Dağlık Karabağ bölgesindeki cephe hattında Ermeni güçleri ile Azerbaycan ordusu arasında önceki gece başlayan ve günboyu devam eden çatışmalarda 12 Azeri askeri şehit oldu, yüzden fazla Ermeni askerininin öldüğü ya da yaralandığı belirtildi. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, sivil halkın güvenliğinin sağlanması amacıyla, Ağdere, Terter, Ağdam, Hocavend ve Füzuli yönünde taarruza başlandığını ve stratejik öneme sahip Salış ve Seysulan bölgelerinin alındığını duyurdu.
SAVUNMA HATTI YARILDI
Bakanlık ayrıca, Ermenistan’ın havan topları ve ağır silahlarla saldırdığını ve sivil yerleşim yerlerini top atışına tuttuğunu bildirdi. Terter kentinde evine top mermisi isabet eden bir Azeri hayatını kaybederken, bir kişi de yaralandı.Açıklamada 6 Ermeni askeri tankının imha edildiği kaydedildi. Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Artsrun Hovhannisyan ise Azerbaycan ordusuna ait bir helikopterin sınırı geçmesi üzerine düşürüldüğünü, çatışmaların bu nedenle başladığını söyledi. Dağlık-Karabağ’daki hükümetin savunma bakanı ise Azerbaycan’ın saldırısında bir çocuğun yaralandığını, bir çocuğun ise öldürüldüğünü öne sürdü.
YUKARI KARABAĞ SORUNUNUN TARİHİ
1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Ermenilerin, Yukarı Karabağ’ı işgal etmesiyle savaş çıktı. 1994’te imzalanan ateşkes, gerginliği bitirmeye yetmedi. Azerbaycan Ermeni askerlerinin işgal bölgesinden çekilmesini isterken, Ermenistan bu bölgenin bağımsız olmasını talep ediyor. Azerbeycan yetkililerine göre Ermenistan sadece 2015 Ağustos ayında 836 kez ateşkes ihlalinde bulundu. İki ülke arasındaki Yukarı Karabağ sorunu uluslararası kurumlar tarafından netleştirilmediği için iki ülkenin de silahlanma yarışına girdiği belirtiliyor. Sorunun çözümü için oluşturulan AGİT Minsk Grubu ise ortaya somut bir çözüm koyamamak ve sadece taraflara ateşkes ihlali yapmama uyarısında bulunmakla eleştiriliyor.
BUNDAN SONRASINI BAKÜ BELİRLER
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hikmet Hacıyev, Karar’a yaptığı açıklamada “Ermenistan dersini aldı” dedi. Ermenistan’ın işgale uluslararası destek sağlamak için bölgede gerilimi tırmandırma siyaseti izlediğini belirten Hacıyev “Son çatışma da bunun sonucu. Sınır hattında askerlerimize ateş ettiler. Fakat bu sefer bir sivil hayatını kaybetti biri de yaralandı. Ancak çok sayıda Ermeni askeri öldü. Teçhizat ve silah kayıpları da çok fazla” dedi. BM kararlarına rağmen Ermenistan’ın işgali sonlandırmadığını hatırlatan Hacıyev, bundan sonra Bakü yönetiminin atacağı adımların belirleyici olacağını kaydetti.
ERDOĞAN’DAN ALİYEV’E TAZİYE
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, çatışmaların ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i telefonla arayarak şehit askerler için taziyede bulundu. Daha sonra Washington’da yaptığı konuşmada ise “Ermenistan-Azerbaycan sınırında çatışmalar sürüyor. Bu çatışmada iki tarafta ciddi kayıplar veriyor. Az önce bir Azeri televizyonu önümü kesti. Onun gözlerinde göz yaşı gördüm. Acaba bizim ülkemizdeki medyanın gözlerinde de bu göz yaşını görebilecek miyiz?” ifadelerini kullandı.
RUSYA’DAN ACİL ÇAĞRI
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise olayın ardından iki tarafa da itidal çağrısı yaparak çatışmaların acilen durdurulmasını istedi. Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da Azeri ve Ermeni mevkidaşlarını telefonla arayarak çatışmalara son verme çağrısında bulundu. Karabağ sorunun çözülmesi için 1992’de kurulan AGİT Minsk Grubu ise tarafları silahları susturmaya çağırdı.
‘TÜRKİYE HER ŞEYE HAZIRLIKLI OLMALI’
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Akif Okur, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerginliğin savaşa dönüşebileceği uyarısında bulundu ve Türkiye’nin kendisini her türlü senaryoya karşı hazırlaması gerektiğini belirtti.
Çatışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
1994’de Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki çatışmalar fiilen bitti. Ancak yıllardır devam eden müzakerelere rağmen herhangi bir mesafe alınamadı. Bunun sebebi Ermenistan’ın haksız işgal talebinden vazgeçmeme ısrarı ve bunun Azerbaycan’ı fevkalede rahatsız etmesi. Ermenistan, Azerbaycan’ı uluslararası toplum nezdinde haksız düşürmek için sınırdaki tahriklerini sürdürüyor. Bu da bu tahriklerin bir parçası.
Rusya ‘Çatışmalara son verin’ açıklamasını yaptı. Rusya’nın krizdeki rolü nedir?
Rusya’nın da bu durumda payı büyük. Türkiye ile yaşadığı gerilimin ardından Ermenistan’daki askeri üslere yeni savaş uçakları, tanklar göndererek takviyede bulundu. Bu durum da Ermenistan’ı Azerbaycan’a karşı cesaretlendiriyor. Azerbaycan da tehdit algıladıkça kendi askeri gücünü arttırmak için uğraşıyor. İki tarafta da etkili olan güçler gerektiği ölçüde telkinde bulunmazlarsa bu çatışma daha ileriki seviyeye taşınabilir. Çatışmalar hızlanır ve devamlılık kazanırsa bu yavaş yavaş bir savaşa doğru gidildiğini gösterebilir. Bugünden yarına olacak gibi gözükmüyor ama burada Rusya’nın çatışmalara son verin açıklamasında ne kadar gerçekçi olduğunu Ermenistan’ın tavrından anlayacağız. Eğer Ermenistan saldırılarına son verirse bu gerçekten Rusya’nın çatışmaları istemediğini gösterir. Rusya belli yerlerde kriz yaratan ve oyun kuran bir aktör. Bir bölgede sıkıştığını hissettiğinde veya dikkatleri başka tarafa çekmek istediğinde yeni krizler oluşturarak bunun üzerinden oyun diplomasisi yürütüyor. Bu yüzden de Kafkasya, Ortadoğu’dan sonra Rusya’nın yeni krizlerle ortaya çıkabileceği bir bölge olabilir. Bunu anlamak için de Rusya’nın uyarısından sonra Ermenistan’ın tansiyonu düşürüp düşürmediğine bakacağız.
Türkiye açısından değerlendirirsek?
Bu gelişmeler Türkiye açısından hayati önem taşıyor. Türkiye’nin ulusal güvenlik sorununda Rusya ile karşı karşıya kalacağı ikinci bir krize dönüşebilir. Türkiye bölgedeki gelişmeleri çok yakından izlemeli ve değişik senaryolara karşı da hazırlıklar yapmalı. Azerbaycan ile dayanışmanın şekli ve boyutunu ayrıntılı düşünmeli. (Sevda Alkan)
ÇATIŞMALARDA RUSYA FAKTÖRÜ
Tükiye Azerbaycan Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Necdet Ünüvar, 22 yıldır işgal altında bulunan Dağlık Karabağ’dan bir milyon Azeri’nin göç etmek zorunda kaldığına dikkat çekerek Ermenistan’ın bölgeden derhal çekilmesi gerektiğini söyledi.
Marmara Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Alaattin Yalçınkaya, sorunun çözülmesi için 1992 yılında ABD ve Rusya öncülüğünde kurulan Minsk Grubu’nun, sorunu çözmeye değil ötelemeye çalıştığını ifade etti.
Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Beril Dedeoğlu, çatışmaları Orta Doğu’daki savaşların uzantısı şeklinde tanımlayarak, çatışmalardan iki ülkeyi de baskı altında tutan Moskova’yı sorumlu tuttu.