SALİHA SULTAN
Bundan 150 yıl önce Amerikalı yazar Louisa May Alcott’un, üç kız kardeşiyle geçirdiği çocukluk yıllarından izler taşıyan Küçük Kadınlar romanı iki bölüm halinde yayımlandığında, bugün hala dünyanın en çok okunan romanlarından biri olacağı tahmin edilemezdi herhalde. ABD’de iç savaş sonrası hayatlarını ve hayallerini devam ettirmeye çalışan dört kız kardeşin hikayesini anlatan roman dünya edebiyatının önemli klasiklerinden biri bugün. Massachusetts’te büyüyen Jo, Meg, Beth ve Amy’in milyonlarca kez okunan bu ikonik hikayesi bütün dünya kadınlarının ortak hikayesi olmayı sürdürüyor.
BİZİ DİRİ TUTACAK GÜÇLÜ HİKAYELERE İHTİYACIMIZ VAR
150 yıl önce ya da bugün, kitabı okurken ya da herhangi bir mecrada uyarlamalarını izlerken dünyada artık kalmadığına inandığımız saf masumiyete, bu dört kız kardeşin her şart ve koşulda birbirini sahiplenmesine, destek olmasına, trajik ama umut vaadeden hayat hikayesine bütün kalbimizle kendimizi kaptırıyoruz. Çünkü dünyada her şeyin daha iyi olacağına, bütün zorlukların aşılabileceğine dair bir umut alevi içimizde cılız da olsa yanmaya devam ediyor. O meşalenin alevini canlandıracak, bizi diri tutacak güçlü hikayelere daima ihtiyacımız var.
DÖRT KEZ MİNİ DİZİ OLARAK YAYINLANDI
Sanat dünyası da bunun öylesine farkında ki roman yüz yıldır sinema, TV ve gösteri dünyasının da esin kaynağı. İlk olarak 1912’de tiyatroya uyarlanarak gösteri dünyasında ete kemiğe bürünen ‘Küçük Kadınlar’ bugüne kadar yedi kez de uzun metraj film olarak sinemaya uyarlandı. Biri Türkiye yapımı olmak üzere dört kez mini dizi olarak televizyon ekranlarında yayınlandı, defalarca opera, bale ve müzikallere konu oldu. Animasyon dünyasının kralı Japonlar ise kendilerine yakışanı yaptı, romanı çizgi film olarak izleyiciyle buluşturdu.
2019 uyarlamasının Cuma günü vizyona girmesiyle yeniden gündemimize giren Küçük Kadınlar’ın sinema, TV ve gösteri dünyasındaki izlerini KARAR okuyucuları için derledik. İyi bir kitap okumaktan daha iyisi onu bir de canlanmış, kanlanmış olarak görmek diyenlerdenseniz, Küçük Kadınlar tarihine iyi yolculuklar, keyifli okumalar...
1912 - TİYATRO
Küçük Kadınlar’ın Marian de Forest tarafından uyarlanan ilk tiyatrosu Ekim 1912’de Broadway’de sahnelendi.
Oyun 1919’da Londra’da sahnelenmeye başlandı ve Amerikanın efsane oyuncusu Katharine Cornell ilk kariyerini buradaki ‘Jo’ karakteriyle yaptı.
1917
İngiliz oyuncu Ruby Miller’ın ‘Jo’ rolünde olduğu ilk uzun metraj Küçük Kadınlar uyarlaması İngilizler tarafından sessiz film olarak çekildi. Filme dair sinema arşivlerinde bir kopya bulunmuyor ve kayıp olarak kabul edilir.
1918
İkinci sessiz Küçük Kadınlar filmi 1918’de Alcott’un Massachusetts, Concord’daki evinde ve çevresinde çekildi. Filmde ‘Jo’yu Amerikan sessiz sinemasının efsane oyuncusu Dorothy Bernard canlandırdı.
1933
İlk sesli Küçük Kadınlar filminde ‘Jo’ karakterini efsane oyuncu Katherine Hepburn canlandırdı. George Cukor’un yönettiği ilk Küçük Kadınlar’da Jo’un elbiselerinin döneme uygun olmasını isteyen Katherine Hepburn, kostüm tasarımcısının büyükannesinin giydiği bir elbiseyi giydi. Filmde 12 yaşındaki Amy’yi oynayan aktris Joan Bennet ise gerçekte 23 yaşındaydı ve film bugün hala sinema dünyasında bir efsane olarak anılıyor.
1949
Küçük Kadınlar’ın artık renklendiği bu uyarlama parlak yıldızlarla dolu. Filmde 15 yaşındaki ‘Jo’ rolünü 31 yaşındaki June Allyson canlandırdı. ‘Amy’ rolünü bir başka efsane Elizabeth Taylor, ‘Meg’i Jnaet Leigh, ‘Beth’i ise Margaret O’Brien oynadı. Renkli küçük kadınlar verrsiyonunda ‘Jo’ karakterinden ziyade zarafeti ve mükemmelliğiyle beyazperdede arz-ı endam eden Elizabet Taylor’un ‘Amy’ karakteri gönüllere taht kurdu.
1964 - BALE
Bale fikri New York Çocuk Bale Tiyatrosu’nun kurucusu Christine Neubert’in aklına geldi. Bale 1969’da CBS’de yayınlandı. Amy’nin ve Meg’in John Brooke’a yaptığı düğün yeniden yorumlandı.Ve balede her şey daha neşeli oldu Beth bu hikayenin sonunda ölmedi.
1970
Küçük Kadınlar bir Amerikan kitabı olmasına rağmen, İngiltere’nin BBC’si de romanı TV dizisine uyarlamak için oldukça tutkulu davrandı. BBC, 1950, 1958, 1970 ve son olarak 2017’de çok parçalı uyarlamalar yaparak İngilizleri ekranların karşısına kilitledi.
1978
NBC’nin 1978 yapımı Küçük Kadınlar’ında Star Trek’ten William Shatner’ı Profesör Bhaer rolünde. Ekip 1979’da Shatner dahil kısa ömürlü bir TV dizisi için tekrar bir araya geldi. İlk dizide ölen ‘Beth’i oynayan Eve Plumb ikinci seride kuzen Lissa Driscoll oldu.
1981 - ÇİZGİ FİLMLER ANİMENİN KRALINDAN
Animenin ustası Japonlar Küçük Kadınlar’ı iki kez çizgi film dünyasına uyarladı. Bu uyarlamaların hikayesinde 1933 ve 1949 sinema filmi uyarlamalarından hareket edildi. İlk olarak 1981’de Kazuya Miyazaki’nin yönetmenliğinde Tousa Animasyon tarafından hazırlanan 26 bölümlük film Japonya’nın ardından Amerikan televizyonlarında da gösterildi.
Aynı animasyon şirketi 1987’de ise Japonya’nın Fuji TV ağı için 48 bölümlük bir animasyon dizisi daha hazırları ve Küçük Kadınlar’ın ülkeler ve diller arasında yankılandığını kanıtladı. Bir yıl sonra, gösteri Amerikalı izleyicilere doğru yola çıktı ve HBO’da İngilizce dublajla yayınlandı. Alcott’un Jo’nun hikayesini devam ettiren Küçük Kadın’ların devamı anime ‘Küçük Kadınlar II’ ise 1993’te çıktı.
1994
45 yıl boyunca kimse Küçük Kadınları tekrar uyarlamaya cesaret edemedi. Yine başka bir cesur kadın, Avusturyalı yönetmen Gillian Armstrong’a kadar. Bu yeni uyarlama sinema dünyasına ‘Jo’ karakterini canlandıran Winona Ryder’ı, ona ise o yılın ‘En İyi Kadın Oyuncu’ Oscar’ını kazandırdı. Filmin diğer bir sürprizi ise ‘Laurie’nin efsane oyuncu Christian Bale olması.
1998 - OPERA
Küçük Kadınlar’ı operaya Amerikalı besteci Mark Adamo uyarladı. Adamo özellikle Jo’nun büyümek konusundaki isteksizliğine, zamanın geçişine karşı oluşuna, büyümenin kardeşleriyle ayrılması anlamına geldiğine odaklandı. Opera, Houston’da gösterime girdikten sonra 35 kez sahnelendi.
2005 - MÜZİKAL
Küçük Kadınlar’ın 2005 tarihli Broadway müzikali versiyonunda sözlere Mindi Dickstein, müziklere ise Jason Howland imza attı. Jo’yu oynayan Sutton Foster’ın seslendirdiği ‘Şansımı Al’ şarkısı müzikal sahnelendiğinde büyük beğeni topladı. Müzikal hala ülke çapında bölgesel tiyatrolar tarafından sahneleniyor.
2008
Dünya Küçük Kadınlar’dan kendine bir şey çıkarır da Türk sineması durur mu? Bizdeki Küçük Kadınlar dizisi Özge Borak, Hande Soral, Fulya Zenginer başrollerinde ortaya çıktı. Dizi her ne kadar romanın hikayesinin hayli dışına çıksa da Kanal D’de 90 dakikalık 120 bölüm halinde 3 sezon yayınlandı.
2017
Alcott’un romanının en iyi dizi uyarlaması olarak BBC ve PBS’nin uyarlaması örnek gösteriliyor. Mart kız kardeşleri Jo olarak Maya Thurman Hawke, Amy olarak Kathryn Newton, Meg olarak Willa Fitzgerald ve Beth March olarak Annes Elwy canlandırıyor. Dizi üç bölüm halinde yayınlandı.
2018
Açıkçası, Küçük Kadınların günümüzde hala yankılandığını biliyoruz. Ama eğer modern bir günde geçiyorsa hikayesi nasıl olur? Lea Thompson’ın Marmee rolünde oynadığı 2018 yapımı Küçük Kadınlar bu soruya cevap vermeye çalışıyor. Clare Niederpruem tarafından yönetilen ve yazılan ve modern dönemde geçen film eleştirmenler tarafından etkileyici bulunsa da izleyici o muhteşem kostümleri içerisinde hüzünlenmeyen modern Küçük Kadınlar’ı pek sevmedi.
2019
Ve geldik şu anda vizyonda olan Küçük Kadınlar’a. 94’ten sonra filmi yine döneminin ruhuyla çekmeye yine bir kadın yönetmen, Greta Gerwig’in cesaret ettiğine şahit oluyoruz. Anlaşılan o ki sinema dünyasının kadınları bu hikayeden vazgeçmiyor. Üstelik film 7’den 70’e herkese kendini izletmede iddialı. Oyuncu kadrosunu da bu amaçla kurmuş ki Meryl Streep Mart Teyze rolünde. BAFTA’da ‘En İyi Kadın Oyuncu’ ödülünü alan Saoirse Ronan ‘Jo’ rolünde. Ama eski Jo’ların aksine biraz kumral.