ürkiye yaklaşık olarak 20 yıldır unuttuğu elektrik kesintilerinden bir türlü kurtulamıyor. Konu hakkında dün açıklama yapan Enerji Bakanlığı, doğalgaz ithalatında sorun yok derken BOTAŞ, elektrik üretim santrallerine gönderdiği gazı yüzde 50 azalttı. Bakanlık 30 Aralık’ta siber saldırı olduğunu, 31 Aralık’ta ise üç farklı bölgede kabloların kesildiğini ifade etti. Fakat uzun süreli elektrik kesintileri kasım ayından itibaren başladı. Planlı gerçekleştirilen ‘Elektrik Kesinti Endeksi’ne göre (EKE) geçtiğimiz yılın kasım ayında gerçekleşen 86.820,5 saatlik kesinti, 2015’in aynı dönemine göre, yüzde 20,16 oranında artışa işaret etti.
Elektrik Mühendisleri Odası, bu açıklamaların bahane olduğunu, sorunun yetersiz kalan doğalgazdan kaynaklandığını belirtiyor. Tüm bu tartışmaların ışığında elektrik fiyatları ise rekor seviyeye tırmandı. Yeterli elektrik üretilemediği için yükselen elektrik fiyatları karşısında Enerji Piyasası Denetleme Kurumu (EPDK) ise tavan fiyat uygulaması getirme kararı aldı. EPDK üst kurulu, serbest piyasaya satılan elektrikte tavan fiyatı düşürdüğünü açıkladı. Bu kararın içinden geçmekte olunan ağır mevsim koşulları ve elektrik enerjisi arz-talep dengesi dikkate alınarak alındığı belirtilirken, fiyatlarda görülmesi muhtemel dalgalanmaların, elektrik tedarikçilerinin mali sürdürülebilirlikleri ile üreticilerin kaynaklarını doğru yönetebilmeleri üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek ve enerji fiyatlarındaki olası artışın vatandaşların yansımasını engellenmesinin hedeflendiği bildirildi. Kurumdan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu almış olduğu karar ile, Gün Öncesi Piyasası’ndaki ve Dengeleme Güç Piyasası’ndaki azami fiyat limitini 06/01/2017 ve 01/03/2017 tarihleri arasındaki dönem için 500 TL/MWh olarak revize etmiştir.” Elektrik fiyatlarına getirilen tavan fiyat uygulamasını değerlendiren Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği (IAEE) Başkanı, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, elektrik piyasasında olağanüstü hal (OHAL) döneminin yaşandığını belirtti. Elektrik kesintilerinde tam nedenin halen anlaşılamadığını ve büyük ihtimalle doğalgazda arz sorunu yaşandığını ifade eden Kumbaroğlu, bu durum sonucunda elektrik fiyatlarının yükselişe geçtiğini ifade etti. 3 ay boyunca uygulanacak tavan fiyat uygulaması döneminde sorunların da tespit edilmesi gerektiğini söyleyen Kumbaroğlu, bu dönemde elektrik üreten santrallerin fiyatı düşük olduğu için elektrik üretiminden kaçınabileceğini belirterek, “Arıza var diyerek üretimden kaçınmaya çalışabilirler. Bu nedenle tavan fiyat uygulamasının geçerli olduğu 3 aylık süreçte elektrik piyasasındaki şirketlerin çok daha iyi denetlenmesi gerekiyor” dedi.
Elektrik piyasasındaki sorunun özelleştirme döneminden kaynaklandığını ve tüm dünyada bu işlem yapılırken üretim, iletim, dağıtım ve ticaretin farklı firmalara verildiğini, aralarında organik bir bağ bulunmadığını sözlerine ekleyen Kumbaroğlu, sözlerine şöyle devam etti: “Maalesef bu liberizasyonu biz başaramadık. Kâğıt üzerinde bu faaliyetleri farklı firmalar yapıyor fakat patronları aynı kişiler. Aynı binada üretim, dağıtım ve iletim firmalarının altlı üstlü olduğu görülüyor. Bu nedenle manipülasyona açık bir piyasa oluştu. Bunların sonucunda da elektrik piyasası çöktü ve sonuç olarak tavan fiyat uygulamasına başvurmak zorunda kaldık. Bu sürenin piyasadaki iyileştirme çalışmaları için iyi kullanılması gerekiyor.”
TÜM TÜRKİYE’Yİ VURAN KESİNTİ KRİZİ 2 AY ÖNCE BAŞLADI
15.11.2016: Vatandaşlar sürekli kesilen ve uzun süre gelmeyen elektrikler nedeniyle şikayetlerini sosyal medyada dile getirmeye başladı.
13.12.2016: Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), kış şartları nedeniyle evsel tüketimde talebin artabileceğini dikkate alarak, özel sektör ve Elektrik Üretim AŞ’ye (EÜAŞ) ait doğalgaz santrallerine, yarından itibaren sözleşme miktarlarının yarısı kadar gaz çekebileceği yönünde bildirimde bulundu.
21.12.2016: BOTAŞ elektrik santrallerine gönderdiği gazı yüzde 90 oranında kesti. Kesinti sonrası serbest piyasada elektrik fiyatları tarihi rekor kırdı. Elektrik birim fiyatı yüzde 1200 artarak 1.899 TL olarak belirlendi.
29.12.2016: Kocaeli ve Sakarya’da yoğun kar ve yağmur yağışı elektrik hatlarında hasara yol açarak, kesintilere neden olduğu, Gebze’de ise Türkiye Elektrik İletim A.Ş’ye ait 4 trafo indirici merkezin devre dışı kaldığı, TEİAŞ’nin arızaları gidermeye çalıştığı belirtildi.
30.12.2016: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, İstanbul’da yaşanan elektrik kesintilerinin, elektriğin yetersizliğinden kaynaklandığı yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığı bildirildi ve “Ekiplerimiz 4 grup halinde toplam 164 kişi ile arızaların onarımı için aralıksız çalışmalarına devam etmektedir” denildi.
31.12.2016: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan bir yetkili, elektrik üretim ve iletim hatlarını kontrol eden sistemlere yönelik çok sayıda siber sızma girişimini tespit ederek engellediği belirtildi. Yetkili, “Saldırılar genel olarak, internet sitelerini ele geçirerek, sızmalar sağlama yönünde. Özellikle elektrik üretim ve iletim hatlarımızı kontrol eden sistemlere yönelik çok sayıda sızma girişimi tespit edildi ve engellendi. Sızma girişimleri, Türkiye’nin ulusal elektrik şebekesinde büyük bir sabotaj hazırlığının da göstergesi” ifadelerini kullandı.
06.01.2016: Yükselen elektrik fiyatları nedeniyle tavan fiyat uygulamasına geçildi. Ayrıca BOTAŞ, elektrik üretim santrallerine verdiği doğalgazı, yüzde 50 oranında azalttığını duyurdu. Kurumdan yapılan açıklamada, gerekçe olarak soğuk hava dalgasının tüm yurtta hissedilmesi ile konutlardaki tüketimin artacak olması belirtildi.
FİYATLAR REKOR SEVİYEYE ULAŞTI
EPİAŞ verilerine göre, gün öncesi piyasada bir megavatsaat elektriğin fiyatı en yüksek bin 899,99 lira, en düşük 204,50 lira, ağırlıklı ortalama fiyatı 618,80 lira olarak gerçekleşti. 2 Aralık tarihinde, yine en yüksek 220,01 lira olan fiyatı, ağırlıklı ortalama 181,82 lira olmuştu. Gün öncesi piyasasında, 2-23 Aralık döneminde toplam işlem hacmi 243 milyon 918 bin 458 liraya ulaştı. Yine 12-18 Aralık haftası incelendiğinde, doğalgaz kaynaklı üretim miktarının 454 bin 949 megavatsaat, saatlik ortalama ise 2 bin 708 megavat azaldığı belirlendi. Bu durum hidroelektrik kaynaklı üretim miktarının 517 bin 315 megavatsaat artmasını sağladı. Bu kaynaktan sağlanan saatlik ortalama üretim de 3 bin 79 megavatsaat artış kaydetti. Böylelikle haftalık fiyattan bağımsız alış miktarı yüzde 10, üretim açısından 186 bin 144 megavat saat arttı. Bu sayede, bir megavatsaat elektriğin fiyatı haftalık gün öncesi spot piyasada 33,68 lira artış kaydetti.