Ekonomide alınan önlemler bir türlü karşılık bulmuyor. Yeni ekonomi modeliyle faizlerde hızlı bir düşüş başlarken, cari açık hedefi de bir türlü tutmuyor. Öte yandan enflasyonda da düşüş hedefi daha tam olarak hayata geçmezken, İstanbul ile Türkiye arasındaki fiyat artışı makası her ay daha sert bir şekilde artıyor.
En son Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Ekim 2022’de politika faizinde (PPK) yine indirime gitti. Merkez Ekim 2022’de yüzde 12 olan faiz oranını 150 baz puan daha indirerek 10.5 puana indirdi. Tabelada inen faize karşınsa piyasa çok etkilenmedi. Bugün bile ihtiyaç kredisinde faiz oranları yıllık yüzde 40’ın üzerinde. Yüzde 85 enflasyon karşısında hiçbir kurumun kredi iştahı da yok. Öte yandan kredi kartı faizleri aylık yüzde 1.50’ye kadar düştü. Geçen sene Kasım’da 1.49 olan aylık faiz oranı 2022’de en fazla 1.98 seviyesine çıksa da Merkez’in etkisiyle yıllık yüzde 18 seviyesinde. Buradaki düşük faizi fırsat gören tüketiciler ise kredile borçlanmak yerine kredi kartıyla borçlanmayı seçiyor.
Kredi kartındaki borçlanma faizinin kredilere göre oldukça düşük olması ekonomistlerin de gündeminde. Sosyal medya hesabı üzerinden paylaşımda bulunan ekonomistler, Merkez Bankası’nın 24 Kasım’da faizi yüzde 9’a indirmesi halinde, kredi kartı faiz tavanının 1 Aralık’ta basit hesapla yıllık yüzde 16,44’e ineceğini aktardı. Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) yaptığı faiz artışlarıyla birlikte ABD’de de kredi kartı faizlerinin yüzde 18’i aştığını söyleyen analistler, TL cinsi kart faizlerinin sadece 2020’de dolar kart faizlerinden düşük olduğunu aktardı. Bunun aralık ayında ikinci kez gerçekleşeceği de vurgulandı. ABD’de kart faizleri de en son 1996 yılında bu kadar seviyeleri görmüştü. Toplam kart borcunun 930 milyar dolara çıktı ülkede takibe düşme oranı oldukça düşük. Şimdilik faiz ise yüzde 1,8 seviyesinde.
‘4 MİLYON KİŞİ BANKALARA BORCUNU ÖDEYEMİYOR’
CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut, yaptığı yazılı açıklamada, ekonomik kriz nedeniyle yurttaşların bankalara sürekli borçlandığına, bu kapsamda da bankaların kârlarının sürekli arttığına dikkat çekti. Bulut, milyonlarca yurttaşın ödeyemez duruma geldiği kredi kartı borçları ve bireysel krediler nedeniyle kara listeye girdiğini kaydetti. Bulut, bu yılın ocak-eylül döneminde toplam 819 bin 547 vatandaşın bankalara olan bireysel kredi borcunu, 706 bin 457 vatandaşın da kredi kartı borcunu zamanında ödeyemediği için bankalar tarafından icra takibine alındığını belirtti. Borçlu vatandaşların sayısının her geçen yıl artış gösterdiğine işaret eden Bulut, enflasyon karşısında geliri eriyen vatandaşın temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sürekli borçlandığını ifade etti. Vatandaşın aldığı maaşın fahiş zamlar karşısında giderlerini karşılamaya yetmediğini belirten Bulut, şunları kaydetti: “Vatandaş, borç batağına saplandı. Geçen yılın aynı dönemine göre bireysel kredi kartı borcunu ödeyemeyenlerin sayısında 125 bin 672, kredi kartı borcunu ödeyemeyenlerin sayısında ise 396 bin 414 kişi artış yaşandı. Hem kredi kartı hem de tüketici kredisi borcu yüzünden takibe alınanlar tek kişi sayıldığında, toplam 1 milyon 219 bin 397 kişi Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin kara listesine girdi. Son beş yılda bankalar tarafından takibe alınanlardan borcu halen devam edenlerin sayısı da eylül sonunda 4 milyon 165 bin 902 kişi oldu.”
KREDİ ÇEKMEKTENSE NAKİT AVANS DAHA CAZİP
Bugün herhangi bir bankadan kredi çekmenin maliyeti yıllık olarak bakıldığında oldukça yüksek. Ortalama 50 bin liralık bir ihtiyaç kredisi için 12 ay vadede aylık faiz yüzde bankasına göre değişmekle birlik yüzde 2,30 seviyesinde. Bunu yıllık olarak hesapladığınızda yüzde 40’ı aşıyor. Fakat kredi kartından nakit avans kredi maliyetlerine göre oldukça düşük. Yaklaşık bir aylık nakit avans şimdilik yüzde 1,5. Bunu 12 aya indirgediğinizde ise yüzde 18’e tekabül ediyor.