EKONOMİ SERVİSİ
Ekonomi yönetiminde bir koltuk değişimi daha... Hazine Bakanı Lütfi Elvan bir yıllık görev süresinin ardından istifa etti. Yerine ‘faiz sebep’i savunan açıklamalarıyla dikkat çeken yardımcısı Nureddin Nebati getirildi. Nebati yemin konuşmasında da “Önceliğimiz yüksek faiz olmayacak” vurgusu yaptı. Son atamayla koltuk değişimi ‘her yıl bir bakan’ seviyesine ulaştı. Hazine Bakanlığı’nda Berat Albayrak ve Elvan’ın ardından Nebati üçüncü isim oldu.
ALBAYRAK EKİBİ KADRO HALİNDE YENİDEN GÖREVE DÖNDÜ
Merkez Bankası’nda da üç isim alındı. Şahap Kavcıoğlu görevde 8 ayı doldurdu. Öte yandan Hazine Bakanlığı’ndaki son atamayla birlikte ekonomi yönetiminde ‘Berat Albayrak ekolü’ yeniden baskın hale geldi. 128 milyarın eritildiği süreçte rol alan, ‘faiz sebep’ tezini ilk olarak savunan ve bu zamana kadar ekonomi vizyonunun şekillenmesinde perde gerisinde rol alan ekibin bu kez fiilen ve kadro halinde göreve döndüğü belirtildi.
ESKİ EKİP YENİDEN EKONOMİNİN BAŞINDA
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘faizi savunanlarla beraber olmam’ çıkışı tüm gözlerin Elvan’a çevrilmesine neden olmuştu. Bu süreç üstüne Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, istifa etti. Elvan’ın istifasını kabul eden Cumhurbaşkanı Erdoğan yerine bakan yardımcısı Nureddin Nebati’yi atadı. Eski bakan Berat Albayrak’a yakınlığıyla bilinen Nebati’yle birlikte ekonomi yönetimindeki 3’lü tamamlanmış oldu. Son 3 aylık süreçte Merkez Bankası başkanları da dahil olmak üzere 6 değişim gerçekleşti.
Ekonomi yönetiminde taşlar yerinden oynamaya devam ediyor. Uzun süredir gündemde olan Hazine ve Maliyet Bakanı Lütfi Elvan’ın görevden alınması önceki gece gerçekleşti. Bunun en somut dayanağı ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Faizi savunanla beraber olamam” açıklaması idi. Görevden istifasını isteyen Elvan, Cumhurbaşkanı kararıyla gerçekleşti. Ayrılık sonrası Elvan’dan bir açıklama gelmezken, yeni Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati oldu.
Ekonomide alınan yanlış kararların sonu Elvan’a bağlanırken, son 3.5 yılda Hazine ve Maliye Bakanlığında 3 kez değişim oldu. Bu 3 yıllık süre zarfında en uzun görev yapan ise eski bakan Berat Albayrak’tı. Yeni bakan Nureddin Nebati, Berat Albayrak’a olan yakınlığıyla öne çıkıyor.
Böylece Nebati ile birlikte Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ile birlikte Albayrak’ın eski ekibi yeniden ekonominin başına geçti. 128 milyar dolarlık rezervi eriten, kurun zirvelerine çıkmasına neden olan kararları alan ve harareti savunan anlayış geri gelmiş oldu. Elvan’ın bakanlığı sürecinde de fikirleriyle dikkat çeken Nebati en son “Düşük faiz avantajı ile birlikte ihracat artışından elde ettiğimiz geliri ithalatımızın en büyük kalemleri olan enerji, hammadde ve ara malı yatırımlarına yönlendireceğiz. Bu sayede hem enflasyon üzerindeki kur baskısını azaltacağız hem de istihdamın artmasını sağlayacağız. 2013’ten beri düşük faiz politikamızı her uygulamaya yeltendiğimizde güçlü bir itirazla karşılaştık. Bu sefer bunu uygulamada kararlıyız. Sonuç olarak, pandemi sonrası dönemde de ülkemiz genç nüfusu, kalifiye işgücü, modern lojistik altyapısı, gelişen teknolojisi ve düşük faiz ortamı gibi birçok cazip yatırım olanaklarıyla istikrarlı bir şekilde kalkınmasını sürdürecek ve pozitif ayrışmaya devam edecektir.
Bu politikamıza yönelik manipülatif kur ataklarının olduğu bir dönemden geçiyoruz. Bunlarla mücadelede, tüm kesimlerin, bize dikte edilmiş “yüksek faiz, düşük enflasyon” politikasının yanlışlığını yapısal cari açık veren ülkemiz özelinde tekrar değerlendirmelerini öneriyorum” açıklamalarıyla dikkat çekmişti.
‘GÜVENİLİRLİK BİR KEZ DAHA ZEDELENDİ’
Lütfi Elvan’ın istifası yabancı basında da geniş yer buldu. Financial Times: “Erdoğan’ın kabinesinde ekonomik ortodoksluğun son kalan sesi olarak görülen Lütfi Elvan, görevden ayrıldı.
Nebati düşük faiz politikasını savunuyor. Elvan, iş dünyası tarafından saygı görmesine rağmen, son aylarda giderek daha fazla izole edilmiş olarak görülüyordu.” Reuters: “Erdoğan, hükümette ortodoks politikaya bağlı kalan son üst düzey yetkili Lütfi Elvan’ın istifasının ardından perşembe günü Nureddin Nebati’yi Hazine ve Maliye Bakanı olarak atadı.
Güvenirlik biraz daha zedelendi. Bu ayrılık, Erdoğan’ın son 2 yıl içinde üç merkez bankası yöneticisini aniden görevden alması da dahil olmak üzere, üst düzey ekonomik pozisyonlardaki hızlı devrin sonuncusu. Bu hamlelerin politika oluşturmanın güvenilirliğini zedelediği görülüyor.” Bloomberg: “Erdoğan, para birimini zayıflatan ve enflasyonu ateşleyen agresif faiz indirimleri nedeniyle yönetimde derinleşen çatlakların ortasında aniden maliye bakanını değiştirdi.” Al Jazeera: “Son dönemde TL bu yıl dolar karşısında yüzde 40’ın üzerinde değer kaybetti. Elvan sadece Kasım 2020’den bu yana görev yapıyordu. Bir yıllık görev süresinde çok sayıda kriz yaşandı.”
3 YILA 6 DEĞİŞİM SIĞDI
Başkanlık sisteminin sistemin idari yapılanması Cumhurbaşkanı’nca yayımlanan Kararnamelerle Temmuz 2018’de gerçekleşti.
9 Temmuz 2018’de Berat Albayrak Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Albayrak, Orta Vadeli Program dâhil temel metinlerdeki söylem değişikliğiyle sınırlı olmayan, dönemin ekonomik şartları içinde arz yönlü, kredi genişlemesine dayalı ve para politikasında genişletici bir politikayı uygulamaya koydu.
Türkiye’yi kur baskısı altına sokan Albayrak göreve geldiğinde dolar yaklaşık 4.80 lira idi. 8 Kasım 2020’de istifa eden Albayrak, doları 8 liradan ekonomi yönetimine teslim etti. 128 milyar dolar ise bu süreçte satıldı. Albayrak’ın ardından Adalet ve Kalkınma Partisi Milletvekili, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Başkanı Lütfi Elvan Bakanlık görevine getirildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 17 Kasım günü partisinin TBMM Grup toplantısında söylediği “Faizi savunanla beraber olamam, olamam” sözlerinin muhatabının Lütfi Elvan olduğu belirtilmiş ve yalanlanmamıştı. Elvan, 1 Aralık günü istifa etti ve 2 Aralık günlü Resmi Gazetede yerine Nureddin Nebati atandı. Öte yandan son 3 yılda sadece bakanlar değil Merkez Bankası başkanları da değişti. Cumhrubaşkanı Erdoğan, faiz hasssiyeti karşısında duran tüm bürokratları bir bir görevden aldı. 2019’da Murat Çetinkaya’nın ardından Merkez, 3 başkan daha gördü.
‘BİZE GÖSTERDİĞİ GÜVENE LAYIK BİR BAKAN OLACAĞIM’
Adalet ve Kalkınma Partisi’nden milletvekilliği de yapan Nureddin Nebati, Berat Albayrak’ın bakanlığı döneminde 6 Eylül 2018’de bakan yardımcısı olarak atandı. İstanbul Üniversitesi Kamu Yönetimi lisans eğitimi bulunan Nebati, aynı üniversiteden siyaset bilimi ve kamu yönetimi alanında Doktora derecesi bulunuyor. Bir süre öğretim üyeliği yapan Nebati, tekstil sektöründe faaliyet gösteren iş insanlığıyla tanındı.
İş dünyası sivil toplum örgütlerinde de çalışmalar yapan MÜSİAD’ta Yönetim Kurulu Üyeliği ve İstanbul Ticaret Odası disiplin kurulu üyeliğinde bulundu. Ayrıca, İlim Yayma Cemiyeti, Ensar Vakf, TÜGVA, ÖNDER, UTESAV gibi sosyal-siyasal amaçlı dernek ve vakıflarda da görev yaptı. Nebati’nin bakan olarak atanmasıyla, hükümet içindeki faiz karşıtı yaklaşım güçlendirilmiş oldu. Yeni Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, atama sonrası Twitter hesabından, “Rabbim, kolaylaştır, zorlaştırma, Rabbim hayırla sonuçlandır. İşimizde bize doğruluk ver, bizi muvaffak kıl. Sn. Cumhurbaşkanımızın şahsımı layık gördüğü Hazine ve Maliye Bakanlığı görevini hayırla ifa etmeyi, bize gösterdiği güvene layık olmayı Rabbim nasip etsin inşallah” şeklinde bir paylaşım yaptı.
‘MADEM BÖYLE OLACAKTI ALBAYRAK NEDEN GİTTİ?’
Lütfi Elvan’ın istifası ekonomistler tarafından da yankı buldu. Gelecek Partili Serkan Özcan “Madem dönüp dolaşıp Sn. Nebati’yi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atayacaktınız, Sn. Albayrak’ı neden görevden aldınız?” dedi. Analist Ayşe Aydoğdu da “İstifa eden Lütfi Elvan’ın yerine Hazine ve Maliye Bakanı olan Nureddin Nebati kimdir? Nureddin Nebati Berat Albayrak’a çok yakın bir isim aynı zamanda Tügva ve Ensar Vakfı üyesi. 2 maaş alan Nebati, Türk Telekom yönetim kurulu üyeliği dahil 62 bin lira TL maaş alıyordu” diye konuştu.
‘EKONOMİ EĞİTİMİ YOK’
Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Nureddin Nebati, Elvan’dan önce ‘görevden af talebi’ kabul edilen Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’a yakınlığıyla biliniyor. Nebati’nin ‘ekonomi’ üzerine hiçbir tahsil görmemiş olması dikkat çekti. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi sitesinde Nebati’nin eğitimiyle ilgili şu bilgiler yer alıyor: “Siyaset Bilimi Uzmanı; İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünü bitirdi. Yüksek lisansını aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsünde Uluslararası İlişkiler alanında yaptı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi alanında Doktora unvanını aldı. Farklı Üniversitelerde Siyaset Bilimi, Türk Siyasal Hayatı, Devlet ve Siyaset Sosyolojisi dersleri verdi.”
‘TAM GAZ MACERA’
İYİ Partili Erhan Usta da “Hazine ve Maliye Bakanı Lütfü Elvan’ın affı kabul edilmiş. Yerine Nurettin Nebati atanmış. Türkiye ekonomisinin tabutuna bir çivi daha çakıldı” dedi.
Ekonomist Mustafa Sönmez ise “Bu saatten sonra oraya değil Nebati yağ, Trabzon tereyağını bile koysanız işe yaramaz. Titanik’in batışı gibi mübarek. Uzun sürmemesi herkesin hayrınadır” yorumunu yaptı.
Ekonomist İris Cibre de “Ve beklenen oldu Lütfi Elvan yerine Nureddin Nebati Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Hazırlık açıklamaları hoş karşılanmış zaar” paylaşımını yaptı. Ekonomist Oğuz Demir şunu yazdı: “Tamam o zaman! Şimdi artık faizler düşecek, yatırımlar artacak, üretim ve istihdam coşacak falan filan... Mesele bakanın kim olduğu olsaydı keşke.” Ekonomist Uğur Gürses “Tam gaz macera. Allahtan ekonomi eğitimi yok; ekonomide deneyler başka türlü olmazdı” ifadelerini kullandı.
‘EN ÖNEMLİ ÖNCELİK YÜKSEK FAİZ OLMAYACAK’
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda devir teslim töreni gerçekleştirildi. Törende önceki bakan Lütfi Elvan ve yeni bakan Nureddin Nebati birer konuşma yaptı. Elvan konuşmasında şu mesajları verdi: “Görev süremizde çok önemli adımlar attık. Mali disiplinden asla vazgeçmedik. Borçlanma açısından başarılı bir yıl geçirdik. Yüksek büyüme performansına rağmen cari dengede önemli iyileşmeler sağladık.” Elvan’ın açıklamasından sonra Nebati de bir konuşma gerçekleştirdi. Nebati konuşmasında şunları belirtti: “İnşallah herkes için hayırlara vesile olacak bir devir teslim yapıyoruz. Makamlar gelip geçicidir, önemli olan yaptığımız hizmetlerdir. Salgının en yoğun dönemini büyük bir başarıyla geride bıraktık. Proaktif ekonomi politikalarıyla sürece yön verdik. Türkiye salgın sürecinde salgın sürecinde en hızlı toparlanan ülkelerden birisi haline geldi. Cumhurbaşkanımızın yıllardır hayalini kurduğu ekonomik olarak tam bağımsız Türkiye vizyonuyla yeni bir yola girdik, en önemli öncelik yüksek faiz olmayacak.” TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından görevden af talebi kabul edilen Lütfi Elvan’dan boşalan Hazine ve Maliye Bakanlığına Nureddin Nebati’nin atanmasına ilişkin tezkereyi okuttu. Bilgiç, daha sonra ant içmesi için Nebati’yi kürsüye davet etti. Nureddin Nebati, kürsüye çıkarak yemin etti.