TBMM’de görüşülmesine 9 Ocak’ta başlanan Cumhurbaşkanlığı sistemini içeren 18 maddelik anayasa değişikliği paketi 1 haftalık yüksek tansiyonlu genel kurul toplantılarının ardından kabul edildi. Meclis önceki günkü 16 saatlik maratonun ardından son iki maddeyi de dünkü oturumunda kabul etti. Kavga ve gerilimin eksik olmadığı görüşmelerde dünkü tansiyon sebebi ise Anayasa’nın ilk 4 maddesi ile ilgili tartışmalar oldu.
AK Parti Bursa milletvekilinin Anayasa’nın ilk dört maddesinin de değiştirilebileceğine inandığını söylemesi CHP ve MHP’nin sert tepkisine neden oldu. Başbakan Yıldırım, bu maddelerin değiştirilmesi yönünde bir teklifte bulunmadıklarını söyledi. “Biz teklif falan etmedik. Edenlerle işimiz olmaz. Bu kadar açık net” dedi. Başbakan Yıldırım, bu maddelerin değiştirilemeyeceğini söyledi. “Bunlar devletin temelleridir, olmazsa olmazıdır. Böyle ucuz polemiklerden herkes uzak dursun. Bu maddelerin teminatı yüce Türk milletidir ve AK Parti iktidarıdır” dedi. İsmail Aydın’ın konuşmasını tepkiyle karşılayan MHP’nin lideri Bahçeli ile bu konuyla ilgili görüşüp görüşmediği sorulan Başbakan, “Yok görüşmedim. Bu konuda görüşülecek bir şey yok. Bahçeli de bu konuların ne olduğunu benden daha iyi bilir. Neyin değiştirilebileceğini, neyin değiştirilemeyeceğini Sayın Bahçeli çok iyi bilir” cevabını verdi.
KABUL EDİLEN MADDELER
MADDE 1- 1982 Anayasası’nın 9’uncu maddesindeki yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hüküm “Bağımsız ve tarafsız” mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değişmesi öngörülüyor.
Görüşülmesi 347 evet, 132 ret, 2 çekimser, 2 boş ve 1 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 2- Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılmasını öngörüyor.
Görüşülmesi 343 evet, 133 ret, 1 çekimser, 2 boş ve 1 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 3- Bu maddeyle seçilme yaşının 25’ten 18’e düşürülmesi öngörülüyor.
Görüşülmesi 341 evet, 139 ret, 3 boş, 2 de geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 4- Değişiklik; seçimlerin 4 yılda değil 5 yılda bir yapılmasını, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de 5 yılda bir olmasını ve seçmenlerin iki seçim için aynı gün sandığa gitmesini öngörüyor.
Görüşülmesi 343 evet, 139 ret, 2 boş, 2 geçersiz geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 5- TBMM’nin görevleri ve yetkilerini düzenleyen madde ile Meclis’in çalışma ve yetki alanları belirleniyor.
Görüşülmesi 343 evet, 7 ret, 3 boş, 1 de geçersiz oyla kabul edildi. (CHP katılmadı)
MADDE 6- Bu madde TBMM’nin denetim ve görüşme konularını düzenliyor.
Görüşülmesi 343 evet, 137 ret, 2 boş ve 1 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 7- Cumhurbaşkanı seçme ve seçilme şartlarını düzenleyen maddeyle Cumhurbaşkanı’nın partisi ile bağının devam etmesinin önü açılıyor. Görüşülmesi 340 evet, ret 136 çıktı. 4 oy boş kullanılırken 2 oy da geçersiz sayıldı.
MADDE 8- Bu maddeye göre Cumhurbaşkanı KHK yayımlayabilecek, Başkan ve Yardımcılarını atayacak, kanun yayınlayabilecek.
Görüşülmesi 340 evet, 135 ret, 5 boş ve 1 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 9- Cumhurbaşkanı cezai sorumluluğu ve soruşturulmasını düzenliyor.
Görüşülmesi 343 evet, 137 ret, 3 boş ve 2 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 10- Cumhurbaşkanı seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek. Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, 45 gün içinde seçim yapılacak.
Görüşülmesi 343 evet, 135 ret, 3 boş ve 2 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 11- TBMM üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verilebilecek. Bu halde TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak. Meclis ve Cumhurbaşkanının görev süreleri de 5 yıl olacak.
Görüşülmesi 341 evet, 134 ret, bir çekimser, 5 boş ve 2 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 12- OHAL’de kararnamelere Meclis onayı süresi 3 aya çıkarılacak. OHAL gerekçelerine seferberlik hali de eklenecek. Cumhurbaşkanı OHAL ilan ettikten sonra temel haklar ve siyasi haklar konularında da sınırlayıcı kararname çıkarma yetkisine sahip olacak. OHAL süresi 6 ayı geçmeyecek. Görüşülmesi 344 evet, 133 ret, 2 boş ve 3 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 13- Anayasa Mahkemesi’nin ye sayısı 15’e inecek. Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak.
Görüşülmesi 343 evet, 133 ret, bir çekimser, 3 boş ve 2 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 14- Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üye sayısı 13’e çıkarılacak.
Görüşülmesi 343 evet, 133 ret, bir çekimser, 4 boş ve 4 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 15- Bütçe kanununa, bütçeyle ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamayacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali
yılbaşından en az 75 gün önce TBMM’ye sunacak.
Görüşülmesi 341 evet, 134 ret, bir çekimser, 5 boş ve 2 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 16- Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor ya da metinden çıkarılıyor.
Görüşülmesi 341 evet, 134 ret, bir çekimser, 3 boş ve 3 geçersiz oyla kabul edildi.
MADDE 17- Milletvekilliği ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tarihi 3 Kasım 2019 olarak belirleniyor.
Madde 342 evet 135 ret oyu ile kabul edildi.
MADDE 18- Paketteki değişikliklerin yürürlülük maddelerini düzenliyor. Sadece Cumhurbaşkanlığı’nın partisi ile ilişkisini düzenleyen madde referandum sonrası hemen yürürlüğe girecek. Madde 344 evet, 131 ret, 1 çekimser, 2 boş, 3 geçersiz oyla kabul edildi.