KARAR/ALMANYA
Yüksek borçlar altında ekonomik krizlerle boğuşan az gelişmiş ve gelişmekte olana ülkeler G20 zirvesinde destek beklentisi içinde. Daha önce başarı ile gerçekleşen Zambiya örneği borçların yeniden yapılandırılması için örnek gösteriliyor. Zambiya’nın 18 milyar dolarlık dış borcu Haziran ayında yeniden yapılandırılmıştı. Fransa ve Zambiya yeni anlaşmayı tarihi olarak nitelendiriyor. Ancak bu anlaşmayı sahici bir yapılandırmadan çok öteleme olarak nitelendirenler de var.
Birleşmiş Milletler’in 2022 verilerine göre dünyadaki tüm kamu borçları 92 trilyon dolara yükseldi. Bu borçlanmanın en büyük mağdurları ise ödemek zorunda kaldıkları yüksek faizlerle bütçelerinde büyük açıklar veren az gelişmiş ülkeler.
Dünya Bankası verilerine göre dokuz Afrika ülkesi iflas etmiş durumda. Yani hiçbir ödeme yapamıyorlar. Gelir düzeyi düşük olan 60 ülke ise ya bir borç krizi yaşıyor ya da yüksek bir borç krizi rizikosuyla karşı karşıya. Ortalama gelir düzeyine sahip ülkelerin dörtte birinin ise borç krizine girme tehlikesi var.
ARTIK MASADA ÇİN DE VAR
Birçok ülke alacaklılarla borçların yeniden yapılandırılması görüşmeleri yapıyor. Bu görüşmelerde vadelerin uzatılmasından faiz ödemelerinden vazgeçilmesi gibi çözüm önerileri konuşuluyor. Bu görüşmeler içerisinde dikkat çekici olan Etiyopya ve Gana’nın yaptığı görüşmeler. Bu ülkelerin en büyük alacaklılarından birisi olan Çin görüşmeleri zora sokan bir tavır içerisinde.
Çin az gelişmiş ülkelere verdiği krediler ve yaptığı yatırımlarla bu ülkeler için en önemli alacaklı ülke haline geldi. ABD’li Aiddata isimli kurumun verilerine göre Çin’in verdiği kredilerin 1 trilyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.
Büyük çaplı borç yapılandırmaları bu zamana kadar Pariser Clup adı verilen ve içinde ABD ve Almanya gibi ülkelerin bulunduğu gayri resmi olarak biri araya 22 ülke tarafından yapılıyordu. Ancak bu yapı, içinde Çin olmadığı için anlamını kaybetti. Bunun yerine 2020 içinde Çin’in de olduğu G20 bünyesinde Common Framework isimli bir yapı kuruldu. Çin’in bu yapıya dahil olması Batı dünyasında yapıcı bir adım olarak değerlendiriliyor. Çin her ne kadar bu yapı içerisinde olsa da her ülkeye karşı farklı tavır sergileyebiliyor.
Çommon Framework, Zambiya örneğinde Çin’in de yapıcı tavırlarıyla bir çözüme ulaştı. Zambiya’nın dış borçlarının dörtte biri Çin’den temin edilen kredilerden oluşuyor. Ödeme zorluklarında Dünya Bankası ve IMF ağır koşullarla acil krediler açıyor. Ancak Çin Merkez Bankası da bu iki kurumun muadili bir sistem geliştirerek acil krediler vermeye başladı. Bu kredilendirmelerin hangi koşullarda yapıldığı ise bilinmiyor.