Kurdaki sert dalgalanma, elektrik fiyatlarındaki fahiş artış, akaryakıt zamları ve ekonomi yönetiminin aldığı kararlar piyasaları iyice arap saçına döndürdü. Etiketlerdeki artış durdurulamazken, yapılan asgari ücret zammı ilk iki ayda eridi. Temel gıda ürünlerinde KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesi bile fiyat artışlarının önüne geçemezken, şimdi de yapılan indirimlerin son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden hesaplanması kararlaştırıldı. Böylece maliyet yine esnafa kaldı.
‘FİYATLAR ŞİŞİRİLİP SONRA İNDİRİLİYOR’ ŞİKAYETLERİ VARDI
Ekonomi politikaları geçim derdini ortak soruna çevirince geçici çözüm olarak KDV düşürüldü. Müjdeyi hükümet verdi ancak verginin faturası bakkalın, manavın cebine çıktı. Yüzde 8 vergiyle aldığı ürünü yüzde 7 indirimli satmak zorunda kalan esnafa dönük yeni düzenleme devreye girdi. KDV düzenlemesiyle ‘indirimler şişirilmiş fiyatlar üzerinden yapılıyor’ şikayetleri sonrası ‘indirimde son 30 gün’ kriteri getirildi.
BAKKALIN ELEKTİĞİ DE RAFA KOYDUĞU YUMURTA DA ZAMLANDI
Kampanya uygulanacak bir üründe son 30 günün en düşük fiyatının gözetileceği, etiketin bu rakamdan daha düşük olacağı belirtildi. Ancak ‘müjdeye dönük’ düzenlemede yine mevcut gerçekler gözetilmedi. Son bir aydaki maliyet artışının görmezden gelinmesi eleştiri konusu oldu. Akaryakıttan, elektriğe her kalemde ikiye üçe katlanan maliyetlerle zora düşen küçük esnaf, zamların sorumlusu olarak gösterilmesine isyan etti.
İNDİRİM GELDİ MALİYET YİNE ESNAFA KALDI
konomi yönetiminin aldığı kararların etkisi yeni yılla birlikte iyice hissedilmeye başladı. Kurdaki sert artış, iğneden ipliğe zam olarak yansırken, özellikle akaryakıttaki maliyet son dönemlerin en fazla gider kalemi oldu. 20 Aralık’ta dövizde yaşanan sert gerileme sonrasında, düşen kura rağmen maliyetler de bir daha geri gelmedi.
Öte yandan 2022’de başlayan enerji krizi, kabaran elektrik ve doğalgaz faturaları, kurdaki gerilemeye rağmen akaryakıtta eski düzene dönüş maliyetleri en çok arttıran unsurlar oldu. Böylece birçok üründe fiyat artışları da kaçınılmaz hale geldi. Önceki hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın KDV indirimi açıklamasıyla, temel gıda ürünlerinde fiyat düşüşleri gerçekleşti.
Temel gıda maddelerinde uygulanan KDV’nin yüzde 8’den 1’e düşürülmesi olumlu karşılanırken, ürünleri yüzde 8 üzerinden alan iş yerlerinin bu maddeleri yüzde 1’den satması tartışma konusu oldu. Esnafın burada bile büyük zararı olurken, şimdi de indirim için yeni kriterler belirlendi. Yapılan indirimlerin son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden hesaplanması kararlaştırıldı.
Etiketlerde, indirimden önceki fiyat ve indirimli fiyat birlikte gösterilecek. Etiket ve listelerdeki bilgiler Türkçe yazılacak. Böylece esnafın son bir aydaki maliyet artışları görmezden gelinecek. Son bir ayda sadece akaryakıta 4 kere zam geldi. Ocak ayı ile Şubat karşılaştırıldığında bile elektrik ve doğalgaz faturalarındaki farklar ortada. Tüm bu koşullarla son 30 günün en düşük fiyatı uygulanacak kararı tepkilere neden oldu.
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlandı.
1 Mart’tan itibaren geçerli olacak yönetmelik değişikliğine göre, indirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde, indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınacak.
Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin etiketlerde indirim miktarı veya oranı hesaplanırken indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınacak. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti satıcı veya sağlayıcıya ait olacak.
İDARİ PARA CEZASI VERİLECEK
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a aykırı hareket edenlere öngörülen idari para cezaları Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından verilecek
YÜZDE 100 ZAMDAN YÜZDE 7 İNDİRİM
Söz konusu durumdan vatandaşlar da şikayetçi. Sosyal medya üzerinden paylaşımda bulunan bir vatandaş: “Ülkede her şeye yüzde 100 zam gelirse, yüzde 7 KDV indirdiğin zaman ne işe yarar. Biz buraya nasıl geldik? Bu kadar zammın üstüne yüzde 7 indirmenin ne anlamı var.”
Başka bir tepki ise etiketlere oldu: “Biz indirimden hiçbir şey anlamadık. Kim faydalandı bilmiyoruz. Asıl çözüm üretim ve ara dağıtımda. Asgari ücrete gelen yüzde 50’lik artışla vatandaşlar sevinmişlerdi ama şimdi gıda fiyatlarına, faturalara bakıyorsun; bütün giderlerimizde yüzde 100 ile yüzde 150 arasında bir artış var. Yani kaşıkla verdiler, kepçeyle geri aldılar.”
‘ÜRETİM BAZLI MALİYET KDV’Yİ YUTTU’
Birçok esnaf ve market çalışanları KDV indirimi anında uyguladıklarını fakat, bazı ürünlerin zamlı geldiğini söyledi. Üreticiden gelen bazı ürünleri mecburen zamlı olarak yansıtmak zorunda kaldıklarını aktaran esnaflar, en çok dikkat çeken yumurtaya örnek verdi.
Bir çalışan şunu paylaştı: “Yumurtaya geçtiğimiz hafta üretici bazlı zam geldi. Böylece indirim farkı kapandı. Hatta önceki fiyatın da üzerine çıktı. Önümüzdeki haftalarda şeker fabrikalarını şekere zam yapacağı söylenenler arasında.”
ZATEN YÜZDE 8 İLE ALAN ESNAF YÜZDE 1 İLE SATIYORDU
Temel gıda maddelerinde uygulanan KDV’nin yüzde 8’den 1’e düşürülmesi olumlu karşılanırken eleştirileri de beraberinde getirmişti.
Yüzde 8 KDV ile ürün alan işyerlerinin ürünleri yüzde 1 oranla satması tartışma yaratırken konuya ilişkin değerlendirme yapan CHP sözcüsü Faik Öztrak plansız yapıldığını belirterek “Esnaf yüzde 8 KDV ile faturayı kesmiş. Şimdi esnafa KDV’yi yüzde 1’e hemen indirin diyorlar. Esnafı tehdit edeceğinize yüzde 8 ile yüzde 1 arasındaki KDV iadesini en kısa sürede yapacağınızı esnafa açıklayın” dedi.
STOKÇULUK YAPANA 2 MİLYON LİRA CEZA
Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğe göre fahiş fiyat artışı yapanlar 10 bin ila 100 bin lira, stokçuluk yaptığı tespit edilenler ise 100 bin ila 2 milyon lira arasında para cezasına çarptırılacak. Karara göre; indirimli satılan mal veya hizmetin satış fiyatı, indirimden önceki fiyatı, tarife ve fiyat listeleri etikette gösterilecek.
İndirimli malın indirimden önceki fiyatının tespitinde son 30 gün içindeki en düşük fiyat esas alınacak. Sebze meyvede indirim hesaplanırken indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınacak. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğe göre fahiş fiyat artışı yapanlara 10 bin TL ile 100 bin TL arasında para cezası verilecek.
BİLGİLER TÜRKÇE YAZILACAK
Yönetmelikle, fiyat etiketi ve indirimli satışlarda uygulanacak diğer kriterler de düzenlendi. Buna göre, etiket ve listelerde yer alan bilgilerin Türkçe yazılması zorunlu olacak. Ambalajlı malın satış fiyatından ayrı olarak ambalajın teslimine ve iadesine ilişkin depozito bedeli varsa söz konusu bedelin tutarı da etiket ve listelerde bulunacak.
Perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zorunlu etiketler, malın niteliğine, satışa sunulduğu yerin büyüklüğüne, ticari usul ve adetlere göre malın veya ambalajının yahut kaplarının üzerine, aynı nitelikteki mal gruplarının veya raflarının üzerine konulmak, dikilmek, zımbalanmak, yapıştırılmak, bunlara herhangi bir bağla tutturulmak veya asılmak suretiyle kullanılacak.
‘SAHTE İNDİRİMDEN KORUMAK İÇİN ÖNLEM ALDIK’
Ticaret Bakanı Mehmet Muş da “etiket yönetmeliğinde” yapılan değişiklikle ilgili sosyal medya hesabından paylaşım yaptı. Bakan Muş; vatandaşları sahte indirimden korumak için önemli bir adım attıklarını belirterek, “1 Mart’tan itibaren indirimli ürünlerin etiketinde indirimden önceki fiyat ve indirimli fiyat birlikte gösterilecek. İndirimler son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden yapılacak” dedi.
ESNAF ELEKTRİK FATURASI İÇİN KREDİ ÇEKİYOR
CHP İzmir Milletvekili Tacettin Bayır, Konak, Karabağlar ve Buca’nın ardından Kemalpaşa’da da esnafı ziyaret ederek dertlerini dinledi. Bayır, “Esnaf elektrik faturasını ödeyebilmek için kredi çekiyor. Kiradan fazla elektrik faturası ödüyor. Bu duruma çözüm bulunmazsa üzülerek ifade etmek isterim ki, çok kepenk iner. ktidar, kaşıkla verdiğini kepçeyle geri alıyor. Millet fahiş elektrik faturalarını nasıl ödeyeceğini kara kara düşünüyor. Kira parasından daha fazla elektrik faturası geliyor. Esnaf önceden, ‘Kazancımıza iş yeri sahipleri ortak’ derdi. Yapılan zamlarla birlikte, ikinci bir ortak da elektrik dağıtım şirketleri oldu. İnsanlar bırakın işyerlerinde paltoyla müşteri karşılıyor” dedi.
TÜKETİCİDE GÜVEN KALMADI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), şubat ayına ilişkin tüketici güven endeksi verilerini açıkladı. Endeks, şubatta bir önceki aya göre yüzde 2,8 azaldı. Ocakta 73,2 seviyesinde olan endeks, şubatta 71,2’ye geriledi. Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu endeksi ocakta 56,1 iken şubatta yüzde 1,6 azalarak 55,2 oldu.
Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi ocakta 71,3 iken şubatta yüzde 4,2 düşerek 68,3’e geriledi. Ocak ayında gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi 74,5 iken şubatta yüzde 3,8 düşüşle 71,7 olarak gerçekleşti. Geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi ocakta 90,9 iken şubatta yüzde 1,7 azalışla 89,4’e geriledi.