Ekonomi yönetiminde hatalı politikalarla artan etiketler karşısında Cumhurbaşkanı Erdoğan “Fahiş fiyatla tavizsiz mücadele edeceğiz” dedi. Zincir marketlere müfettişler gönderildi. Bu tablo ortadayken TÜİK yıllık enflasyonun yüzde 19.58 olduğunu bildirdi. Bilim insanlarının bir araya gelerek oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise oranın yüzde 44.70 olduğunu açıkladı. TÜİK verileri ‘canavarı’ cebinde hisseden vatandaşa inandırıcı gelmedi.
TÜİK YÜZDE 19 DİYOR SOKAK VERİSİ HESAPLAYAN ENAG YÜZDE 44
TÜİK verilerine tepki gösteren Kılıçdaroğlu “Pazara giden enflasyonun en az yüzde 40 olduğunu bilir. Saray harikalar diyarında yaşamaya devam ediyor” dedi. Ekonomistler de yüzde 19’luk oranın hissedilenden uzak olduğuna vurgu yaptı: İndirimli satış mağazalarıyla enflasyon düşmez. Önemli olan vatandaşın alım gücünün erimesini önlemek. Çekirdek enflasyon dedik, baktık o da yükselişte. Bakalım ekimde şapkadan hangi tavşan çıkacak.
TÜİK mucizesi halka yansımıyor
TÜİK’in açıkladığı Eylül ayına ilişkin enflasyon verilerine göre, yıllık enflasyon yüzde 19,58 olarak kaydedildi. Merkez Bankası’nın baz aldığı çekirdek enflasyon ise yıllık yüzde 16,98 oldu. Vatandaşın giderleri yüzde 100’ün üzerinde artarken, TÜİK’in hesabı bunu yokmuş gibi sayıyor.Türkiye günlerdir yüksek konut kiralarıyla gündeme gelirken TÜİK’in aylık kira artışı yüzde 1,56 olarak hesaplandı. ENAG’a göre enflasyon Eylül 2021’de yüzde 2,89 olarak gerçekleşti.
Artan maliyetler, yüksek kur ve TL’deki hızlı değer kaybıyla ekonomik durum her geçen gün kötüleşiyor. Merkez bankasının faiz indirimiyle kur yeni zirvelere imza atarken tüm gider kalemlerinde artışlar yaşandı.
Manşetten çekirdek enflasyona geçen Merkez’in hamlesi bir işe yaramadı. Enflasyon hızla artarken Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) fiyat artışlarını görmezden gelmeyi tercih etti. Yangın yerine dönen çarşı pazara rağmen TÜİK mucize yaratmaya devam ediyor. TÜİK’in Eylül ayına ilişkin açıkladığı verilere göre yıllık enflasyon yüzde 19,58 olarak kaydedildi.
Merkez Bankası’nın baz aldığı çekirdek enflasyon ise yıllık yüzde 16,98 oldu. Bağımsız olarak enflasyon verileri yayınlayan Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre aylık enflasyon yüzde 2,89 olarak hesaplandı. İlk kez yıllık enflasyon verisi açıklayan ENAG’a göre yüzde 44,7 oldu. TÜİK ve ENAG verileri arasında fark dikkatlerden kaçmadı. TÜİK gıda fiyatlarında yıllık artış yüzde 28,8 olarak hesapladı.
Üretici fiyat endeksi Eylül ayında bir önceki yıla göre yüzde 43,96 arttı. Aylık bazda ise üretici fiyat endeksindeki artış yüzde 1,55 olarak gerçekleşti.TÜİK verilerine göre yıllık artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, yüzde 28,79 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 23,27 ile ev eşyası ve yüzde 23,27 ile lokanta ve oteller oldu. Yıllık en düşük artış yüzde 1,80 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla, yüzde 4,99 ile haberleşme, yüzde 7,32 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 12,45 ile eğlence ve kültür oldu. Aylık bazda en yüksek artış eğitimde yaşanırken yüzde 3,33 ile ev eşyası ve yüzde 2,34 ile konut takip etti. Barınma probleminin yaşandığı son dönemde bile TÜİK’e göre yıllık kira artışı yüzde 12,05 iken aylık 1,56 olarak hesaplandı.
Aylık düşüş gösteren tek ana grup yüzde 0,16 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2021 yılı Eylül ayında en az artış gösteren ana gruplar yüzde 0,05 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 0,47 ile haberleşme ve yüzde 0,50 ile gıda ve alkolsüz içecekler olarak kaydedildi.
Fiyatların uygun olduğu market yılda 58 milyon lira zarar ediyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Tarım Kredi Kooperatifi’nin İstanbul’daki marketinden Pazar günü alışveriş yaptı.
Erdoğan alışverişin ardından fiyatları uygun bularak, “Tarım Kredi Kooperatifleri’mizin gördüğünüz gibi buradaki market gerçekten çeşitli ürünler noktasında, kalite noktasında, fiyatlar noktasında gayet uygun’’ dedi. Ancak Erdoğan’ın “Fiyatlar noktasında gayet uygun” dediği Tarım Kredi Kooperatifi marketlerinin zarar ettiği ortaya çıktı.
Marketin 2019 yılında 46 milyon 5 bin 231 lira olan zararı, 2020 yılında 12 milyon 248 bin 330 lira artarak 58 milyon 253 bin 561 lira oldu. Öte yandan Son dönemde tartışmaların odağında yer alan zincir marketlerde alışveriş kredisi verilmeye başladı. Ancak gelen tepkilerin ardından gıda ürünleri için başlatılan kredi kampanyaları iptal edildi.
BU TÜR SATIŞLAR KALICI ETKİ SAĞLAMAZ
İndirimli satış mağazaları ile enflasyon düşmeyeceğini vurgulayan ekonomist Prof. Dr Selva Demiralp ‘’Bu tür ‘zararına satışlar’ kalıcı bir etki sağlamaz. O zararı birisinin ödemesi gerekir. Önemli olan fiyat artışlarını kalıcı bir şekilde düşürebilmek ve vatandaşın alım gücünün enflasyona karşı erimesini önlemektir. Bunun için ise fiyat istikrarı sağlamak, TL’nin değerini koruyabilmek gerekir. Bu da ancak sözüne güvenilen, kredibilite sahibi, enflasyonist etkilere rağmen faiz indirip kuru, piyasa faizini ve enflasyonu büsbütün patlatmayan bir Merkez Bankası ile olur’’ dedi.
ÜNLÜ ÇEKİRDEK DE YÜKSELİŞTE
TCMB gıda ve enerji gibi Merkez Bankası tarafından doğrudan kontrol edilemeyen kalemlerin manşet enflasyondan çıkarılmasıyla elde edilen çekirdek enflasyona geçtiğini açıklamıştı. Politika faizinde 100 baz puan indiren Merkez çekirdek enflasyonda düşüş gözlemlediğini öne sürerek kararı aldığını açıklamıştı. Ancak merkez bankasının düşük çekirdek enflayon hesabı da tutmadı. TÜİK’açıkladığı verilere göre çekirdek enflasyon yüzde 16,72’den yüzde 16,98’e yükseldi. Merkez bankasının çekirdek enflasyona geçmesine atıfta bulunan Karar Gazetesi Yazarı Doç. Dr Oğuz Demir ‘’Ünlü çekirdek enflasyon da arttı. Yüzde 16,72’den yüzde 16,98’e çıktı. TÜİK’in fiyat derlediği. 415 kalemden 10 kalemde yıllık düşüş, 401 kalemde yükseliş var. Burada fiyatı düşen 10 kalem ve yüzde 50’nin üzerinde artan kalemler, fiyatları ve değişim oranları var’’ yükselen çekirdek enflasyonu sözleriyle değerlendirdi. Bilkent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr Hakan Kara ise ‘’Çekirdek de çekirdek dedik, bir de baktık ki çekirdek enflasyon eğilimi de yükselişte. Bakalım ekimde şapkadan hangi tavşan çıkacak’’ yorumunda bulundu. Çekirdek enflasyonun yanlış değerlendirildiğini söyleyen Doç. Dr Baki Demirel ‘’TÜFE’yi en iyi yansıtan Çekirdek Enflasyon verisi (B) aylık 1,5 yıllık yüzde 18,63 olmuş. Eğer çekirdek enflasyonu referans alacaklarsa doğrusunu alsınlar. Onun da Merkez Bankası’nın politika faizinin üstünde olduğu görülüyor’’ dedi.
318 ÜRÜNÜN FİYATINDA ARTIŞ GERÇEKLEŞTİ
Eylül 2021’de, endekste kapsanan 415 maddeden, 51 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 46 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 318 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de 2021 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 1,50, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 12,65, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,63 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 16,72 artış yaşandı. Bu kalemde ağustosta yıllık artış yüzde 18,46 idi. Merkez Bankası (TCMB), 23 Eylül’de politika faizini yüzde 19’dan yüzde 18’e çekerken, gıda ve enerji fiyatlarındaki değişimi içermeyen çekirdek göstergeleri dikkate aldığını açıklamıştı ancak eylülde bu kalemlerde de artış görüldü.
SİGARAYA 1 TL DAHA ZAM GELDİ
Sigara fiyatları zamlandı. Türkiye Tekel Bayiler Platformunun paylaştığı bilgiye göre Philip Morris SA grubuna ait sigaralara 1 TL’lik, ortalama yüzde 6,25 civarında artış yapıldı.TÜİK verilerine göre tütün ürünleri ve sigara, enflasyon sepetinde ağırlığı yüzde 4,56 olan alkollü içecekler ve tütün setinde yer bulunuyor. Bu kalemdeki ağırlığın büyük bölümü sigaraya ait. Buna göre yüzde 6,25’lik zammın enflasyona 0,30 puan artış yönünde etki etmesi bekleniyor. Yapılan zam dün itibariyle fiyatlara yansıtılacak.
FİYATLAR BİR AYDA 5 KAT ARTTI
Enflasyon verilerini değerlendiren ekonomistler rakamları gerçekçi bulmadıklarını belirtti. Çekirdek enflasyonun bile en düşüğü yüzde 17 diyen Ekonomist Mustafa Sönmez ‘’ Gıda enflasyonu yine yüzde 29. Eylül’de de yüzde 0,5 artış gösterdi. Eylül’de eğitim fiyatları yüzde 5 arttı.Tüketici fiyatları Eylül’de de yüzde 1,25 arttı ve yıllığı yüzde 19.58’e çıktı. Enflasyon, baz etkisinden de düşmedi. Yurt içi fiyatlar Eylül’de yine yüzde 1,55 arttı, yıllığı yüzde 44’’ değerlendirmesinde bulundu. Ekonomist İris Cibre ise ‘’ENAG in acikladigi yillik enflasyon ise yüzde 44,70, TÜİK enflasyonu beklentinin altinda. Yıllık yüzde 19,58 olarak açıklandı. Çok zorlamayin, kıracaksınız...Beklentinin altinda aciklanan enflasyon bize faiz indirimlerinin devam edebileceğini gösteriyor olabilir’’ paylaşımında bulundu.
HALK GERÇEĞİ ÇARŞIDA PAZARDA GÖRÜYOR
Gıda fiyatlarındaki yüksek artışların marketleri kredi vermeye zorladığını aktaran Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba ‘’Resmi enflasyon yüzde 19,58’e yükseldi. Eğitim masraflarıyla birlikte kış öncesi kömür fiyatlarındaki artış rekor kırıyor. Gıda ürünlerindeki artış, marketleri kredi vermeye zorladı. Faiz/döviz dengesi zaten bozulmuş durumda. Bu kış da çok zor geçecek. İşte tek adam rejiminin faturası. Başkanlık sistemine geçilen Haziran 2018’den Eylül 2021’e kadar temel gıda ürünlerinin fiyatı kat be kat arttı.Üstelik bu rakamlar TÜİK’in resmi rakamları. Gerçek enflasyon bundan çok daha fazlası.‘’Fiyatlar uygun’’ diyen Erdoğan’a duyurulur’’ dedi.