme Raporlarına doğrudan, Avrupa Birliği İlerleme Raporlarına ise TI Brüksel ofisi aracılığı ile görüş sağlamaktadır.
Ayrıca yurt içi ve dışındaki birçok kurum ve sivil toplum örgütüyle birlikte yolsuzluk hakkında farkındalığı artırmak, şeffaflık standartlarını geliştirmek, eğitimler vermek ve Türkiye′deki şeffaflığı ölçmek üzere şeffaflık barometresi ve şeffaflık veri tabanı oluşturmak gibi faaliyetler yapmayı planlanmaktadır.