Türkiye’nin yakasını bir türlü bırakmayan yüksek enflasyon Ramazan ayını da vurdu. Yüksek enflasyonla 2023’te de Ramazan ayına merhaba diyen Türkiye, mutfaktaki yangına hala müdahale edebilmiş değil. Temmuz 2018 ile birlikte başkanlık sistemiyle birlikte çıkmaza giren fiyat artışları sürdü. Haziran 2018’de yüzde 15,3 olan enflasyon bu ramazanda TÜİK mucizesine rağmen yüzde 55’in üzerinde. 2018 yılında 275 gram pide 2 liradan satılıyordu. Bu dönemde kilogram fiyatı ise 7.30 TL olarak belirlenmişti.
Bugün ise 300 gram ramazan pidesinin fiyatı 10 lira. Kilogram fiyatı ise 33.30 lira. Başkanlık sisteminden bu yana artış, yüzde 356’nın üzerinde. Bir dilim peynirin fiyatı bile 10 lira olurken, marketlerde artık satışlar yarım kalıbın bile altına düştü. Bu ayın gıda olarak simgesi olarak görülen ramazan kolileri bile enflasyona yenik düştü. Yıllık artışın kolide yüzde 130’un üzerinde olduğu paylaşılırken, geçen sene 100 lira olan kolinin fiyatı bugün 300 lirayı geçti. Aynı zamanda düşük fiyat için ürün sayısı da azaltıldı.
Öte yandan otellerin de ramazan menüleri dikkat çekti. Ortalama bir restoranda ramazan menüsünün fiyatı 300-400 lira seviyelerindeyken, özellikle lüks oteller artık kişi başına bin liradan kapı açıyor. Bilindik bir otelde ramazan menüsü fiyatı 4 kişilik bir aile için bile 14 bin lira seviyelerine ulaşabiliyor. Yani lüks bir otelde iftar yemeği hemen hemen 1.5 aylık asgari ücrete denk geliyor.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, iftar sofralarında yer alacak temel gıda maddelerindeki bir yıllık zamlara ilişkin açıklama yaptı. Ağbaba “İftar sofrasına bir kap et yemeği koymanın maliyeti geçen yıla göre yüzde 188 oranında artmış oldu. Tavuk etinin fiyatı ise en az yüzde 82,93 oranında arttı. Sofraların temel besin maddelerinden olan kuru bakliyatın ise fiyat artışı yüzde 300’leri aştı. İktidar sürekli olarak enflasyonun belini kırdık diyedursun marketlerde, pazarlarda fiyat artışları hız kesmeden devam ediyor. Fiyatlar arttıkça bu yıl iftar sofrasında dar gelirli ailelerin iftar sofrası da zamlara yenik düşmüş oluyor” dedi.
HURMANIN KİLOGRAMI 300 LİRA
Ramazan alışverişi için en çok tercih edilen yerlerden biri olan Eminönü Mısır Çarşısı’nda hareketlilik yaşanıyor. Fiyatların geçen yıla göre neredeyse yüzde 100’e yakın zamlandığını dile getiren ziyaretçiler, marketlerin daha uygun olduğunu ifade etti. Esnaf ise kaliteli ürün sattıklarını belirterek, fiyatlardaki artışa rağmen marketten daha ucuz olduklarını söyledi. Çarşıda, Ramazanın vazgeçilmez lezzetleri arasında yer alan hurmanın fiyatı 90 ile 300 lira arasında değişiyor. Kahvaltılıklarda ise en ucuz peynir fiyatı 129 lirayken, en ucuz zeytin fiyatı 95 lira. Çarşının en pahalı ürünü ise 780 lira ile pastırma. İftarda sofraları süsleyen tatlılarda ise, baklavanın kilosu 350 lirayı buluyor.
ESKİDEN KİLOYLA ŞİMDİ GRAMLA ALIYORUZ
Mısır Çarşısı’na alışveriş için gelen Aynur Görgün, “Ramazan geldi, ihtiyaçlarımı alacağım. Zeytin, et alacağım. Fiyatlar çok fazla ama yapacak bir şey yok. Az az da olsa alıyoruz. Eskiden kilo işi alıyorduk şimdi yarım kilo alıyoruz. Marketler daha pahalı. Buralar yine uygun” dedi. Fiyatların çok yüksek olduğunu söyleyen Behice Oğul ise, “Marketlerden biraz daha ucuz burası. Bazen de bakıyorum hemen hemen aynı. Fiyatlar çok pahalı. Peynir aldım sadece” diye konuştu. Esnaf Tuncay Özaltın, fiyatların normal olduğunu ifade ederek, “Çökelek 75 lira, kaşar 175 lira, hepsi indirimde. Mecbur almak zorundalar. Kaşar, peynir, zeytin hepsini alıyorlar. Süte zam geliyor, ete zam geliyor. Sucuk zamlanıyor. En ucuz pastırma 675 lira. Geçen seneye göre fiyatlarda neredeyse yüzde 100 artış var. Bir ay içinde 3 kez zam geldi. Geçen sene beyaz peynirin kilosu 125 liraydı, şimdi en ucuz peynir 159 liradan başlıyor. Halkımız bir kalıp alacağına yarım kalıp alıyor. Genel olarak marketlerden daha hesaplıyız” ifadelerini kullandı.
BİR KAP ETİN MALİYETİ YÜZDE 188 ARTTI
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, bu yıl kurulacak iftar sofraları için bazı temel maddelerindeki yıllık fiyat artışını hesapladı. Ağbaba, bazı temel gıda maddelerindeki bir yıllık artışları karşılaştırdığı açıklamasında, şu değerlendirmeleri yaptı: “Geçtiğimiz yıl ortalama fiyatı TÜİK madde sepetinde 97.35 TL olarak belirtilen 1 kg et fiyatı, mart ayında 281 TL’ye kadar yükseldi. İftar sofrasına bir kap et yemeği koymanın maliyeti geçen yıla göre yüzde 188 oranında artmış oldu. Tavuk etinin fiyatı ise en az yüzde 82,93 oranında arttı.
Sofraların temel besin maddelerinden olan kuru bakliyatın ise fiyat artışı yüzde 300’leri aştı. 1 kg pilavlık bulgurun fiyatı geçtiğimiz yıl mart ayına göre yüzde 327 oranında artarken, 1 Kg pirinç fiyatındaki artış yüzde 215 oranında arttı. Bir yıllık fiyat artışı nohutta yüzde 176, kuru fasulyede yüzde 166, kırmızı mercimekte ise yüzde 124 olarak kayıtlara geçti. İftar sofrasında bu yıl pirinç pilavının maliyeti yüzde 215 oranında artmış oldu.”
BİR ŞEYİN BELİ KIRILDI AMA NEYİN?
Veli Ağbaba sözlerine şöyle son verdi:
“İktidar sürekli olarak enflasyonun belini kırdık diye dursun marketlerde, pazarlarda fiyat artışları hız kesmeden devam ediyor. Fiyatlar arttıkça bu yıl iftar sofrasında dar gelirli ailelerin iftar sofrası da zamlara yenik düşmüş oluyor. Sofraların vazgeçilmezi kuru soğanın fiyatı bile geçtiğimiz yıl mart ayına göre yüzde 285 oranında artarken, domatesin fiyatı yüzde 167, patatesin fiyatı ise yüzde 166 oranında arttı. 1 paket makarnanın fiyatı ise geçtiğimiz yıla göre en az yüzde 103 oranında arttı.”
KIYMA VE ETTE FİYATLAR SABİTLENDİ
Et ve Süt Kurumu (ESK) Genel Müdürü Mustafa Kayhan, aylar öncesi ramazanda fiyat hareketliliği olabileceği değerlendirmesini yaparak bazı tedbirler aldıklarını aktarmıştı. Bu kapsamda yurt dışından canlı kesimlik hayvan alımı ve karkas ithalatı için çalışma yaptıklarını anlatan Kayhan, “Ramazan boyunca piyasaya sunulmak üzere 8 bin 500 ton karkas ve 40 bin baş da kesime hazır büyükbaş hayvan alım sözleşmesi imzaladık. Bunlar ramazan ayı boyunca giriş yapacak ve biz bunu piyasaya arz etmek suretiyle piyasada oluşan fiyatları dengeleyeceğiz” diye konuştu.
İstanbul özelinde de tedbirler aldıklarını bildiren Kayhan, “İstanbul’da kasap esnafına 72 bin kilogram, sanayiye 100 bin kilogram ve perakende zincir marketlere de 76 bin kilogram karkas et verdik. Fakat geçen hafta İstanbul Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Perakendecileri Derneği ile bir toplantı yaptık. Kendileriyle taleplerine istinaden yapabileceklerimizi değerlendirdik ve nihayetinde bir karar aldık. İstanbul’da faaliyet gösteren ve kasap reyonu olan market zincirlerine karkas et vereceğiz. Onlar da ramazan ayı boyunca tüketicilerimize kıymayı 190 liradan, kuşbaşı eti de 210 liradan satacaklarını taahhüt ettiler. Bu program başladı” ifadelerini kullandı.
PİDENİN GRAMAJI DÜŞTÜ, FİYATI KATLANDI
Türkiye depremin yasını tutarken Ramazan’a da buruk girdi. Afetzedeler asgari yaşam standartlarını sağlamaya çalışırken diğer illerde de hayat pahalılığı Ramazan geleneklerini gölgeliyor. Eriyen TL, fırlayan fiyatlar nedeniyle son beş yıldır iftar davetlerini unutan vatandaşın sofrası da küçüldü. Ramazan’ın simgesi olan pidenin ise hem gramajı azaldı hem fiyatı arttı. 2017’de 7 lira olan pidenin kilosu 33 liraya çıktı.
DAR GELİRLİNİN CEBİ ENFLASYONA YENİLDİ
Lüks otellerdeki mönüleri kişi başı fiyatı da 3 bin lirayı aşınca milyonlar için dışarıda iftar hayal oldu. Ramazan’da sofrasına bir parça et koymak isteyen dar gelirliler ise Et ve Süt Kurumu önünde kuyruk oluşturdu. CHP’li Veli Ağbaba, iftar sofrasındaki temel gıdalardaki artışa dikkat çekti. Ağbaba “Bir kap et yemeğinin maliyeti geçen yıla göre yüzde 188 yükseldi. Bakliyat yüzde 300’ü aştı. Fiyat artışları hız kesmiyor” dedi.