ALİ YILDIRIM
MB yüzde 19’luk politika faizini 16 ay sonra indirdi. Şahap Kavcıoğlu başkanlığındaki ilk indirim hamlesi ‘sabit faiz’ beklentisi içindeki piyasaları alt üst etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yüksek faiz hassasiyeti ve sık sık bunu dile getirmesi, Merkez’e bir mesaj olarak değerlendirildi. Faiz indirimine ilişkin PPK açıklamasında enflasyondaki artış ‘arızi’ olarak değerlendirildi. “Yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar eldeki tüm araçlar kullanılacak” denildi.
İKTİSADİ DEĞİL SİYASİ KARAR, NEDENİ SEÇİM
Gelecek Partili Serkan Özcan “İktisadi değil siyasi karar var. Neden seçimi kazanmak” dedi. Erken indirimi ekonomistler hata olarak değerlendirdi: Sabırsızlık yine baskın çıktı. Her zaman olduğu gibi başa döndük. Daha yüksek faize ve yüksek bedel ödemeye hazırlıklı olalım. TL’de reel faiz olmazsa vatandaş tekrar dolar alır, kur yükselir ve tekrar enflasyon artar. Talimat kararı belirledi. Faizi indirecek hiçbir makul gerekçe yok.
Piyasaları çökerten indirim
Merkez Bankası politika faizini 100 baz puan indirimle yüzde 18’e çekti. Erken faiz indirimi kararını birçok ekonomist hata olarak değerlendirirken, bunun ilk yansımaları da TL’ye oldu. Kararla birlikte kur 8.65 seviyesinden 8.8016 ile yeni zirvesine imza atarken, gelişen ülke para birimleri arasında en fazla TL kaybetti. Merkez’in söylem değişikliği de daha önce indirim mesajını vermişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) merakla beklenen faiz kararını açıkladı. Koltuğa oturduğundan beri 6 toplantıda faizleri sabit bırakan TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, ilk kez faiz indirimi gerçekleştirdi. Bütün tahminleri hemen hemen ters köşe yapan indirimle birlikte politika faizi yüzde 19’dan yüzde 18’e geriledi. Böylece Merkez sürpriz bir hamleyle 100 baz puanlık indirim gerçekleştirmiş oldu. Erken faiz indirimi kararını birçok ekonomist hata olarak değerlendirirken, bunun ilk yansımaları da TL’ye oldu. Piyasaları alt üst eden kararla birlikte kur neredeyse yeni zirveyi gördü. Karar öncesinde 8.65 seviyesinde bulunan dolar/TL faiz indirimi sonrasında 8.80’in üzerine çıkarak en yüksek seviyeye ulaştı. Daha önceki hamlelerde 8.8012’ye kadar ulaşan dolar, dün 8.8013 ile yeni rekorunu yazdı. Euro da aynı saatlerde 10.73’lük zirveye ulaşmasa da 10.30’un üstünü test etti. BİST 100 endeksi de ilk tepki olarak 1.400 puanın altına düştü. TL gelişen ülke para birimleri arasında dün en çok kaybeden birim oldu. Faizde genel beklenti sabit tutulması yönündeyken daha önce yapılan hamleler ve açıklamalar, soru işaretleri bırakmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüksek faiz hassasiyeti ve her defasında bunu dile getirmesi, Merkez’e bir mesaj niteliğinde değerlendirildi. Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu da bu mesajlar niteliğinde hareket ederek 6 toplantı sonunda faiz indirimini gerçekleştirdi. En son manşet enflasyonun faizin üzerine çıkmasıyla birlikte, söylem değişikliği yapan Kavcıoğlu, çekirdek enflasyonu işaret etmişti. TCMB enflasyonda son dönemdeki yükselişleri de ‘arızi’ olarak yorumladı. Parasal duruşun sıkılığının ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başladığına işaret edilen PPK açıklamasında “Kurul, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizleri değerlendirmiştir. Bu çerçevede para politikası duruşunda güncellemeye ihtiyaç bulunduğu değerlendirmesi yapılmış ve politika faizinde indirim yapılmasına karar verilmiştir” dedi.
‘SOFRAMIZDAN 5 ZEYTİN DAHA ÇALINDI’
Ekonomistler de Merkez’in faiz kararını değerlendirdi. Eski Merkez Bankası Başkanı İYİ Partili Durmuş Yılmaz “TCMB sürpriz yaparak politika faizini yüzde 19’dan yüzde 18 düşürdü. Bu kararla soframızdaki 5 zeytinden iki tanesi daha çalındı. Sabırsızlık yine baskın çıktı. Her zaman olduğu gibi yine başa döndük. Daha yüksek faize ve yüksek bedel ödemeye hazırlıklı olalım” dedi. Eski Merkez Bankası baş ekonomisti Ali Hakan Kara da “Tam 16 sene PPK metinlerinin taslağını hazırladım, bu kadar zorlama gerekçelerle alınan bir karar görmedim. Sonumuz hayrolsun” yorumunu yaptı. Ekonomist Veysel Ulusoy, ‘Ne oldu şimdi?’ diyerek, bir puanlık etkisiz faizin bedelinin 50 kuruş olduğunu söyledi.
‘HEDEF ENFLASYONDAN ÖRTÜLÜ VAZGEÇİŞ’
Merkez’in artık enflasyon hedeflemesinden örtülü olarak vazgeçtiğini söyleyen ekonomist Prof. Serap Durusoy “Kamuoyuna yokuş aşağı inen ekonominin hangi politikalarla kurtaracağı açıklanmalı. Zira mevcut programlar ve hedefler inandırıcılığını kaybetti” dedi. Analist Doç. Dr. Hakkı Öztürk de “Vatandaş çekirdek enflasyon ile ilgilenmez. Satın alma gücünü belirleyen manşet enflasyondur. TL’de reel faiz olmazsa vatandaş tekrar dolar alır, kur yükselir ve tekrar enflasyon artar” diye konuştu. Ekonomist Cüneyt Akman ise sosyal medya hesabı üzerinden şunları aktardı: “TCMB başkanı ve para kurulu üyeleri koltuklarıyla ekonomik gerçekler arasındaki tercihi koltukları lehine yaptılar. Fakat bu bile o koltuğu sadece bir müddet koruyabilir. İki ucu pis değneğin üzerinde cambazlık yapanın akıbetini hep beraber görürüz. TCMB faiz indiriminin bir PPK başkanı yönü var. Bir yardımcısı veya başka birine koltuğunu kaptırmamak. Ama diğer yanı hükumetin mecburiyetleri. Ekonominin büyüme temposu yakında hızlı düşme riski taşıyor. Parasal doping gerekiyor. Onun etkili olması 2-6 ay sürer. Vakit yoktu.”
AYNI DİZİYİ DEFALARCA SEYREDİYORUZ
Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan enflasyonu düşürmeden alınan faiz indirimi kararının ‘politika hatası’ olduğunu ifade etti. Özcan şunları kaydetti: “Faiz indirimi Türkiye’yi faiz sarmalının içine sürükleyecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temelsiz ekonomi politikalarının ağır sonuçlarını yaşayacağız. Türkiye bu işleri defalarca denedi ama büyük hatalarla karşılaştı. Enflasyon düşürülmeden faiz indirimine gidilmesi yatırımcıları ülkeden çıkmasına neden olacak. İşsizlik meydana gelecek. Ortada iktisadi karar yok siyasi bir karar var. 100 baz puan indirimin temel nedeni seçimi kazanmaktır. Merkez Bankası şu an siyasi bir elle yönetiliyor.” DEVA Partisi Ekonomi ve Finans Politikaları Başkanı İbrahim Çanakcı ise Türkiye Merkez Bankası’nın 100 baz puan indirimini ‘Merkez Bankası kendini inkar’ etti diye yorumladı. Çanakcı “Tamamen temelsiz ve Merkez Bankası’nın hususlarına ters bir karar. Merkez Bankası bu kararla bağımsız olmadığını tescilledi. Bu karar tamamen siyasi çıkarlar üzerinden alındı. Ülkeyi ateşe attılar” diye ifade etti. İYİ Parti Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Ümit Özlale ise Merkez Bankası’nın faiz indirimi sert bir dille eleştirerek şunları kaydetti: “Cumhurbaşkanın ekonomi konusundaki cahilliği piyasadaki faizleri arttırıyor. Faiz indirimi kararından sonra 1 saat içerisinde her birimiz 833 lira daha borçlandık. Bu kararla Merkez Bankası başkanının Erdoğan’ın sözünden çıkamayacağını gördük. MB’nin koltuğunda oraya hiç yakışmayan biri oturuyor. Bizi zorlu bir kış bekliyor. Maalesef Kış mevsiminde yüzde 20’lerin üstüne çıkacak bir enflasyonla karşılaşacağız.”
‘KENDİ İÇİN MEMLEKETİ FEDA ETTİ’
Merkez’in 100 baz puanlık indirimi sonrasında ekonomist Prof. Dr. Mehmet Hasan Eken şu yorumu yaptı: “TCMB faizi 100 bp indirmiş. Tahvil fiyatlarını yukarı çekip doları da 20 kuruş artırmış. Yani faiz lobisine düşürülen faizle de faiz kazandırmış. Liyakat değil biat esas olunca hizmette sınır olmuyor.” Ekonomist Uğur Gürses ise “Siyasetçi oy kaybediyor diye bastığı parayı çöpe atan bir Merkez Bankası yöneticileri kendilerini de tarihin çöplüğüne atmışlardır” dedi. Analist Mustafa Sönmez “Saray talimatı kararı belirledi. Faizi 1 puan da olsa indirecek hiçbir makul gerekçe yok. Sırf, tek adamın dediği boş çıkmadın diye faiz indirdiler. Kredi faizlerine bir etkisi olmaz, dolar fırladı. Bununla uğraşsınlar bakalım” diye konuştu. Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir de sosyal medya hesabı üzerinden şunları söyledi: “Karar’da 2 ekonomik intihardan biri - ya faizi indirip bizi intihara götürüyorlar ya da Kavcıoğlu faizi sabit tutup kendi intiharına gidecek yazdım. Halk TV’de buna atıfla umarım Kavcıoğlu memleket için kendini feda eder dedim. Kendi için bizi feda etti. Yazıklar olsun! 500 bin TL kredi ile 3’üncü evi alan 8 bin 500 TL kredi taksiti yerine 8 bin ödeyecek. En az 500 de zamlardan. Dün 8 bin 500 ödeyerek ev alan artık 7 bin ödeyerek alacak. Alırsa(!) Yani yoksul, kiracı yanlış politikalar nedeniyle zenginin mülkünü finanse etmiş olacak. Yoksul dostu, yerseniz.”
‘YÜKSEK ENFLASYON GELİP GEÇİCİ’
Toplantı sonrasında yayımlanan PPK metninde de şu ifadelere yer verildi: “Küresel talepteki hızlı toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve taşımacılık maliyetlerindeki artış uluslararası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. Başlıca tarımsal emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim koşullarının küresel gıda fiyatları üzerine olumsuz yansımaları görülmektedir. Enflasyonda son dönemde gözlenen yükselişte; gıda ve ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılmaya bağlı talep gelişmeleri etkili olmaktadır. Bu etkilerin arızi unsurlardan kaynaklı olduğu değerlendirilmektedir. Diğer taraftan, güçlü parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkileri devam etmektedir. Parasal duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerin ılımlı seyre dönmesi için makro ihtiyati politika çerçevesi güçlendirilmiştir.”
ÇEKİRDEK VE GÜNCELLEME VURGUSU
Yapılan açıklama şöyle sürdü: “Kurul, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizleri değerlendirmiştir. Bu çerçevede para politikası duruşunda güncellemeye ihtiyaç bulunduğu değerlendirmesi yapılmış ve politika faizinde indirim yapılmasına karar verilmiştir. TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
AĞBAL BİLİYORDU TEHLİKE İÇİN UYARDI’
Bluebay Asset Management’ten Timothy Ash “128 milyar dolarlık skandalın 200 milyar dolarlık skandal olup olmayacağını merak ediyorum” diyerek sosyal medya hesabı üzerinden şu yorumu yaptı: “Türkiye’nin şu anki görünümü, daha yüksek enflasyon, daha fazla dolarizasyon. TCMB ve kamu bankaları, lirayı savunmak için daha fazla döviz rezervi harcıyor, ancak hepsi başarısız oluyor. Yeniden daha zayıf lira ve enflasyon yakın. Bunu Türkiye daha önce de yaşadı. Sadece Erdoğan örenemiyor. Ağbal geçen hafta Twitter’a döndüğünde bir şeyler biliyor gibiydi. Bu oran indiriminin gerçekten tehlikeli olduğunu anlamış. Erdoğan’ın yeniden seçilmek için Chavez’i doldurduğunu mu görüyoruz?”