Kırmızı eti sofralarında zor gören vatandaşa geçen yılın sonunda kötü haberi Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Yönetim Kurulu Başkanı İsa Coşkun vermişti. Coşkun, bu yıl üretimin düşeceğini söyleyerek kırmızı ette girdi maliyetlerinin yükselmesi nedeniyle son iki yıldır dişi hayvan kesiminin devam ettiğini, bu durumun besi sığırcılığını olumsuz etkileyeceğini dile getirmiş tedbir alın çağrısında bulunmuştu.
Coşkun'un açıklamalarının ardından yeni yılın ilk haftasında ete üç kez zam gelmiş böylece İstanbul’da kasaplarda et fiyatı kalitesine ve bölgeye göre değişmekle beraber fiyatlar kıymada 200 liraya, kuşbaşında 220 liraya, kuzu kemikli ette 200 liraya ve kuzu kemiksiz ette 315 liraya kadar çıkmıştı. Son bir ayda ete yüzde 30 oranında zam gelmesi, Ulusal Kırmızı Et Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı (UKON) Ahmet Hacıince tarafından 'pahalı' kategorisine girmedi.
UKON Başkanı Ahmet Hacıince, 2023 yılı ile birlikte kırmızı et fiyatlarının hızlı bir şekilde artmaya başladığı yönündeki haberlerin medyada yer almasıyla ilgili bir açıklama yaptı. Hacıince, bir kilo et ile bir kilo börek fiyatının aynı olduğunu belirterek et fiyatlarının bugünkü koşullarda pahalı olmadığını savundu.
'FİYAT ARTIŞININ ARKA PLANINI ARAŞTIRIYORUZ'
Hacıince açıklamasında, “Dünyada olduğu gibi ülkemizde de büyük bir mücadelenin verildiği enflasyonist ortamda karkas et fiyatlarındaki artışın spekülatif mi, yoksa içinde bulunulan piyasa şartlarının doğal bir sonucu mudur? Sorularının karşılığının doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Aksi halde sektörün temel taşı konumunda olan üreticilerimize ya da tüketicilerimize karşı haksızlık edilmesine ve onların zarar görmesine sebebiyet verilebilir” dedi.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi olarak kırmızı et piyasasında oluşan maliyet ve karkas satış fiyatlarını düzenli bir şekilde takip ederek kamuoyu ile paylaştıklarını dile getiren Hacıince, son bir ay içinde yaşanan fiyat artışlarını da takip ettiklerini ve söz konusu artışların arka planını, titiz bir şekilde araştırdıklarını vurguladı.
'KIRMIZI ET PAHALI DEĞİL'
Hacıince, piyasa dinamikleri ile oluşan karkas satış fiyatlarının fiyat maliyet endeksine göre oluşup oluşmadığının tespit edilebilmesi için öncelikle karkas etin maliyetinin ortaya konulması, sonra da ortaya çıkan maliyetin satış fiyatı ile mukayesesinin yapılması gerektiğini belirtti. Hacıince'nin açıklamasında şu ifadeler yer aldı:
“Ocak 2022'de 40 TL/Kg olan yerli besilik sığır fiyatı yüzde 150 aratarak 100 TL/Kg seviyesine ulaşmıştır. Tarafımızdan yapılan hesaplamada, güncel canlı besilik sığır fiyatı 100 TL/Kg, besi yemi 6,2 TL/Kg ve saman 3 TL/Kg üzerinden hesaplamaya alınmış ve 1 Kg yerli sığır karkasının 124,8 Liraya mal olduğu tespit edilmiştir.
Konseyimizin resmi sitesinde yayınlamış olduğu 12.01.2023 tarihli piyasa araştırmasında görüleceği üzere, kombinalar ve kesimhanelerde karkas alım fiyatı 135,21 TL /Kg’dır. Görüleceği üzere, şu anki karkas et fiyatı ancak maliyeti karşılayacak seviyeye ulaşmıştır. Girdilerdeki artışların üretim sürecine yansımasını ortaya koymak üzere yapılan araştırmalarımız kapsamında, 2022 boyunca üretim yapıp piyasaya karkas veren bir besi işletmesinin satış verileri de incelenmiş; 348 Kg/BAŞ karkas ortalamalı sığırın satış hasılatının, ortalama 33.727 TL/BAŞ olarak gerçekleşmiş olduğu görülmüştür.
Bu işletmenin 2022'de sattığı hayvanının yerine yerli dana koyabilmesi bugün için 280 Kg’lık bir besi danası için 28 bin TL harcaması gerekiyor. Kısaca geçtiğimiz yıl içerisinde sekiz ay beslenen ve kestirilen canlı 600 kiloluk bir sığırın yerine şu anki fiyatlar ile ancak 280 kiloluk bir besi danası alınabilmektedir. Yaptığımız araştırmalar göstermektedir ki; maliyet ve satış fiyatı ilişkisi yönüyle şu anki karkas fiyatlarının pahalı olduğu yönünde bir değerlendirme yapmak kesinlikle mümkün değildir.”
'DİĞER HAYVANSAL ÜRÜNLERDEKİ KADAR ARTIŞ OLMADI'
Hacıince, kırmızı et fiyatlarındaki artışı diğer hayvansal ürün fiyatlarındaki artış ile kıyaslayarak değerlendirdiğinde kırmızı ette diğer hayvansal ürünlerdeki kadar artış olmadığını kaydetti. Hacıince, 2022 başı ile 2023 başındaki fiyatlar esas alındığında, kaşar peynirinin kilosunun 40 TL’den 140 TL’ye yükselerek yüzde 250, beyaz peynirinin kilosunun 30 TL’den 110 TL’ye yükselerek yüzde 266, tereyağının 50 TL’den 215 TL’ye yükselerek yüzde 330, tavuk etinin 13 TL’den 33 TL’ye yükselerek yüzde 154, yumurtanın 1,2 TL’den 2,5 TL’ye yükselerek yüzde 108 oranında artış gösterdiğini aktardı. Hacıince, karkas sığır etinin ise 68 TL’den 135 TL’ye yükselerek sadece yüzde 98,5 oranında artış gösterdiğini bildirdi.
Bir kilo su böreğinin kilosunun 135 TL, baklavanın da 350-400 TL olduğuna işaret eden Hacıince, şöyle devam etti:
"Her ne kadar bu ürünlerin de bir maliyeti varsa da, gebelikten besi sonuna kadar en az 24 ay büyük emek ve para harcanarak üretilebilen kırmızı etin 1 kilosuyla 1 kilo börek alınabiliyorsa, ancak 3 kilosuyla bir kilo baklava alınabiliyorsa, bu durumda eti bugünkü fiyatlarla pahalı bir ürün olarak nitelendirmek hiçbir şekilde söz konusu olamaz.
Tüketici nezdinde daha uygun fiyatlı et tüketiminin sağlanabilmesi için karkas satış fiyatlarının maliyetin altında tutmaya çalışmak yerine, her zaman için besi materyali ve yem gibi temel girdilerin düşürülmesine yönelik çalışma yapılmasının en doğru yaklaşım olacağı kanaatindeyiz. Ülkemizle birlikte tüm dünyada canlı hayvan ve karkas et fiyatlarının yükselmesi sebebiyle ülkemizdeki et piyasasını regüle etmek amacıyla kasaplık hayvan veya karkas et ithalatı çözüme katkı vermeyecektir. Aksine üreticilerin yine tedirgin olmasını tetikleyecek ve uzun vadeli üretim dengesini bozacaktır."