Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın günübirlik Moskova ziyareti, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin görüşmesiyle başladı.
Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi Toplantısı ve Putin tarafından onuruna verilecek yemeğe katılacak Erdoğan, daha sonra anlaşma imza töreninde hazır bulunacak ve Putin'le ortak basın toplantısı düzenleyecek. Erdoğan, son olaral Meçhul Asker Anıtı'na çelenk bırakacak.
Erdoğan'ın Moskova heyetinde, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı, Milli Savunma Bakanı Fikri Işık ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan var.
Putin ve Erdoğan'ın Kremlin'deki görüşmesi, Türk F16'larının Kasım 2015'te bir Rus uçağını düşürmesinde sonra ilişkilerin yeniden normalleşmeye başlaması ardından liderlerin gerçekleştirdiği dördüncü yüz yüze temas. İki liderin bugün Moskova'da başkanlık yapacağı Rus - Türk Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK) toplantısıysa, uçağın düşürmesinden bu yana ilk kez düzenleniyor.
İKİLİ İLİŞKİLER ÇERÇEVESİNDE BELGELER İMZALANDI
Kritik zirve sonrasında üst düzey işbirlği konseyi toplantısına katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Vladimir Putin iki ülke arasında varılan anlaşmaların imzalandığı basın toplantısına katıldı.
İmzaların ardından iki lider ortak açıklama yaptı.
PUTIN: 1 MİLYAR DOLARLIK ORTAK YATIRIM FONU KURUYORUZ
Sayın Cumhurbaşkanı ile 1 sene içerisinde 4. görüşmeyi yapıyoruz. İkili kilit faaliyetler yeniden başlatıldı. Bakanlıklar arası, parlamentolar, bölgeler arası ilişkiler gelişiyor. Türkiye geleneksel olarak Rusya'nın ticari olarak önde gelen partnerlerinden birisi. Karşılıklı ticaretin ve hizmetlerin artırılmasına yönelik orta vadeli program imzalamış olduk. Yeni ortak yatırım fonu kuruyoruz. 1 milyar dolarlık sermayesi olacak. İlgili anlaşmanın imzalanmasına tanık oldunuz"
"Bu sene Gazprom büyük bir güzergahı da kuracak. Türk Akımı'ndan bahsediyoruz. Hem nükleer güç santrali hem de Türk Akımı çevre dostu olan iki projedir. Öncelikli hedeflerimizden bir tanesi sanayi ortaklıklarının kurulması. Özellikle ağır sanayi, oto sanayi alanında, kimya, inşaat ve ulaştırma alanında ortaklıkların kurulması planlanıyor. Kültüre alandaki işbirliğini de ele aldık. 2019 senesinde karşılıklı kültür ve turizm senesi olması planlanıyor. Rus turistlerin Türkiye'de güvenli şekilde tatil yapmasını sağlama konusunda görüşmeler yapıyoruz. Türkiye tekrar gözde ülke haline gelmeye başlıyor Rus turistler için"
"TÜRK CUMHURBAŞKANINA TEŞEKKÜR EDİYORUM"
"Terörle mücadele konusundaki çabalarımızı birleştirme niyetindeyiz. Türkiye Rusya'nın çabaları sayesinde somut, doğrudan ihtilafa katılan taraflar arasında Astana'da siyasi müzakereler başlatılabildi. Türkiye, Rusya ve İran sayesinde ateşkes muhafaza ediliyor. Şiddet büyük ölçüde azaltıldı. İstihbarat teşkilatları ve askerlerin yardımı ile bunu gerçekleştireceğiz. Bir kez daha Türk cumhurbaşkanına içerikli görüşmeler için teşekkür ediyorum."
ERDOĞAN: "2015'TEKİ HADİSE SEBEBİYLE CİDDİ ZAMAN KAYBETTİK"
"7 yıllık sürede konseyin görevini layıkıyla yerine getirdiğini görüyoruz. Bir önceki konsey toplantısından bu yana geçen sürenin muhasebesini yaptık. Halen gündemimizi meşgul eden hususlar için neler yapabileceğimizi mütala ettik. Maalesef 2015 yılı sonunda bizleri derinden yaralan hadise sebebiyle ciddi zaman kaybettik. Ancak iki ülke dostluğu tüm provokasyonları aşacak durumda olduğunu gördük. İki ülke ilişkilerini normalleştirme yönünde önemli mesafeler kaydettik."
"TURİZMDE REKORA İMZA ATMAK İSTİYORUZ"
"Normalleşme sürecini sona erdirdiğimize inanıyor, artık bu kelimeyi telaffuz etmek istemiyoruz. Karşılıklı güven unsurunu tesis etmek ve bunun ekonomik alana sirayet etmesini bekliyoruz. Ekonomik ilişkiler bağlamındaki kısıtlamaları tamamen kaldırılmasını bekliyoruz. Ancak bu şekilde 100 milyar dolarlık hacme ulaşmamız mümkün olacaktır. Turizm alanında rekora imza atmak istiyoruz. Buradan Rus dostlarımızı ülkemize davet ediyorum. Gelsinler, Türkiye'nin tarihi, turistik güzelliklerini onlar da görsünler. Milli paralarla ticaretin artırılmasına da önem veriyoruz"
"Ticaretimizin üzerindeki kur baskısını da hafifleteceğimizi düşünüyorum. Akkuyu ve Türk Akımı'ndaki işbirliğimizin diğer konularda emsal olacağına inanıyorum. Bugün imzaladığımız anlaşmalarla güçlü bir irade ortaya koyduk. Bunun fiiliyata da aynı şekilde yansımasını temenni ediyorum. Türk-Rus ortak yatırım fonunun kurulmuş olması ciddi bir adımın, güçlü bir adımın atılmış olmasıdır. Bu anlaşmalar ve bugün aldığımız kararlar kaybedilen zamanı telafi edecek, iki ülke ilişkilerinde sıçrama yaratacaktır"
"SURİYE KONUSUNDA DAYANIŞMAYA İHTİYACIMIZ VAR"
"Suriye konusu üzerinde hassasiyetle durduk. Karadeniz Ekonomik İşbirliği konusu üzerinde durduk. Özellikle Azerbaycan-Rusya bunun yanına Türkiye üçlü işbirliği üzerinde durduk. Buralardaki sıkıntıların aşılması yönünde Rusya'nın üzerindeki yükün ağırlığını dile getirdik. Suriye'deki çatışmaların yükünü 911 km sınırı olması nedeniyle Türkiye çeken bir ülke. Burada dayanışmaya ihtiyacımızın olduğunu gündeme getirdik. 24 Ağustos'ta başlattığımız Fırat Kalkanı, DEAŞ'a vurulan en büyük darbedir."
"BİR TERÖR ÖRGÜTÜYLE DİĞERİ BERTARAF EDİLEMEZ"
"Suriye'de insani yardım konusunda da Rusya ile Türkiye'nin işbirliği oradaki birçok mağduru rahata kavuşturabilecek adımdır. Astana toplantılarının Cenevre sürecinin tamamlayıcısı, destekleyicisi olarak başarılı geçtiğini ifade edebilirim. Türkiye ve Rusya'nın ortaya koyduğu iradenin payı var. Cenevre'nin sonuca taşınması için bütün tarafların samimiyetle çalışması gerekiyor. Bir terör örgütüyle diğerinin bertaraf edilmeyeceği bilinmelidir. Başta DEAŞ olmak üzere, PYD, El Nusra gibi terör örgütleri her an karşımızda olan örgütlerdir. Suriye'nin toprak bütünlüğünü kimse tehlikeye atmamalıdır. Soruna hakkaniyet temelinde gayretlerimize devam edeceğiz. Bütün konularda hemfikir olmasak da iletişim kanallarını açık tutacağız."
SORU-CEVAP BÖLÜMÜ
SORU: Suriye konusunda nasıl bir değerlendirmede bulundunuz? PYD konusundaki hassasiyetini dile getiriyor. İstihbarat paylaşımı hangi kapsamda olacak
PUTIN: Türkiye ve Rusya arasında varılan işbirliği seviyesini takdir ediyoruz. Özellikle İranlı dostlarımızın katkısıyla birlikte Suriye'de ateşkesin sağlanmasını başardık. İlk defa Astana'da taraflar arasında diyalog oluştu. Bu bizim çalışmamızın net sonucu. Rusya olarak her türlü terör eylemini kınıyoruz. Bu örgütlerin amacı ne olursa olsun ilkesel pozisyonumuz. Bu konuda değişme olmaz. Türkiye ile terörle mücadele alanında birlikte çalışıyoruz. Bölgede durumun ne kadar zor olduğunun farkındayız. Bu da bizi endişelendiren konu. Göç akınları endişe verici unsur. Türkiye de etkileniyor. Birleşmiş Milletler toplantısında dediğim gibi çabalarımızı ortaklaştırmak istiyoruz
ERDOĞAN: Özellikle gerek Türkiye gerekse Rusya olarak Suriye'de attığımız adımlarda askeri her türlü işbirliğini yapıyoruz. Gerek Genelkurmay Başkanlarımız gerek Dışişleri ve İstihbaratın yoğun işbirliği var. Bu olay artık terörü de aşmış vaziyette. Terör örgütleriyle yaptığımız mücadele başta DEAŞ olmak üzere, PYD, YPG, FETÖ, El Nusra aklınıza hangisi gelirse hepsiyle mücadele kararlılığındayız. O bölgede yaşayanların huzurundan biz sorumluyuz. Bunun bilinci içerisinde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bunun yanında aramızda da yemekte konuştuk. İstanbul'da 11.30 civarında Eczacıbaşına ait helikopterin Büyükçekmece bölgesindeki kuleye çarpmak suretiyle 2 pilot ve 5 yolcu rahmetli oldular. Bunu ifade ederek ailelerine başsağlığı diliyorum"
"SURİYE VE IRAK'IN PARÇALANMASINA TAHAMMÜLÜMÜZ YOK"
PUTİN: İlişkilerimizin niteliğine bakılırsa perspektiflerle ilgili şunu söylememiz gerekiyor. Oradaki durum kolay değil. Birçok çelişki var. Bunun için ben temkinli ve iyimser olmak istiyorum. Son derece ciddi ağır başlı oyuncuları da sürece katmaya çalışıyoruz. Bunların arasında ABD de var. Ateşkes ilan edildi ve siyasi müzakerelere geçişi sağladık. Bu süreci devam ettirmek niyetindeyiz. Suriye ve diğer ülkelerde bölge toprak bütünlüğü ilkesinin korunması ve bu anlamda Suriye'nin toprak bütünlüğü de vazgeçilmez bir unsur.
ERDOĞAN: Gerek Suriye gerek Irak her iki ülkenin de toprak bütünlüğü temel hedefimizdir. Buraların parçalanmasına tahammülümüz yoktur. Her iki ülkeyle geniş bağlarımız var. Son dönemdeki gelişmeler yaklaşık 3,5 milyon Suriyeli topraklarımızda. Yaklaşık 300 bin Iraklı topraklarımızda. Yaptığımız harcamalar 25 milyar doları aştı. Bunları yeterli bulmuyoruz. Bu insanlar sürekli tehdit altında. Astana ile ateşkes sürecine girildi ve Halep'te göç hadisesi oldu. Türkiye ve Rusya'nın işbirliği ile İdlib'e taşındılar. Aynı tehlikenin orada zaman zaman sürüyor olması bizleri düşündürmekte. Ama tek dileğimiz şu an terör örgütlerinin değil kendi halkının bölgelere yerleşmesi. Rakka DEAŞ'ın en çok örgütlendiği yerdir. 3 bin civarı DEAŞ'lının orada olduğu bilgisi var. Irak'ta da koalisyon güçleri ile DEAŞ'a karşı başta Musul olmak üzere yoğun bir çalışma devam etmekte. Her geçen gün DEAŞ gücünü kaybetmekte."
PUTIN: İŞ VİZESİ KONUSUNDA YASAKLAMA KALDIRILACAK
SORU: Rusya'da halen Türk iş gücü kabul edilmesi yasağı devam ediyor. Türk şirketlerinin çalışmasıyla ilgili kısıtlama var. Ne zaman kaldırılacak?
PUTIN: Sayın Cumhurbaşkanı bu konuyu gündeme getirdi. Özellikle Türkiye müteahhit şirketlerine ilişkin konuları gündeme getirdi. Biz bugün sayın cumhurbaşkanı ile şu kararı aldık. İş vizesi konusu bu yasaklama kaldırılacaktır. Bu konuda mutabık kaldık. Türkiye'ye turist akımı Türkiye'ye ekonomi konusunda önemli. Ruslar için de hayatımızın parçası oldu. Son yıllarda milyonlarca Rus vatandaşı tatil yaptı Türkiye'de. Ben de şahsım olarak Moskova'da çalışmadığım zamanlar tatil yaptım. En sıcak duygularım devam ediyor. Turzim akışının kısıtlamasına neden olan hususlara geri dönmek istemiyoruz. Türk milleti terör eylemlerinden zarar görüyor. Türk halkının acılarını paylaşıyoruz ve her türlü terör eylemlerini kınıyoruz. Aynı zamanda görüyoruz ki Türk makamları turistlerin güvenliğinin sağlanması konusunda tedbir alıyor. Türk arkadaşlarımız aynı şekilde aynı tedbirleri almaya devam edecek
ERDOĞAN: Gerek Türk işadamlarının Rusya'da aynen eski heyecanlarıyla işe başlama konusunda önlerinin açılacağı konusundaki müjde sebebiyle. Gerekse turizm noktasında Rusya ve dünyanın neresinden gelirse gelsin her turist bizim için kendi vatandaşımızın can güvenliği ile aynıdır. Her türlü tedbiri almak suretiyle gelen turistleri en iyi şekilde, halkımızın da misafirperverlik anlayışıyla ağırlamak bizim karakterimizdedir. Son dönemlerde Rusya neredeyse turizmde birinci sıraya çıkan Rusya halkıydı. Temenni ediyorum ki yeniden bu ivmeyi yakalarız"