NATO Liderler Zirvesi Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta bugün başlıyor. İki gün sürecek zirvede Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte İsveç’in İttifak’a üyeliği ana gündem olacak. Üyelik süreci Türkiye ile Macaristan’ın ‘Evet’ine kalırken, Budapeşte’nin uyumlu adım atacağını bildirmesi Ankara’yı kilit konuma getirdi. Zirveden önce diplomasi trafiği de hızlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Biden telefonda görüştü.
ANKARA ‘F-16 BAŞKA İSVEÇ’İN ÜYELİĞİ BAŞKA’ VURGUSU YAPIYOR
Temasta Biden İsveç’in en kısa sürede NATO’ya kabul edilmesi gerektiğini dile getirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da ABD’den F-16 talebinin Stockholm’ün üyeliğiyle ilişkilendirilmesinin doğru olmadığını vurguladı. Erdoğan Litvanya’da NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile de bir araya geldi. Erdoğan üçlü zirvede bir kez daha İsveç’in terör örgütlerine karşı daha sert tutum sergilemesi gerektiğini kaydetti.
ERDOĞAN NATO ZİRVESİNE GİDERKEN NET KONUŞTU: SİZ AB’Yİ AÇIN BİZ DE İSVEÇ’İN ÖNÜNÜ AÇALIM
NATO’da bir yandan savunma harcamalarının artırılması konuşulurken bazı müttefiklerin engellemeleri bizi sınırlandırıyor. Bu yanlıştan süratle dönülmeli.
İsveç ve Finlandiya’nın üyeliği için Madrid’de bir yol haritası hazırlandı. Helsinki gereğini yapıp üye oldu. İsveç’in üyeliği de mutabakattaki sözlere uymasına bağlı. Şehit verdiğimiz durumda kimse bizden anlayış, taviz beklemesin.
50 yıldır kapıda beklettiğiniz Türkiye’nin AB’de önünü açın sonra da biz İsveç’in önünü açalım.
Rusya-Ukrayna savaşıyla gündeme gelen NATO’nun genişlemesi ve İsveç’in İttifak’a katılımı açısından en kritik süreç başladı. Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta bugün ve yarın yapılacak zirve Stockholm’ün NATO’ya katılımının yakın zamanda gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin belirlenmesi açısından önemli olacak. Zirvede Ukrayna ile ilgili son gelişmeler, Batı’nın Kiev’e desteği ve silah-mühimmat sevkiyatı ile Ukrayna’nın olası NATO üyeliği gibi konular da masada.
İsveç’in üyeliğine Türkiye’nin ve Macaristan’ın onay verip vermeyeceği yanıt ararken, Budapeşte’nin Ankara ile uyumlu hareket edeceğini duyurması Türkiye’yi anahtar ülke haline getirdi. Ankara, terör örgütlerinin İsveç’te provokasyon ve eleman devşirmenin yanı sıra mali kaynaklara erişim sağlayabildiği durumda mevzuat değişikliğinin Türkiye için bir önemi kalmadığını belirterek, uygulamanın önemine dikkat çekiyor.
Zirvede, ayrıca Ukrayna’daki savaşın yanı sıra NATO coğrafyasına yönelik meydan okumalar hakkında stratejik düzeyde görüş alışverişinde bulunulacak. Terörizm başta olmak üzere NATO tarafından tespit edilen temel tehditler karşısında İttifak’ın savunma yapılanmasının ve caydırıcılığının güçlendirilmesine yönelik planlamalar ele alınacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da zirveye katılan mevkidaşlarıyla ikili görüşmeler yapması da öngörülüyor.
BIDEN’A F-16 TEŞEKKÜRÜ
Erdoğan, Vilnius’a gitmeden ilk görüşmesini ABD Başkanı Joe Biden ile yaptı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, telefon görüşmesinde, Ukrayna’nın NATO’daki konumu, İsveç’in NATO üyeliği, F-16’ların teslimi ve Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyelik süreci ele alındı. Liderler, Vilnius’ta yüz yüze görüşme ve Türkiye-ABD ikili ilişkileri ile bölgesel konuları ayrıntılı şekilde ele alma hususlarında mutabık kaldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç’in, terörle mücadele mevzuatında değişiklikler yaparak doğru yönde bazı adımlar attığını, ancak terör örgütü PKK/PYD/YPG yanlılarının serbestçe terörü öven gösteriler yapmaya devam etmesinin atılan adımları boşa çıkardığını belirtti. Türkiye’nin F-16 talebinin, İsveç’in üyeliğiyle ilişkilendirilmesinin doğru olmadığını vurgulayan Erdoğan, ABD Başkanı Biden’a, Türkiye’nin F-16 talebine yönelik gösterdiği destek için teşekkür etti. Türkiye’nin, AB’ye üyelik konusunda ilkeli ve dürüst olduğunu ifade eden Erdoğan, AB’ye tam üyelik sürecini canlandırmak istediklerini, Vilnius Zirvesi’nde, AB’nin önde gelen ülkelerinin ve AB liderliğinin, Türkiye’nin üyeliğine açık ve güçlü destek mesajı vermelerini istediklerini kaydetti.
UKRAYNA’NIN ÜYELİĞİ GÖRÜŞÜLECEK
Erdoğan ayrıca Litvanya’ya ziyareti öncesi Atatürk Havalimanı’nda açıklama yaptı. Kritik zamanda NATO coğrafyasının savunması ve güvenliği hakkında görüş teatisinde bulunacaklarını ve önemli kararlara imza atacaklarını aktaran Erdoğan “İttifak’ın caydırıcılık ve savunma yapılanmasını tahkim etmek, Ukrayna başta olmak üzere ortakları desteklemek üzere Madrid Zirvesi’nde aldığımız kararları gözden geçireceğiz. NATO’nun ve müttefiklerin Ukrayna’ya desteğinin bir göstergesi olarak ihdas edilen NATO Ukrayna Konseyi’nin ilk toplantısını da bu vesileyle tertipleyeceğiz. Savaşın en kısa sürede adil ve kalıcı bir barışla sona erdirilmesinin, Ukrayna’nın NATO’ya üyelik sürecini daha da kolaylaştıracağına inanıyoruz” diye konuştu.
Erdoğan, Madrid’de ittifakın savunma planlarının güncellenmesini kararlaştırdıklarını ve bunların Vilnius Zirvesi’nde onaylanmasını öngördüklerini söyledi. Bu süreçte işi yokuşa sürme çabalarına rağmen her zaman olduğu gibi ittifak dayanışmasıyla hareket ettiklerini aktaran Erdoğan, şunları kaydetti: “Vilnius’ta NATO’nun terörizmle mücadele konusundaki gayretlerinde yeni bir safhaya geçilmesi amacıyla yürütülen çalışmaları değerlendireceğiz. Zirvenin önemli sonuçlarından bir diğeri ise asgari yüzde 2 savunma harcaması taahhüdünün yenilenmesi olacaktır. Tabi bir taraftan savunma harcamalarının arttırılması konuşulurken diğer taraftan kısıtlamalarla frene basıldığını görüyoruz. Bazı müttefiklerimizin haksız yere ülkemize uyguladığı kısıtlamalar ve engellemeler bizi sınırlandırıyor. 2019 savunma harcamalarında neredeyse yüzde 2 seviyesini gören ülkemiz, bu alanda şu an yüzde 1,30’ara geriledi. Zirvede, Türkiye’ye yönelik yaptırım ve kısıtlama uygulayan müttefiklere bu yanlıştan süratle dönmeleri çağrımızı tekrarlayacağım.”
TERÖRLE MÜCADELE VURGUSU
Erdoğan, bir diğer gündem maddelerinin ise NATO’nun genişlemesi olduğuna vurgu yaparak, Türkiye’nin, NATO’nun açık kapı politikasını hep desteklemiş bir ülke olduğunu söyledi. Kuzey Makedonya sadece isim meselesinden dolayı 16 yıl boyunca kapıda bekletilirken bu politikaya verdikleri desteği her fırsatta ifade ettiklerini dile getiren Erdoğan, “İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik başvuruları konusunda geçtiğimiz yıl Madrid’de imzaladığımız üçlü mutabakatla bir yol haritası hazırlandı. Finlandiya, taahhütleri gereğince hareket ederek nisan ayında ittifaka resmen üye oldu.
İsveç konusunda ise süreç devam ediyor. İlgili kurumlarımız İsveçli muhataplarıyla temaslarını şeffaf ve iyi niyetli bir yaklaşımla sürüyor. Ben de bu akşam Sayın Genel Sekreter ve İsveç Başbakanı’yla üçlü bir toplantı gerçekleştireceğim. İsveç’in NATO’ya üyelik sürecinin ilerleyebilmesi, üçlü mutabakatta kayıtlı hususların yerine getirilmesine bağlıdır. Türkiye olarak terör örgütleriyle ve uzantılarıyla ayrım gözetilmeden mücadele edilmesi gerektiğini söylemekten neredeyse dilimizde tüy bitti” ifadelerini kullandı.
Erdoğan “Şu an 50 yılı aşkın zamandır Avrupa Birliği kapısında bekletilen bir Türkiye var ve şu anda NATO üyesi ülkelerin hemen hemen tamamı Avrupa Birliği üyesidir. Türkiye’yi Avrupa Birliği kapısında 50 yılı aşkın zamandır bekleten bu ülkelere buradan sesleniyorum ama aynı zamanda Vilnius’ta da sesleneceğim; önce gelin Türkiye’nin Avrupa Birliği’nde önünü açın, ondan sonra biz de Finlandiya ile ilgili nasıl onun önünü açtıysak, İsveç’in de önünü açalım” dedi.
Erdoğan, Biden’a da bu ifadeleri kullandığını aktararak “Vilnius’ta da bu açıklamayı yapmak durumundayım. Çünkü ben de şuna inanıyorum; milletimin bizden beklentisi var. Milletimizin bizden beklentisini de artık daha kaldıramayız. 50 yılı aştı. Biz Türkiye’yiz. Biz bir Çatladıkapı ülkesi değiliz. Bunun bilinmesi lazım. Zirve marjında yapacağım görüşmelerde devlet ve hükümet başkanlarıyla bu temasları yaparken bunları da ifade edeceğim. Litvanya ziyaretimin ülkemiz, ittifakımız ve bölgemiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum” ifadelerini kullandı.
PUTİN AĞUSTOSTA BEKLENİYOR
Konuşmasının ardından basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Erdoğan’a, 17 Temmuz’da bitecek Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uzatılması için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le yakın zamanda bir temasının olup olmayacağı soruldu. Putin’den gelecek ay bir ziyaret beklediklerini belirten Erdoğan, “Eğer Sayın Putin’in Türkiye ziyareti gerçekleşirse tabi bunu yüzde 100 görüşeceğiz. Yüz yüze yapacağımız görüşmelerle de bu konuyu ele alacağız. İnanıyorum ki Putin de bugüne kadar bu konuda nasıl bir duruş sergilediyse bundan sonra da aynı duruşu sergileyecektir. Telefon diplomasisi noktasında da arkadaşlarım zaten kendileriyle bu konuları enine boyuna görüşüyorlar” dedi.
Erdoğan, “İsveç’in NATO üyeliği nezdinde nasıl bir tutum sergileyeceksiniz?” şeklindeki soru üzerine, bu işte nihai kararın Türkiye Büyük Millet Meclisine ait olduğunu ifade etti. Türkiye Büyük Millet Meclisi bu kararı vermedikten sonra burada herhangi bir adım atmanın mümkün olmadığını dile getiren Erdoğan, “Bakın F-16’lar konusunda, vesairede hepsi neyi getiriyorlar? Diyorlar ki ‘Kongreden geçmesi lazım.’ Onların kongresi varsa bizim de Türkiye Büyük Millet Meclisimiz var. TBMM’den geçmedikten sonra biz ‘Ben dedim oldu.’ diyemeyiz” değerlendirmesinde bulundu.