ALİ YILDIRIM
Türkiye’de otomotiv sektörü zor bir dönemi geride bıraktı. Yok satan satışlardan zorlu tedarik süreçlerine, artan fiyatlardan yatırım modeline derken şimdi daha farklı bir dönem sektörü bekliyor. Yeni bir araç sahibi olmak isteyen gerçek tüketiciler artık sıra beklemek zorunda kalmadı ama yaklaşık 6 ay önceki fiyatları da bulamaz oldu. Yeni hükümetin aldığı önlemlerle birlikte al-sat yapanların dönemi neredeyse bitti.
Liste fiyatı 1 milyon lira olan modellere ikinci el araç satışı sitelerinde 1.2-1.3 milyon liralar istenmeye başladı. Bayiler de bu süreçte 6 aylık sıra yazınca tüketici hem enflasyon hem de kuru düşünüp bulabildiği aracı sıfırdan daha pahalıya aldı. Fakat tablo tersine dönmeye başladı. Alınan önlemlerle birlikte sıfırdan pahalıya satılamayan ikinci eller ve cezalar az da olsa caydırıcı oldu. Aynı zamanda düşen alım gücü karşısında artan fiyatlar da etkisini gösterdi. Sıfır araçtan bile para kazanılan yaklaşık 1-2 yıllık dönemin sona ermesinin ardından bulunurluk da artık arttı.
Bugün yeni bir araç sahibi olmanın önünde fiyat ve vergi dışında hiçbir engel kalmamışken, fiyatlarda da yatay durum başladı. Eylül ayı ile birlikte birçok marka fiyatları güncelledi. Fakat bu güncelleme geçtiğimiz aylarda olduğu gibi çok da zamlı olmadı. Türkiye’nin en çok satan otomobil markası olan Fiat, Eylül 2023’te yeni fiyat listesini yayınladı. Cardata’nın aktardığı verilere göre, sadece markanın Fiorino modellerinde ufak fiyat değişiklikleri oldu.
Fakat Egea modellerinin tamamında fiyat değişimi yapılmadı. Aynı grubun markaları olan Renault ve Dacia’da da fiyat değişimleri gerçekleşmedi. Ağustos fiyatlarını eylül ayında da devam ettirdi. Nissan ve MINI de aynı kervana katılan markalardan oldu. Fiyat listeleri güncellense de perakende fiyatlarında değişiklik yapmadı. Audi, Mercedes-Benz, Skoda, Kia, Chery, Cupra, MG, Peugeot ve Seat güncelleme yapan markalardan oldu.
SON BİR AYDA EURO KURUNDA DA GERİLEME
Otomobil fiyatlarını belirleyen ana unsurlardan biri olan kurda da çok değişiklik olmadı. Fiyatlarda da bu yüzden çok değişim yaşanmadı. Ağustos başında 29.70 lira seviyesinde olan euro, 27.70 seviyelerine kadar indi. Bu yönden bakıldığında aslında fiyatlarda bir tık gerileme bile olması olağan olabilirdi. Bugün ise 28.80 seviyelerinde seyrediyor. Seçim öncesi dönemde yaşanan kur krizlerinin sona ermesiyle birlikte aylık hatta haftalık belirlenen fiyatlar geride kaldı. Sadece kur tarafında hemen hemen yüzde 6 seviyesinde gerileme yaşandı. Tabi tek etken kur değil. Demode vergi sisteminin de acil olarak değişmesi gerekiyor.
İKİNCİ EL ARAÇ SATIŞLARI 1 MİLYON ADEDİN ALTINDA
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) Makroekonomik Haziran 2023 Değerlendirmesine göre, 2023 başında motosiklet ve traktör dahil 952 bin adet olan pazar şubat ayında 705 bin adede kadar düşse de sonraki 3 aylık süreçte 1 milyon adedin üzerinde seyretti. Haziran 2023’te çeyrek dönemlik yükselişin ardından ilk kez düşen pazar 892 bin adede kadar geriledi. Geçen yılın aynı ayında pazar yine 1 milyon adedin üzerindeydi. Böylece haziran ayında ikinci el otomotiv pazarı bir önceki aya göre, yüzde 20, geçen yılın aynı ayına göre ise 13 düştü. Böylece atılan adımlar fiyat olarak tam olmasa da satış olarak etkisini göstermiş oldu. En son Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliğine göre; 1 Ocak 2024 tarihine kadar, ikinci el motorlu kara taşıtlarının, üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlanması ve satılması yasaklandı.
ARTIK TEDARİKTE SIKINTI YOK
Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın “Pandemiden beri devam eden sıfır araç tedariğinde yaşanan sıkıntılar bitti. Bunu bayilerdeki araç bolluğundan anlamak mümkün. Bakanlığın aldığı önlemler de işe yaradı. 0 km araç tedariği bollaştı. Zaten ikinci el araç fiyatlarının makul seviyelere gelmesinin en önemli sebebi 0 km araç fiyatlarının yüksekliğiydi. Biz bir normalleşme bekliyoruz. Türkiye’de enflasyon devam ettiği sürece 0 km araç sahipliği hep bir yatırım aracı olur. Ne zaman ki enflasyon düşer, 0 km araç sahipliği de bir yatırım aracı olmaktan çıkar” dedi.
SIFIR ARAÇTA 7 AYLIK REKOR SATIŞLAR BİTİYOR
Spekülatif talebin artık neredeyse bittiğini söyleyen sektör temsilcileri, satışların da yavaşlayacağını paylaştı. Yaklaşık 7 aylık dönemde sıfır araç satışları sürekli zirve yaparken, eylül ayında satışların 100 bin adetlerin altına ineceği paylaşılıyor. Öte yandan Türkiye’ye sevk edilen araçların da arttığı ifade edilirken, bolluk döneminin başladığı söyleniyor. 7 aylık yükseliş performansının sona erdiğini anlatan sektör temsilcileri “Tüketiciler, artan fiyatlar ve özellikle krediye ulaşmadaki zorluklar sebebiyle fiyat anlamında daha ulaşılabilir A ve B segmentindeki yerli modellere yönelmiş durumda” dedi. Yatırımcı olarak nitelendirilen tüketicilerin yerini de artık nihai kullanıcılar almaya başladı.
DEĞİŞMEYEN MATRAH GİZLİ VERGİ ARTIŞINA NEDEN OLDU
Geçen hafta açıklamalarda bulunan Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt “Pazarın ticari ve binek araç dahil 1 milyon adet seviyesinde kapanacağını tahmin ediyoruz. Geçmişte 1 milyona yaklaşmış ama hiç 1 milyona ulaşamamıştık. Bununla birlikte pazarın büyümesinin önüne geçen diğer faktörler olarak, artan araç fiyatların yanı sıra güncellenmeyen matrahlarla 1.6 litre motor hacmine sahip araçların tamamının yüzde 80’lik vergi dilimine girmesi gösterilebilir. Engelli vatandaşların, mevcut baremlere göre ulaşabileceği model sayısında ciddi bir azalma oldu. Tüm bunlar bir araya geldiğinde pazarın daha yavaş seyretmesine yol açıyor” dedi. Bozkurt’un bahsettiği güncellenmeyen matrah dilimleri sonrasında sıfır araç fiyatları bugün yüzde 80 vergi diliminden başlıyor. Her geçen gün değişmeyen vergi dilimleri aslında bakıldığında gizli vergi artışına da neden oluyor. Bugün yüzde 45’ten başlayan matrah dilimleri karşısında 4 dilim şu an boşta duruyor.