Erdoğan, dün Türkiye ekonomisinin 3 yıllık yol haritası niteliğindeki Orta Vadeli Programı açıkladı. Bu hafta Dünya Bankası'nın mevcut 17 milyar dolarlık desteğine ek olarak 18 milyar dolar daha desteğini harekete geçirmek üzere Türkiye hükümetiyle görüştüğü haberleri gündemde yer aldı.
Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Humberto Lopez, Bankanın Türkiye'nin ekonomik politikalarına ilişkin değerlendirmelerine, Dünya Bankası Grubu'nun Türkiye'deki faaliyetleri ve gelecek yıllar için planlarına ilişkin konuştu.
Sayın Lopez, geçtiğimiz haftalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yönetimi mali ve parasal alanda çeşitli ekonomik tedbirleri uygulamaya koydu. Dünya Bankası Grubu'nun bu tedbirler hakkındaki görüşü nedir?
Görüşme fırsatı verdiğiniz için çok teşekkür ederim. Dünya Bankası'nın, yönetimin ekonomiyi istikrara kavuşturma ve mevcut makro dengesizlikleri giderme çabalarını memnuniyetle karşıladığını söylemenin doğru olacağını düşünüyorum.
Geçtiğimiz 20 yıl boyunca Türkiye'nin ekonomik performansı çok iyiydi ve bu durum nüfusun yaşam standardında önemli iyileşmelere yol açtı. Ancak, yüksek enflasyon oranları, aşırı değerli döviz kuru ve 6 Şubat depremleriyle ilgili harcama ihtiyaçlarından kaynaklanan mali baskılar bu sicili riske atmaktadır. Bu bağlamda, Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan para politikasının sıkılaştırılması, bozucu mali düzenlemelerin gevşetilmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından mali açığı azaltmaya yönelik mali gelir tedbirlerinin doğru yönde atılmış adımlar olduğuna inanıyoruz.
Liradaki değer kaybı nedeniyle kısa vadede enflasyonun arttığını görmek mümkün olsa da uzun vadede yüksek büyümenin sağlanması için enflasyonun düşürülmesi kilit önem taşımaktadır.
Bazı politika analistleri, yönetimin ve özellikle de Merkez Bankası'nın daha kararlı adımlar atması ve enflasyonu düşürmek için daha hızlı hareket etmesi gerektiğini savunuyor. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Bizim görüşümüze göre, Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan kademeli yaklaşım uygundur. İkiz açıklar, negatif reel faiz oranları ve yüksek enflasyon gibi makro dengesizlikler, özellikle döviz ve finans sektörlerindeki çarpıklıklar ve enflasyon beklentilerinin kontrol altına alınmasına karşı aşırı değerli bir para birimi için döviz kuru dengesinin yeniden sağlanması gibi çelişkili politika hedeflerinin birleşimi göz önüne alındığında, piyasaların ve daha genel olarak ekonominin yeni politika önlemlerinin uygulanmasına nasıl tepki verdiğini test etmeye olanak tanıyacağı için kademeli bir ardışık yaklaşım doğru yaklaşım olarak görünmektedir.
Bu görüş sadece faiz oranlarındaki ayarlamalara değil, aynı zamanda makro istikrarı güçlendirmek ve para politikası müdahalelerinin etkinliğini artırmak için kritik öneme sahip olan bozucu makro ihtiyati tedbirlerin kaldırılmasına yönelik çabalara da atıfta bulunmaktadır. Görünen o ki piyasalar da bu görüşe katılıyor zira Merkez Bankası'nın birkaç hafta önce açıkladığı faiz artışının ardından ülkenin risk primi Eylül 2021'den bu yana en düşük seviyeye geriledi ve 5 yıllık CDS'ler şu anda 370 baz puan civarında.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu üyelerinin katılımıyla dün düzenlenen toplantıda Türkiye ekonomisinin 3 yıllık yol haritası niteliğindeki OVP açıklandı. Söz konusu doküman hakkındaki görüşleriniz nelerdir?
OVP'nin hükümetin makroekonomik istikrar çabalarının temelini oluşturacak politikalara ilişkin geniş bir bakış açısı sunduğunu düşünüyorum. Ancak önümüzdeki haftalarda ve aylarda hükümetin açıklanan bazı tedbirleri daha spesifik hale getirmesi gerekeceğini de düşünüyorum.
Dünya Bankası Grubu'nun bakış açısından ekleyebileceğim tek şey, yapısal gündemin uygulanması konusunda hükümetin çabalarını desteklemeye hazır olduğumuzdur.
Dünya Bankası Grubu'nun Türkiye'de 17 milyar dolarlık yatırım programları olduğuna dair gündemde haberler yer alıyor. Bu konuyu detaylandırabilir misiniz?
Gerçekten de Dünya Bankası Grubu'nun Türkiye'de, ülke ile kurumumuz arasındaki mükemmel ortaklığı yansıtan büyük bir programı var. Halihazırda, 17 milyar doların üzerinde uygulama aşamasında olan operasyonlarımız bulunmaktadır. Bunlar, Dünya Bankası'nın hükümet ile çalışan kısmı olan Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası'nın (IBRD) 10,9 milyar dolar, özel sektör ile çalışan Uluslararası Finans Kurumu'nun (IFC) 4,7 milyar dolar, Dünya Bankası Grubu'nun garantiler sunan kısmı olan Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) ise yaklaşık 2,3 milyar dolar taahhüdü bulunmaktadır.
Programımız hem kamu hem de özel sektör faaliyetlerine ve operasyonlarına odaklanan oldukça geniş bir yelpazeye sahip olup, deprem sonrası toparlanma ve yeniden yapılanma çabalarına destek, iklim değişikliğinin azaltılması ve adaptasyon, sürdürülebilir altyapı, kadınlar, gençler ve hassas gruplar, ihracat ve istihdam yaratma, başta KOBİ'ler ve ihracat sektörü olmak üzere özel sektör için finansmana erişim ve özel sermaye mobilizasyonu konularını içermektedir.
Birkaç ay önce Dünya Bankası Grubu, Türkiye'deki depremlerin ardından toparlanmayı desteklemek için bazı operasyonları onayladı. Dünya Bankası Grubu'nun bu konuda neler yaptığını anlatır mısınız?
Dünya Bankası Grubu'nun 6 Şubat depremlerine verdiği cevap portföyümüzde açıkça görülmektedir. Geçtiğimiz haziran ayında IBRD, etkilenen bölgelerin belediye altyapısını yeniden inşa etmesine, halka sağlık hizmetleri sağlamasına, kırsal konutları yeniden inşa etmesine ve istihdam seviyelerinin korunabilmesi için KOBİ'lerin doğal afetten kurtulmasına yardımcı olacak 1,45 milyar dolarlık iki operasyonu onayladı. Temmuz ayında ise IFC, özel sektörün ve ekonominin hızlı bir şekilde toparlanabilmesi için bu bölgelerde krediye erişimi iyileştirmek üzere finans sektörüne kaynak aktaracak 600 milyon dolarlık bir operasyonu onayladı.
MIGA da Gaziantep'te sıkı sismik standartlara göre inşa edilen ve günde 19 bin hastaya hizmet vermesi beklenen bir hastanenin yapımına yardımcı olan garantiler sağlayarak bu çabanın bir parçası olmuştur. Ayrıca depremden etkilenen bölgelerde okulların yeniden inşasına yardımcı olmak ve tarım sektörünü desteklemek için yeni operasyonların hazırlanması üzerinde çalışıyoruz.
Geleceğe baktığımızda, Dünya Bankası'nın Türkiye'de taahhüt etmeyi planladığı bildirilen 18 milyar dolar hakkında neler söyleyebilirsiniz? Banka'dan ne bekleyebiliriz? Dünya Bankası önümüzdeki aylarda Türkiye'ye nasıl eşlik edecek?
Gerçekten de ekonomiyi istikrara kavuşturacak politikaların uygulanmasında Türkiye'ye eşlik etmeye kararlıyız. Devam etmekte olan 17 milyar dolarlık programımıza ek olarak, önümüzdeki üç yıl içinde Dünya Bankası Grubu Yönetim Kurulu'na 18 milyar dolarlık yeni operasyonlar hazırlamayı ve sunmayı öngörüyoruz. Bu miktar hükümete doğrudan kredi verilmesini ve özel sektöre destek verilmesini kapsamaktadır.
Türk özel sektörüne yönelik destek, doğrudan yatırım, garantiler ve yaklaşık 5 milyar dolarlık ticari finansmanın harekete geçirilmesi yoluyla bunun üçte ikisi kadar olabilir. Dolayısıyla, Banka Grubu İcra Direktörlerinin farklı operasyonları onaylamasına bağlı olarak, tüm finansman araçları dikkate alındığında bu, yaklaşık 35 milyar dolarlık geçici bir toplam mali paket anlamına gelmektedir. Bu paket, yönetimin makroekonomik istikrarı yeniden tesis etmek için gösterdiği güçlü kararlılığa ve daha da önemlisi attığı adımlara karşılık vermektedir. Ve bu paket, Dünya Bankası Grubu'nun özel sektör kolu aracılığıyla kaynakları harekete geçirme kabiliyetinden yararlanmaktadır.
Dünya Bankası programı açısından, halihazırda aktif olduğumuz öncelikli alanlara ve özellikle de bu yaz yaşanan rekor sıcaklıkların da gösterdiği üzere çok güncel bir sorun olan iklim değişikliğine katılımımızı sürdürmeyi öngörüyoruz.
Türkiye'de ilgilendiğiniz, takip ettiğiniz sektörler, alanlar var mı?
Ülkedeki mevcut duruma yanıt olarak, ihracat sektörü gibi diğer bazı alanlardaki katılımımızı da derinleştirmeyi planlıyoruz. IBRD ekibimiz halihazırda kısmi kredi garantisini araştırıyor, MIGA ticaret finansmanı için kısa vadeli garantiler olasılığını değerlendiriyor ve IFC, yatırım fırsatlarına bağlı olarak, ticaret ve tedarik zinciri garantilerinin yanı sıra uzun vadeli finansman yoluyla ihracat sektörünü desteklemek için müdahaleleri önemli ölçüde genişletmek istiyor.
Ülkedeki mevcut duruma yanıt olarak, ihracat sektörü gibi diğer bazı alanlardaki katılımımızı da derinleştirmeyi planlıyoruz. IBRD ekibimiz halihazırda kısmi kredi garantisini araştırıyor. MIGA ticaret finansmanı için kısa vadeli garantiler olasılığını değerlendiriyor.
IFC ise yatırım fırsatlarına bağlı olarak, ticaret ve tedarik zinciri garantilerinin yanı sıra uzun vadeli finansman yoluyla ihracat sektörünü desteklemek için müdahalelerini önemli ölçüde genişletmek istiyor.