TÜİK enflasyon hesabına internet fiyatlarını da dahil edecek. Buzdolabından, otobüs biletine birçok kalemde derlenen etiketler hesaplamada kullanılacak. TÜİK verileri tartışılırken son düzenleme soru işaretlerini artırdı. E-alışverişte aynı ürün fiyatının çok farklı olabileceğini belirten sosyal medya kullanıcıları ‘Aynı mont bir sitede 200, bir başkasında 800 lira. Hangisi esas alınacak?’ sorusunu yöneltti.
'BU DÜZENLEMEDE ASIL BELİRLEYİCİ NOKTA TÜİK'İN ŞEFFAF OLMASI'
Gerçeği yansıtmayan fiyatlar üzerinden enflasyonun düşük gösterebileceğine yönelik endişeler de dile getirildi. Uzmanlar ise ‘Olumlu bir düzenleme ancak şeffaflığa dikkat edilmeli’ uyarısı yaptı. Prof. Dr. Veysel Ulusoy “Etkin bir veri toplama ve enflasyonu tahmin etme yönteminin seçilmesi çok önemli” dedi. Oğuz Demir “Süreç şeffaf şekilde uzmanlar ve kamuoyuyla paylaşılmalı” diye konuştu.
ENFLASYONA ‘SANAL’ FİYATLARLA MÜDAHALE
Enflasyon hesaplamasında dikkat çeken bir düzenlemeye imza atıldı. TÜİK enflasyon hesaplama sepetine internet üzerinden satışı yapılan bazı ürünleri de ekledi. TÜİK’in açıkladığı verilerin gerçekliği tartışılırken ‘E-ticarette aynı ürününün farklı sitelerdeki fiyatları arasında büyük fark var. Olmayan ürün bile fiyatlandırılıyor’ yorumları yapıldı. Uzmanlar bu konuda hayati adımın şeffaflık olduğunu vurgulayarak verilerin ancak bu şekilde güvenli olacağını belirtti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı enflasyon verilerinin gerçek olamadığı tartışılırken kurum dikkat çeken bir düzenlemeye imza attı. Kurumun enflasyon hesaplama sepetine internet üzerinden yapılan ticaretin de verileri eklenecek.
TÜİK, internet üzerinden satışı her geçen gün artan bazı ürünlerin fiyatını da enflasyon hesaplamasında kullanacak. TÜİK, beyaz eşya, elektronik ürünler, mobilya, birinci el otomobiller ve otobüs bileti fiyatları için 2022 yılı itibarıyla internet üzerinden derlenen fiyatları endeks hesaplamalarında kullanacağını bildirdi. Aralık ayı temel alınarak takibi kararlaştırılan ürünlerin fiyatı, ürün kodu ya da ürün barkodu üzerinden yıl boyunca takip edilecek.
Böylece aynı kalitedeki ürünlerin fiyat gelişimleri endeks hesaplamalarına yansıtılacak. Bu kapsamdaki fiyatların sayısı aylık yaklaşık 20 bin civarında. TÜFE kapsamında derlenen aylık fiyatların yaklaşık yüzde 40-45’i barkod ve internetten veri kazıma yöntemiyle elde edilecek ve veri, kaynağında mümkün olan en doğru haliyle derlenmiş olacak. İnternet fiyatlarının TÜFE’ye entegre edilmesinin gerekli hale geldiği değerlendirilirken, böylece istatistik üretiminde veri derleme sıklığının daha yüksek ve daha büyük hacimli olması hedefleniyor.
Söz konusu verilerin mevcut yapıyı geliştirmek ve yeni değişkenleri elde etmek için büyük bir fırsat sunduğu düşünülüyor. Bu yöntemde, uygun web sitesi seçimi için bazı kriterler de aranıyor. Bunun için sitenin temsiliyet, hacim, içerik kaynağı, sürdürülebilirliği, teknik özellikleri, metaveri ve hedef değişkenleri gibi unsurlara bakılıyor. TÜİK, internetten veri kazıma çalışmaları kapsamında 2020 yılında TÜBİTAK ile ortaklaşa TÜİK Büyük Veri İleri Analitik Projesi’ni gerçekleştirdi. Veri kaynakları olan firmalardan gerekli izinler alınarak, internetten veri kazıma fiyat derleme yönteminin altyapısı hazırlandı.
‘HAYATİ ADIM ŞEFFAFLIK OLACAKTIR’
TÜİK’in internet fiyatlarını enflasyon hesaplama sepetinde kullanılmasını değerlendiren Karar Gazetesi Yazarı ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir ‘’Bence oldukça olumlu. İki tane konunun önemli olduğunu yeri geldikçe söylerim hep. Birincisi teknolojinin istatistiklerin hazırlanmasında daha fazla ve etkin kullanımı, ikincisi ise şeffaf bir şekilde bu sürecin uzmanlar ve kamuoyu ile paylaşılması. TÜİK’in teknolojiyi daha fazla kullanmaya başlaması olumlu bir adımdır. Ancak burada asıl hayati adım şeffaflık olacaktır. Bu adım da atıldığında hepimiz TÜİK verileri konusunda daha güvenilir bir ortamda olabileceğiz’’ dedi.
‘BU UYGULAMA ENAG MODELİNİN DOĞRU OLDUĞUNUN GÖSTERGESİ’
Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) kurucusu Prof. Veysel Ulusoy konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede bunun olması gereken bir gelişme olduğunu belirterek, ‘’Tüketici enflasyonunun tam olarak ölçülmesi ve verilerin sokaktaki enflasyonla birlikteliği için önemli bir adım. Etkin bir veri toplama ve enflasyonu tahmin etme yönteminin seçilmesi çok önemli.. Bu sayede farklı gelir grupları ve coğrafik bölgeler için de fiyat endeksi oluşturulabilir. Bu kapsamda ürün çeşitliliği de artacak ve belli de rekabet koşullarını yerine getirmeyen firma ve marketler de anlık götürebilecektir. Tüm bu uygulamaların ayrıca Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) metodunun doğru bir adım olduğunun da bir göstergesidir. Zira ENAGrup tam anlamıyla bu metodu hem de günlük verileri elde etmek için kullanmaktadır’’ ifadelerini kullandı.
İNTERNET VERİSİNİN KULLANIMI YAYGINLAŞTIRILACAK
TÜİK internet üzerinden satışı gerçekleşen bazı ürünlerin fiyatını da enflasyon hesaplamasında kullanılmasının en az maliyetle en doğru veriye ulaşmak olduğu belirtildi. Gelecek dönemde yeni sisteme adapte edilen ürün fiyatlarının günlük olarak veri akışı sağlanacak, analizleri yapılacak ve diğer veri derleme yöntemleri olan barkod ve alan verisiyle birlikte fiyat derleme döneminin sonunda endeks hesaplamalarında kullanılacak.
TÜFE kapsamında derlenen aylık fiyatların yaklaşık olarak yüzde 40-45’i barkod ve internetten veri kazımayla elde edilmiş olacak ve böylece veri, kaynağında mümkün olan en doğru haliyle derlenecek. TÜİK, bu kapsamda en az maliyetle en doğru veriyi elde edebilecek. Bu hedef doğrultusunda diğer ülke çalışmaları da dikkate alınarak barkod ve internet verilerinin kullanımının yaygınlaştırılması öngörülüyor.