Dolar yükselmeye devam eder mi, daha ne kadar yükselir, merak konusu oldu. Geçen cuma 10 lirayı aşan kur, yalnızca 3 günde yaklaşık yüzde 10 yükseldi 11 lira sınırına dayandı. Gece saatlerinde 10,97'yi gören dolar/TL, bugün 10,72'lerde seyrediyor. Euro/TL 12,43'ü gördükten sonra, bugün 12,14 düzeyinden el değiştiriyor. Sterlin/TL ise 14,490'dan satılıyor.
DOLAR NEDEN ARTAR?
Geçtiğimiz günlerde 10 TL seviyesine yükselen dolar TL kuru, 18 Kasım 2021 itibarıyla 11 TL sınırına dayandı.
Döviz kurunu etkileyen başlıca unsurlar; FED kararları, IMF, Uluslararası ticaret, cari açık, para birimine olan arz-talep, enflasyon değişimleri, ekonomik ilişkiler, yurt içi ve yurt dışı faiz oranları, turizm ve dış ilişkiler olarak tanımlanabilir.
DOLARIN YÜKSELMESİNİN NEDENLERİ
Bir ülkenin ithal ettiği ürün kalemi ve hizmetlere ödediği miktar, ihraç ettiği mal ve hizmetlere ödediği miktarı aşıyor ise cari açık oluşur. Ülkede cari açığın oluşması döviz kurlarının artması demektir. Ayrıca Dövizin ve doların yükselmesinin onlarca nedeni vardır.
Talep, bir mal ya da hizmete olan ilginin artması sonucu oluşur ve bu da o mal ya da hizmetin değerini arttırır. Tüm tüketim mallarında olduğu gibi, para birimleri ve borsalar için de bu geçerlidir. Dolayısıyla dolar da bu kural kapsamında değerlenir ya da değer kaybeder. Doların fiyatı artıyorsa talep artmıştır. Bu noktada yatırım yapma yönelimlerinin de arttığını söyleyebiliriz.
DOLAR NEDEN YÜKSELİYOR?
Finans Uzmanı Prof. Özgür Demirtaş, doların artışının nedenini, "Başka Türkiye yok" diyerek şu şekilde özetledi:
"Size Yalvarıyorum artık hata yapmayın. Faiz düşünce Enflasyon PATLAR. Faiz kendiliğinden değil de EMİRLE düşünce: Dolar, Euro, Altın, Emlak, Arsa, Her türlü Mal fiyatı FIRLAR. Öyle olunca bunları elinde tutan Zenginler daha ZENGİN, malı mülkü olmayan fakirler daha FAKİR olur."
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'faiz indirin' çağrısına karşı çıktığı için geçen ay görevden alınan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu üyesi Prof. Dr. Semih Tümen'den de çarpıcı bir paylaşım geldi. Tümen, "Başarı şansı olmayan bu irrasyonel deneyi bir an önce terk edip Türk lirasının değerini koruyacak, Türk halkının refahını gözetecek kaliteli politikalara bir an önce dönmemiz gerekiyor" dedi.
DOLARIN YÜKSELMESİNE EKONOMİSTLER NASIL YORUMLADI?
Mahfi Eğilmez:
"Bu yeni program çerçevesinde eski bir söylemin sürekli tekrarlanması söz konusu: 'Faiz neden enflasyon sonuçtur.' Buna ek olarak 'kurun yükselmesinin istihdamı artıracağı' ve 'fahiş fiyat artışıyla mücadele edileceği' söylemleri de var. Bütün bu açıklamalar zaten kurdaki artış nedeniyle ürkmüş bulunan piyasada iyiden iyiye korku yarattığı için USD/TL kuru birkaç saat içinde yüzde 7 dolayında değer kaybetti. Türkiye, sabit kur rejimine özgü olan devalüasyonun dalgalı kurda da olabileceğini bir kez daha kanıtlamış bulunuyor."
Ekonomist Uğur Gürses:
"Vatandaş çok ağır bir bedelle, 'faiz kamburundan' kurtulduğunu sanırken 'yoksulluk kamburunun' sırtına yüklendiğini görecek... Çok yazık."
Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy:
"Üç basamaklı enflasyona doğru... Bilerek, isteyerek... Ülkenin sahibi yok ortada, batıyoruz."
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu:
"Faizleri düşüreyim derken devletin bütçesini çökertiyorlar ! Artık Hazine ancak %20’nin üzerinde bir faizle borçlanacak! Bu bir döviz krizidir."
Ekonomist Ümit Akçay:
"2 ayda TL'nin yüzde 26.89 değersizleşmesi bir döviz krizidir. 23 Eylül'deki faiz indirimi süreci başladığından bugüne yaşananlar, karşımızda işlemeyen iki modelin olduğunu gösteriyor. 2001-2013 modeli de, 2013-2021 modeli de işlemiyor. Bunları aşacak ciddi alternatifleri konuşmadığımız sürece bir krizden diğerine sürükleneceğiz."