İngiliz Financial Times gazetesinde, Avrupa Birliği'nde serbest dolaşım sağlayan Schengen sisteminde sığınmacı krizi nedeniyle yaşanan sıkıntılara değinilen bir makale yayımlandı. "AB'nin Schengen'i kurtarmak için son fırsatı" başlıklı makalede, Birlik'in Schengen sistemini koruyabilmek için Türkiye başta olmak üzere çok sayıda sığınmacı barındıran ülkelere daha fazla kaynak aktarılması gerektiği ifade edildi.
Yazıda şu ifadeler öne çıktı:
AB’nin büyük bir bölümüne pasaportsuz serbest giriş sağlayan Schengen anlaşması, AB içinde, Avrupa dayanışmasının en büyük göstergesiydi. Birlikteki 22 devlet arasında daha yakın ticari ilişki kurulmasını sağladı ve turizmi canlandırdı. Bütün bu sembolik ve ekonomik önemine rağmen, Schengen uygulaması, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’dan gelen mülteci akını nedeniyle can çekişen bir görüntü veriyor. Eğer Birliğin liderleri Schengen’i kurtarmak istiyorlarsa, belli bir ölçüde kolektif birliktelik sergilemeleri ve şu ana kadar eksikliği hissedilen siyasi iradeyi ortaya koymaları gerekmektedir.
Akdeniz'i aşan sığınmacılar, Avrupa'da demiryolu ile yolculuk ediyor.
AB dış sınırlarını koruyamıyor
Schengen tamamlanmamış bir sistem olduğu için çalkantıda. Schengen’e katılmış ülkeler iç sınırlarını kaldırdılar ama AB’nin dış sınırlarını korumak için ortak ve güçlü bir mekanizma kurmadılar. Birliğe gelen mülteci sayısı az iken bu durum bir sorun oluşturmuyordu. Ancak 2011 yılında Suriye ve Libya’daki Arap diktatörlerin devrilmesiyle büyük bir mülteci akını başladı ve bu durum AB hükümetlerini ulusal sınırlarını koruma mücadelesiyle baş başa bıraktı.
İki aydan az bir süre var
Son aylarda Almanya, Avusturya, Macaristan, Danimarka, İsveç ve diğer ülkeler mülteci gelişini azaltmak için sınır kontrol noktaları oluşturdu. Bu yaz Birliğe çok daha fazla mülteci gelmesi beklenirken, Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk, bu hafta, Birliğin bu konuyu kontrol altına almak için "iki aydan daha az bir süresi olduğunu", aksi takdirde "Schengen uygulamasının" çökeceği uyarısında bulundu.
Avrupa Komisyonu'nun paylaştırma planı
Avrupa Komisyonu ise, ihtiyaç duyulan bir plan hazırladı ve Birliğin sınırlarındaki güvenliğin arttırılması çağrısında bulundu. Şu anda ise sığınma taleplerinin değerlendirmesini yapıyor. Mevcut kurallar dâhilinde mültecinin ilk giriş yaptığı ülke sığınma başvurusunu alıyor. Eğer sığınma talebi kabul edilirse o kişiye kalacak yer sağlaması gerekiyor. Komisyonun yeni önerisi bu uygulamayı kaldırıyor ve sığınma talebi kabul edilen kişilerin AB üye devletlere, ülkelerin ekonomik durumlarıyla orantılı sayıda dağıtılmasını zorunlu kılıyor.
Macaristan'dan Avusturya'ya yürüyen sığınmacılar
Bazı devletler ortak politikalara uymuyor
Komisyon’un teklifi meşrulaştırıldı. Yunanistan ve İtalya’nın yasalar gereği coğrafi yakınlıkları nedeniyle yüzbinlerce mülteciyi barındırma yükünü omuzlamak zorunda kalmaları mantıklı değildi. Ancak şimdiye kadar, mültecilerin AB ülkeleri arasında paylaştırılması yönündeki teklifler bazı hükümetlerce reddedildi. Bu sorun uzun sürebilir, böyle olursa, AB’nin çekirdek üye devletlerinin daha sınırlı Schengen bölgesi kurmaktan başka çareleri kalmayacaktır ki buna ortak sığınmacı politikalarına uymak istemeyenler alınmayacaktır.
Türkiye'ye daha fazla kaynak aktarılmalı
AB, mülteci krizini yönetmek istiyorsa birden fazla cephede faaliyet göstermek zorundadır. Aynı zamanda Suriye’de iç savaşı sona erdirecek bir ateşkes için baskı kurmaya devam etmelidir. AB Türkiye, Ürdün ve Lübnan, yani en çok mülteci barındıran üç ülkeye çok daha fazla kaynak aktarmalıdır. Zira bu ülkeler, artık mülteci sayısıyla baş etmekte zorlanmaktadırlar. Başta Almanya olmak üzere AB hükümetlerinin mültecileri barındırmak üzere kapasitelerini artırmaları ve kendi toplumlarına adapte olmalarına yardım etmeleri gerekmektedir.
AB bir karar vermeli
Ufukta görünen Schengen bölgesi ülkelerinin bir karar vermesi gerektiğidir. Uzun bir süredir Avrupa’ya fayda sağlayan bu sistem şimdi yok alma riskiyle karşı karşıya. Schengen bölgesi korunacaksa eğer ortak sınır uygulamasından yarar sağlayan Schengen’e üye ülkelerin, yine bu sınırın, bütün olumlu ve olumsuz sonuçlarını kabullenmeleri gerektiğini idrak etmeliler. Schengen’i uygulanabilir bir sisteme dönüştürmenin bedeli eğer onu küçültmek ise o zaman ne yazık ki onu yapmak gerekecektir.