Ukrayna işgali sonrası Avrupa ülkelerinin birçoğunun Rusya’ya ihracatı belirgin şekilde düştü. Türkiye'nin ihracatında ise belirgin bir artış göze çarpıyor. Rusya’dan gerçekleşen ithalat konusunda durum daha farklı. Türkiye dahil bazı önemli Avrupa ülkelerinin Rusya’dan ithalatı savaş sonrası artmaya başladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’nin toplam ihracat ve ithalatında Rusya’nın payı işgal sonrası önceki dönemlere göre artış gösterdi.
Rusya Ukrayna'yı şubat ayında işgal etti. İki ülke ticari ilişkilerine ait veriler Mart-Eylül aylarını kapsıyor. Euronews'in hazırladığı habere göre daha sağlıklı bir kıyaslama için işgal öncesindeki yıllarda da Mart-Eylül dönemine baktık. TÜİK verilerine göre 2013-2022 yıllarını kapsayan son 10 yılda Mart-Eylül döneminde Türkiye’nin Rusya’ya en yüksek ihracatı 4,85 milyar dolar ile 2022 yılında gerçekleşti. 2013 yılında bu sayı 4,18 milyar dolar olsa da çoğu zaman bu dönemdeki ihracat 3 milyar doların altında gerçekleşti.
Türkiye’nin Rusya’dan ithalatında da aynı durum söz konusu. Mart-Eylül dönemlerinde son 10 yılda en fazla ithalat 36,1 milyar dolar ile 2022’de görüldü. Daha önce en yüksek yıl 16,6 milyar dolar ile 2021 idi.
TÜRKİYE’NİN İHRACAT VE İTHALATI İÇİNDE RUSYA’NIN PAYI
Nominal ithalat ve ihracat verileri üzerinden değişime bakmak fotoğrafın tamamını göstermeye yetmeyebilir çünkü son 10 yılda Türkiye’nin ihracat ve ithalatı ciddi oranda değişti. Bu yüzden Mart-Eylül dönemlerinde Türkiye’nin toplam ihracat ve ithalatın içinde Rusya’nın payına bakmak daha gerçekçi bir karşılaştırma imkanı sunuyor.
TÜİK verilerine göre Mart-Eylül dönemini kapsayan yedi aylık dönemde 2022 yılında Türkiye’nin ihracatı 150,7 milyar olurken bunun 4,85 milyar doları Rusya’ya gerçekleşti. Böylece ihracatta Rusya’nın payı yüzde 3,21 oldu.
Aynı dönemde Türkiye’nin ithalatı 215,5 milyar dolar gerçekleşti. Bunun 36,1 milyar doları Rusya’dan geldi. Böylece Türkiye’nin ithalatında Rusya’nın payı yüzde 16,8 oldu.
İTHALATTAKİ ARTIŞ DAHA BELİRGİN
Aynı hesaplamayı 2013-2022 yılları için yaptığımızda şu sonuç ortaya çıkıyor: 2013 ve 2014 yıllarında Türkiye’nin ihracatında Rusya’nın payı yüzde 4,4 ve yüzde 3,8 iken sonraki yıllarda en büyük oran yüzde 2,5 oluyor. 2013-2021 yılları arasında ihracatta Rusya’nın payı ortalama yüzde 2,53 olurken bu oran 2022’de yüzde 3,21. Artış oranı ise yüzde 27.
2017-2021 yılları kapsayan son beş yılda Rusya’nın ihracattaki payı ortalama yüzde 2,19. Bu oran 2022 ile kıyaslandığında 2022’de yüzde 48’lik artış yaşanıyor.
İthalattaki artış ise çok daha belirgin. Mart-Eylül dönemi 2017-2021 ortalaması (yüzde 9,43) ise 2022 kıyaslandığında artış yüzde 78. 2013-2021 ortalaması ile (yüzde 9,4) karşılaştırıldığında ise ithalat yüzde 79 arttı.
İŞGAL ÖNCESİ BAZI ÜLKELERİN RUSYA’YA İHRACATI
Observatory of Economic Complexity verilerine göre işgal öncesi son 5 yılda bazı ülkelerin Rusya’ya aylık ortalama ihracatı şöyleydi: Çin 4,3 milyar dolar, Almanya 2,3 milyar dolar, ABD 512 milyon dolar, Hollanda 506 milyon dolar, Türkiye 312 milyon dolar, İngiltere 291 milyon dolar, Belçika 238 milyon dolar, İspanya 167 milyon dolar ve İsveç 153 milyon dolar.
İşgal öncesi Almanya’nın Rusya’ya ihracatı Türkiye’nin yaklaşık 7 katıydı. Hollanda da Türkiye’den fazla ihracat yaparken İngiltere ise Türkiye’ye çok yakın bir orana sahipti.
TÜRKİYE'NİN RUSYAYA İHRACATI 2022'DE YÜZDE 113 ARTTI
Peki işgal sonrası bu ülkelerin Rusya’ya ihracatı nasıl değişti? 2017-2021 aylık ortalama ile 2022’de mevcut son veriler kıyaslandığında Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı yüzde 113 yükselirken Çin de yüzde 24 arttırdı. Grafikteki seçili diğer bütün ülkelerin ihracatı ise şu oranlarda düştü: Kanada yüzde 91, ABD yüzde 84, İngiltere yüzde 71, Almanya yüzde 51 ve Belçika yüzde 51.
Rusya’dan ithalata baktığımızda durum epey farklı.
Birçok ülke Rusya’dan ürün almaya devam ederken işgal sonrası dönemde ciddi artışlar dikkat çekiyor. En büyük artış yüzde 430 ile Hindistan’da. Türkiye’nin Rusya’dan ithalatı yüzde 213 artarken Belçika’nın yüzde 130, İspanya’nın yüzde 112, Hollanda’nın yüzde 74 ve Almanya’nın yüzde 38 yükseldi. Bu veriler şu anlama geliyor birçok Avrupa ülkesi Rusya’ya mal satmayı yavaşlatırken Rusya’dan aldıkları ürünlerde ise artış yaşanıyor.
TOPLAM TİCARET HACMİ YÜZDE 198 YÜKSELDİ
İşgal öncesi ve işgal sonrası ülkelerin Rusya ile ticaret hacmine bakıldığında ise önde gelen Batı ülkelerinde düşüş yaşanırken ticareti arttıranlar da dikkat çekiyor. 2022 ile 2017-2021 arası karşılaştırıldığında Rusya ile Hindistan’ın ticaret hacmi yüzde 310, Türkiye ile yüzde 198 ve Brezilya ile yüzde 106 arttı.
Avrupa ülkelerinden Belçika’nın Rusya ile ticaret hacmi de bu dönemde yüzde 81, İspanya’nın da yüzde 57 yükseldi. Almanya’nın Rusya ile ticareti sadece yüzde 3 gerilerken bu oran Hollanda için yüzde 52, İsveç için yüzde 76 ve İngiltere için yüzde 79 oldu.