[Karar]
ÜRÜN DİRİER
Bundan 20 yıl öncesine kadar ender rastlanan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu günümüzde her 7-8 çocuktan birinde görülmeye başlandı. Peki tanı konulurken abartılıyor mu? Hastalık için kırmızı reçeteyle satılan ilaçlar bağımlılık yapıyor mu? Psikiyatrist Mutluhan İzmir, yeni yayımlanan ‘Yaramaz Çocukları İlaçlamayın’ adlı kitabı bu konuyu irdeliyor. Tanı konan çocukların çoğunun aslında hiperaktif olmadığını ifade eden İzmir, “İlaçlar çocuğun beyin hücrelerini öldürerek ilaçsız odaklanamaz hale getiriyor” diyor. İzmir’e göre neden çocukların uykusuzluğu...
Hiperaktivite ve dikkat eksikliği teşhisindeki artışın sebebi nedir?
Çünkü çerçevesi çok genişletildi. Tıpta zaten genel olarak aşırı teşhis diye bir sorun var. Hasta olmayanları da belirli bir hastalık çemberinde tanımlayarak ilaç tüketimi artırılıyor. Eskiden ‘minimal beyin disfonksiyonu’ diye bir hastalık vardı ve çok nadir çocukta görülürdü. Bunlar gerçekten de beyninde bir bozukluk olan çocuklardı. Sonra bu hastalığın adını Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) koyup her yaramaz ya da dikkati dağınık olan çocuğu bu hastalığın içine dahil ettiler. Tedavi için minimal beyin disfonksiyonu hastalığında kullanılan ilaçları kullanıyorlar. Bu korkunç bir durum. Çünkü bu ilaçlar gerçekten hasta olmayan çocuklarda inanılmaz yan etkilere yol açıyor ve dikkat eksikliğini de tedavi etmiyor.
YILDA 2 MİLYON KUTU İLAÇ
Ne gibi yan etkilerden bahsediyorsunuz?
Çocuk ilaç kullanmadan artık hiçbir şeye odaklanamaz hale geliyor. Çünkü ilaçlar normal çocukta beyinde hücre kaybına yol açıyor. Minimal beyin disfonksiyonu olan çocuklara ise zarar vermiyor. Ve şunu açıkça söyleyebilirim ki DEHB tanısı konan çocukların yüzde 99’u aslında hasta falan değil. Ve bu ilaçlar onları mahvediyor. 80’lerin başında kırmızı reçeteye alınan ilaçların Türkiye’deki toplam kullanımı yılda 10 bin kutuydu, şimdiyse 2 milyon kutu. Bu ilaçlar uyarıcı oldukları için beyin bunların etkisini ezberliyor; çocuklarda ve ergenlerde ileri derecede bağımlılığa yol açıyor. Bu çocukların ileride extasy, kokain gibi uyarıcılara bağımlı olma riskleri çok yüksek.
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN NEDENİ EKRAN IŞIĞI
Çocuktaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite nasıl tedavi edilmeli?
Asıl sorun dikkat eksikliği, hiperaktivite buna eşlik edebilir de etmeyebilir de. Dikkat eksikliği ise beyindeki bir sorundan değil çoğunlukla çevresel faktörlerden kaynaklanıyor. Beslenme, uykusuzluk ve yorgunluk gibi. Günümüzde çocuklar, uyumaları gereken 9-11 saati uyuyamıyor. Yatana kadar telefon, televizyon ve tablet gibi elektronik cihazların ekran ışığına maruz kaldıkları için, beyin uyku getiren melatonin hormonunu salgılayamıyor. Yatmadan en az bir saat önce bütün elektronik cihazlarla ve ekran ışığıyla temasın kesilmesi şart. Yatmadan önce kitap okunabilir. Oda ışığı bir zarar vermez. Ama ekran ışığının frekansı ve gücü çok farklı. Derin uykuya geçememenin ve yorgun uyanmanın en yaygın sebebi, yatana kadar ekran frekansına maruz kalmaktır.
ONLARI BİLE BİLE ZEHİRLEMEYİN
Aşırı yaramazlık da bununla mı ilgili size göre?
Finlandiya’daki okullar da eğitim daha yeni 4 saate düşürüldü. Çünkü küçük çocukların daha fazlasına odaklanamadığını gördüler. Bizde ise çocuk, neredeyse tüm gün okulda. Bir de devamlı olarak odaklanması bekleniyor. Odaklanamıyor. Uyku eksikliği de odaklanma sorununu arttırıyor. Üstelik uykusuzluk çocuklarda ve ergenlerde yetişkinlerin aksine sakinliğe değil agresifliğe, yaramazlığa yol açar. Bir de aile evde çocuğuna terbiye vermediyse, çocuk okulda öğretmenini çok uğraştırıyor. Öğretmen de odaklanamayan, agresif ve uyumsuz bir çocuk görünce doktora götürün diye aileye baskı yapıyor. Bu şekilde doktora götürülen hemen her çocuğa da malum ilaçlardan veriliyor. Aile göz göre göre çocuğunu zehirlemeye başlıyor.