Merkez Bankası'ndan kritik uyarı: Yasal güvencesi olmadığı için zararın telafisi yok

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın kripto para raporunda önemli bir detay ortaya çıktı. Türkiye'de faaliyet gösteren 40 kripto para borsasının bulunduğu ve toplam işlem hacminin 28 milyar lira olduğunun belirtildiği raporda hukuki güvencenin olmadığı ve zararın telafisinin bulunmadığı vurgulandı. Ayrıca soğuk cüzdanlarında güvende olmadığı aktarılan raporda kripto varlık cüzdanların çalınabileceği, kaybolabileceği veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabileceği belirtildi.

Kripto Raporu’nda, kripto varlıkların ‘avantajları ve riskleri’ ayrı başlık altında incelenirken, Türkiye’deki kripto para platformları ve işlem hacmi hakkında ilk kez somut veriler paylaşılıyor.

Raporda, Türkiye kökenli kripto varlık alım satım platformlarının yanısıra küresel platformların temsilcilerinin de ülkemizde faaliyet gösterdiği dile getirilirken, “Türkiye’de faaliyet gösteren platformların herhangi bir yerde kaydı tutulmamakla beraber, küresel platformlarla beraber yaklaşık 40 platformun faaliyet gösterdiği” bilgisi verildi. Kripto işlem hacmine ilişkin 6 Mayıs 2021 itibarıyla gelinen nokta şöyle kaydedildi:

Raporda, kripto varlıkların, ‘avantajları ve riskleri’ de mercek altına alınıyor. Kiripto varlıkların günümüzde kullanım alanının geniş olmasının, her ülkenin ve toplumun her kesiminin söz konusu varlıklara olan bakış açısının da farklı olmasına yol açtığı tespiti yapılan raporda, “Pek çok ülkede kripto varlıklar geleceğe açılan büyük bir inovasyon kapısı olarak görülse de, barındırdığı risklerden dolayı düzenleme yoluyla kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır” denildi. Raporda, kripto varlıkların kendine has özellikleri bulunsa da sağladıkları avantajlar şöyle sıralanıyor:

KRİPTO VARLIKTA RİSKLER

Kripto varlıkların küresel ısınmayı da artırdığı tespiti yapılan raporda, riskler şöyle sıralandı:

- Kripto varlıkların herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması ve merkezi bir muhatabın olmaması kontrol ve denetim yetersizliğini beraberinde getirmektedir.

- Kontrolsüz şekilde gerçekleşen kripto varlık transferleri sonucunda piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi yatırımcılar için ciddi fiyat riski yaratmaktadır.

- Anonim yapıları, yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesini kolaylaştırmakta ve vergi kaçakçılığı, kara paranın aklanması ile terör finansmanı gibi işlemlerin takibini zorlaştırmaktadır. Bazı durumlarda kripto türüne göre işlem takibi mümkün olmamaktadır.

- Kripto varlık cüzdanların çalınabilmesi, kaybolabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi riskleri bulunmaktadır. Bu, çoğunlukla platformlarda tutulan cüzdanlar için sözkonusu olsa da platformların dışında soğuk cüzdan olarak nitelendirilenler için de bu tür bir risk bulunmaktadır.

‘ZARARIN TELAFİSİ YOK’

- Kripto varlıklar, siber saldırılara ve internet korsanlarının ataklarına karşı açıktır. Bu kapsamda, özellikle alım satım işlemlerinin gerçekleştirildiği platformların bu tür saldırılara karşı daha açık olabildiği görülmektedir.

- İşlemlerin geri dönülemez nitelikte olması, operasyonel hata veya suistimaller nedeniyle taraflar bakımından telafisi mümkün olmayan mağduriyete sebep olabilmektedir.

HUKUKİ KORUMA DA YOK

- Herhangi bir düzenlemeye tabi tutulmadığı için paranın güvenliği, geri ödeme veya garanti kapsamındaki hukuki korumadan mahrumdur.

- Herkes tarafından kabul edilmiş olan ödeme araçları olmadıklarından, sürdürülebilirlik sorunu taşımaktadır.

- Yeterli işlem gücünün olması durumunda yeni kripto varlık birimlerinin yaratılması (madencilik) olanağı yüksek elektrik tüketimine sebep olmakta ve bu da küresel ısınmayı artırmaktadır.

KRİPTO VARLIKLARIN AVANTAJLARI İSE RAPORDA ŞÖYLE SIRALANDI

KOLAY VE HIZLI

- Kripto varlıklarla işlemler genellikle diğer finansal kuruluşlara ilişkin sistemler üzerinden yapılan işlemlere kıyasla daha kolay ve hızlı gerçekleşmektedir. 7/24 erişim ve işlem yapma kolaylığı, işlem limitlerinin olmaması ve düşük işlem ücreti bu varlıkları cazip kılmaktadır. Özellikle sınır ötesi işlemlerde, konvansiyonel finansal sisteme göre bu tür avantajları ön plana çıkmaktadır.

- İnternet erişimi olan herkes tarafından kullanılabilmekte ve bu açıdan kripto varlıklarla ilgili işlem yaparken lokasyon ya da kimlik bilgisi gerektiren bürokratik işlemlerin çoğuna gerek kalmamaktadır. Kripto varlıkların bir ülkeye bağlı olmayan yapısı bu varlıkların kullanımını ve varlıklara erişimi kolaylaştırmaktadır.

TİCARETİ KOLAYLAŞTIRIYOR

- Blok zincir teknolojisinin eşler (kullanıcılar) arası mekanizması kullanılarak, sınır ötesi transferler ve işlemler, döviz kurundaki dalgalanmalar ve benzerleri üzerinde herhangi engelleyici unsur olmadan uluslararası ticareti kolaylaştırmaktadır.

- Kişi genellikle kripto varlıklara ilişkin genel veya özel şifreleme anahtarlarının tek sahibi olduğundan ve işlemleri herhangi bir aracı olmadan doğrudan karşı taraf ile gerçekleştirdiğinden ödeme bilgilerinin çalınması benzerlerine göre zorlaşmaktadır.

- Kişilerin herhangi bir aracı kuruluşa ihtiyaç duymadan tamamen eşler (kullanıcılar) arası şekilde doğrudan varlıkları üzerinde tasarruf imkânı bulunmaktadır. Bu kapsamda, sahip oldukları kripto varlıklarını istedikleri şekilde saklayabilmektedirler.

- Kripto varlıklarda kullanılan teknolojiler pek çok FinTek iş modelinin önünü açmış ve birçok yeniliğin geliştirilmesine temel teşkil etmiştir.

ABD'NİN EN KÖKLÜ BANKASI İRLANDA'DA BITCOIN BİRİMİ KURDU

ABD’nin en eski bankacılık kuruluşu olarak bilinen BNY Mellon, İrlanda’nın başkenti Dublin’de bir Digital İnovasyon Merkezi kurdu.

Business Portal’ın haberine göre banka, bu kripto para birimi ile Bitcoin’in yanı sıra NFT’ler, merkez bankası dijital para birimleri gibi farklı varlık türleri için de saklama hizmetleri sağlayacak. Oluşturulan birim üzerinden müşterilerin dijital varlıklarını saklaması, transfer etmesi veya çıkarmasına imkan sunulacak. Söz konusu merkez, ülkenin Merkez Bankası tarafından da tanındı ve düzenlendi.

237 yıllık tarihiyle ABD’nin en köklü bankası olan BNY Mellon’un saklama hizmeti altında bugün itibari ile 40 trilyon dolarlık varlık bulunuyor. BNY Mellon’un kripto para saklama hizmeti vereceği haberi, ilk olarak geçtiğimiz Şubat ayında ortaya çıkmıştı. BNY Mellon’un dijitalden sorumlu yöneticisi Roman Regelman, o sırada verdiği demeçte, “Dijital varlıklar ana akımın bir parçası haline geliyor.” demişti. Banka, Mart ayında da kripto para girişimi Fireblocks’a yatırım yapmıştı.

ABD DENETİMİ SIKLAŞTIRDI

Hazine Bakanlığı, ABD Başkanı Joe Biden’ın Amerikan Aileler Planı için hazırlanan vergi uyumluluğu planına ilişkin raporunu yayımladı. Raporda, piyasa değeri 2 trilyon dolara çıkan kripto paraların endişe oluşturduğu aktarıldı.

ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, bankanın, dijital ödemeler hakkındaki mevcut düşüncesini özetleyen ve dijital para biriminin faydaları ve risklerine odaklanan bir raporu bu yaz yayımlayacağını bildirdi.

Kripto para birimlerinin değer dalgalanmaları göz önüne alındığında bugüne kadar ödeme yapmanın uygun bir yolu olarak hizmet etmediğini belirten Powell, ancak doların veya başka bir para biriminin değerine bağlı sabit coinler (stablecoin) ile ödeme yapmanın yeni bir yolu olarak ortaya çıktığını aktardı.

JAPONYA YASAL DÜZENLEME DEDİ

Bitccoin, Japonya Merkez Bankası Başkanı Haruhiko Kuroda, bir röportajda Bitcoin’in bir ödeme aracı olarak çok az kullanıldığını söyledi. Sabit coinlerin de yasal standartlara uyması gerektiğini belirten Kuroda, sabit coinlerin gelecekte makul bir ödeme aracı olabileceğini söyledi.

GÜNEY KORE'DEN KRİPTO PARALARA VERGİ

Güney Kore de kripto para işletmeleriyle ilgili önlemlerin artırılacağını ve böylece işlem şeffaflığının artırılacağını duyurdu.

Kripto paraların bir finansal ürün ya da para birimi olarak tanınamayacağını vurgulayan Güney Kore hükümeti, kripto para işlemlerinden kazanılan gelirin Mayıs 2023’ten itibaren vergilendirileceğini söyledi.

JPMORGAN CEO'SUNDAN KRİPTO PARA UYARISI

JPMorgan CEO’su Jamie Dimon, geçmişteki görüşlerinin değişmediğini ve yatırımcıların Bitcoin’e yatırım yapmaktan kaçınmaları gerektiğini belirtti.

ABD Mali Hizmetler Meclisi tarafından düzenlenen sanal bir oturumda açıklamalarda bulunan Dimon, piyasa değerine göre en büyük kripto para birimi olan Bitcoin’in, herhangi bir varlık tarafından desteklenmediğini belirterek, açıklamalarının, “varlıklar tarafından desteklenen” blockchainler veya stablecoin’ler için değil, yalnızca kripto para birimleri için geçerli olduğunu vurguladı.

Moneycontrol News'in haberine göre, konuya dair açıklamalarını, Ohio Temsilcisi Warren Davidson tarafından sorulan bir soruya karşılık yapan Dimon, görüşünün JPMorgan’ın müşterilerini yansıtmadığının da altını çizdi.

'PARA VE ALTIN GİBİ DEĞİL'

JPMorgan CEO’su Dimon, firmanın, Bitcoin’i 'güvenli' bir şekilde kullanılabilir hale getirmesi gerekip gerekmediğini tartıştığını belirterek, "Hiçbir varlık tarafından desteklenmeyen bir şeyin, benim fikrime göre, hiçbir değeri yoktur. Bireylere kişisel tavsiyem, bundan kaçınmalarıdır. Söylediklerim müşterilerin istemediği anlamına gelmiyor. Bu, bir firmayı nasıl yürütmeniz gerektiğiyle ilgilidir. Esrar kullanmıyorum, ancak ulusal olarak yasal hale getirirseniz, bizimkileri satmaktan alıkoymayacağım" dedi.

Kripto ticaretinde daha katı kuralları savunan Dimon, "Biraz geç ve yetersiz olan düzenleyicilerin, geleceğe, sipariş akışı için ödemeye, yüksek frekanslı ticarete, kripto para birimine daha fazla dikkat etmesi ve çevresinde yasal, düzenleyici bir çerçeve oluşturması gerektiğine inanıyorum" dedi.

Konuşmasında kripto para birimlerini geleneksel varlıklarla da karşılaştıran Dimon, "Benim kişisel görüşüm, para veya altın gibi bir şey olmadığı yönünde. Alıcılar dikkatli olmalı" dedi.