2015 Genel Seçim Sonuçları hiçbir partiye tek başına iktidar imkanı tanımadı. AK Parti yüzde 40,86 oy e 258 milletvekili ile tek başına iktidarı sağlayacak çoğunluğa ulaşamadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümeti kurma görevini Başbakan Ahmet Davutoğlu'na verdi. Başbakan'ın CHP ile istikşafi görüşmeleri kapsamında koalisyonu aradı. Ancak sonuç çıkmadı. MHP lideri Devlet Bahçeli ile yapılan görüşmeden de sonuç çıkmadı. Bahçeli, hem erken seçime, hem de azınlık hükümeti kurulmasına karşı olduğunu açıkladı. MHP, seçimlerin tekrarlanması için kuruluacak geçici kabineye de üye vermeyeceğini açıkladı.
Bu tablo erken seçim için AK Parti’nin azınlık hükümeti kurmasını da imkansız hale getirdi. 7 Haziran'dan itibaren konuşulen erken seçim ya da seçimlerin tekrar edilmesi ihtimali gerçeğe dönüştü. Peki erken seçim ya da seçimlerin tekrar edilmesinde nasıl bir yol izlenecek? Erken seçim veya seçimlerin tekrar edilmesi kararı nasıl alınacak.
Erken seçim ya da seçimlerin tekrar edilmesi kararını kim verecek?
İşte erken seçim ya da seçimlerin terrar edilmesinde izlenecek süreç:
Hükümetin kurulamaması ya da herhangi bir şekilde Anayasa’da öngörülen 4 yıllık seçim dönemi dolmadan yapılan seçimdir. Erken seçim, Meclis’in bu yönde bir karar alması veya Anayasa gereği Cumhurbaşkanı’nın kendisine tanınan seçimlerin yenilenmesini isteme yetkisini kullanması üzerine yapılır.
Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun görevi Cumhurbaşkanı Erdoğan'a iade etmesinin ardından iki yol var. Birincisi Cumhurbaşkanı'nın hükümet kurma görevini CHP lideri Kılıçdaroğlu'na vermesi. Ancak MHP'nin tavrı nedeniyle CHP, HDP'den destek alsa da hükümeti kuracak çoğunluğa ulaşamayacağı için bu ihtimal çok zayıf. İkinci yol ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Anayasal yetkisini kullanarak seçimlerin tekrar edilmesi yönünde karar alması. Meclis de bu noktada erken seçim kararı alabilir. Meclis'in erken seçim kararı alması durumunda ise izlenecek prosedür şöyle:
110 milletvekilinin imzası gerekiyor
Birleşim yeterli çoğunlukla açılabildiği takdirde, Başkan, ilk önce çağrı yazısını okutur ve bu toplantıyı gerektiren konu görüşülür. Konu üzerinde gerekli işlemler tamamlanınca, Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmalarına devama karar vermediği takdirde, tatile veya ara vermeye devam olunur. Yeterli çoğunluk sağlanamazsa çağrı düşer. Bu durumda, TBMM'nin olağanüstü toplantıya çağrılabilmesi için 110 milletvekilinin imzası gerekiyor. Bu durumda AK Parti 258 vekille, CHP ise 131 vekille Meclis'i toplantıya çağırabiliyor.
TBMM İçtüzüğü uyarınca milletvekillerinin beşte birinin imzasını taşıyan olağanüstü toplantı çağrısının Meclis Başkanlığı tarafından 7 gün içinde işleme konulması gerekiyor.
Erdoğan doğrudan Meclis'i toplantıya çağırabiliyor
5 Mart 1973 tarihli TBMM İçtüzüğü'nün 'Tatilde veya ara vermede toplantı' başlıklı ilgili maddesi, "Türkiye Büyük Millet Meclisi, tatil veya ara verme sırasında Cumhurbaşkanı veya Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tarafından toplantıya çağrılması halinde, belirtilen gün ve saatte toplanır" hükmünü getiriyor.
Cumhurbaşkanı'nın, toplantı çağrısını doğrudan doğruya veya Bakanlar Kurulu'nun istemi üzerine yapacağını belirten yedinci madde, "Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı doğrudan gerek görürse toplantı çağrısına karar verebilir" diyor. Madde şöyle devam ediyor: "Üyelerin beşte birinin imzasını taşıyan gerekçeli önergedeki çağrı istemini ise en geç yedi gün içinde yerine getirir. Bu çağrılarda, toplantı gün ve saatinin ve bu toplantıyı gerektiren konunun belirtilmiş olması şarttır.
Geçici kabine böyle oluşturulacak
Meclis'in Erdoğan'ın çağrısı ya da 110 milletvekilinin imzasıyla halinde yapılacak oylamada Genel Kurul'da bulunan vekil sayısının yarısının bir fazlasıyla erken seçim kararı alınabiliyor. Seçim kararının ardından Cumhurbaşkanı'nın görevlendireceği Başbakan Ahmet Davutoğlu her partinin vekil sayısına göre temsil edileceği geçici kabineyi oluşturarak ülkeyi seçime götürecek.
Cumhurbaşkanı'nın Meclis'e gitmeden doğrudan seçimlerin tekrar edilmesi kararı alması halinde ise hükümeti kurma görevi verdiği siyasi parti lideri, geçici kabineyi oluşturarak ülkeyi seçime götürecek.
Anayasa'nın 116'ncı maddesi gereğince seçimlerin yenilenmesine karar verildiğinde Bakanlar Kurulu çekilir ve Cumhurbaşkanı geçici Bakanlar Kurulunu kurmak üzere bir Başbakan atar.
Geçici Bakanlar Kuruluna, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanları Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki veya Meclis dışındaki bağımsızlardan olmak üzere, siyasi parti gruplarından, oranlarına göre üye alınır.
Meclis içinden veya dışarıdan bağımsızlar atanır
Siyasi parti gruplarından alınacak üye sayısını Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tespit ederek Başbakana bildirir. Teklif edilen bakanlığı kabul etmeyen veya sonradan çekilen partililer yerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi içinden veya dışarıdan bağımsızlar atanır.
Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme kararının Resmi Gazetede ilanından itibaren beş gün içinde kurulur. Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna başvurulmaz. Geçici Bakanlar Kurulu seçim süresince ve yeni Meclis toplanıncaya kadar vazife görür.
Hangi parti kaç bakan çıkaracak
Buna göre 4 Başbakan Yardımcılığı’yla birlikte 25 bakanlık için mevcut tabloda AK Parti’ye 11, CHP’ye 6, MHP ve HDP’ye 3’er bakanlık düşecek. Oran hesaplamasında küsuratlar nedeniyle artan 2 bakanlığın hangi partiye verileceği de tartışma konusu olacak. Ancak Adalet, Ulaştırma ve İçişleri bakanlarının bağımsızlar arasından atanması zorunluluğu dikkate alındığında, bir partinin koltuk sayısının azaltılması söz konusu olacak.