Bugün elektrik, su, doğalgaz kadar hayatımızın bir parçası olan cep telefonlarının geçmişi 1990'lı yıllara dayanıyor. İlk cep telefonu modelleri sadece sesli görüşme ve yazılı mesaj gönderme imkanı sağlıyordu. Cep telefonlarına hesap makinesi, takvim ve oyun özelliklerinin eklenmesi adeta 'devrim' olarak nitelendirildi. 2000'li yıllarda gelen cep telefonlarından internete bağlanmak da önemli bir kilometre taşı oldu.
CEP TELEFONU NE ZAMAN İCAT EDİLDİ, BULUNDU?
Cep telefonunun mucidi ABD'li John Francis Mitchell ve Martin Cooper olarak bilinir. Motorola şirketinde mühendis olarak çalışırken 1973'te ilk cep telefonunu geliştiren Martin Cooper, "İlk cep telefonları bir kilodan ağırdı, bataryası 20 dakikadan fazla dayanmıyordu, ancak bu telefonların uzun süre elde tutulmaması açısından iyiydi" dedi.
TÜRKİYE'YE İLK CEP TELEFONU NE ZAMAN GELDİ?
Türkiye, 1991 yılında araç telefonları sayesinde 1G teknolojisiyle tanıştı. Ardından internet 1993'te hayatımıza girdi. Cep telefonuyla görüşme, SMS ve veri aktarımı gibi imkanlar sunan 2G teknolojisi ise 1994'te kullanılmaya başlandı.
Türkiye'de ilk cep telefonu görüşmesi 23 Şubat 1994 günü gerçekleştirildi. İlk GSM operatörü ise aynı yıl 900 Mhz frekansında hizmete başlayan Turkcell oldu. Turkcell'i iki ay sonra hizmete başlayan Telsim takip etti.
O yıllarda telefon görüşmesi yapmak dışında bir servis sunamayan ve sadece büyük şehir merkezlerini kapsama alanına alan GSM operatörleri üzerinden telefon görüşmesi yapabilmek için, fiyatları 1000-2000 dolar aralığında olan cep telefonlarından almak gerekiyordu.
İLK CEP TELEFONU GÖRÜŞMESİNİ KİM YAPTI?
Türkiye'de cepten ilk 'Alo', 23 Şubat 1994 Çarşamba günü 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile dönemin başbakanı Tansu Çiller arasında gerçekleşti. Demirel'in elindeki cep telefonu ise bugünün telsiz ev telefonları kadardı.
Uzun yıllar 2G teknolojisini kullanan Türkiye, 2009 yılında mobilde 3G'ye geçti. Ardından 1 Nisan 2016 yılında da 4.5G'ye geçiş yapıldı.
CEP TELEFONU ZARARLI MI? ZARARLARI NELER?
Cep telefonlarının tüm zararları kapsamlı olarak incelenemedi. Tüm zararlarının ve insanlar üzerindeki etkilerinin daha detaylı incelenebilmesi için daha uzun bir zaman dilimine ihtiyaç duyuluyor.
Finlandiya'da insan hücreleriyle ve canlı farelerle yapılan 2 yıllık bir deneyin sonuçlarına göre, cep telefonları zararlı maddelerin beyine kan yolu ile girmesini engelleyen kan bariyerlerine zarar veriyor. Küçülen bariyerler beyne ulaşan zararlı molekülleri filtreleme görevini tam olarak yerine getiremiyor.
Selçuk Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göreyse, cep telefonu kullanımı alzheimer ve parkinson gibi hastalıkların oluşma riskini artırıyor.
CEP TELEFONU KANSER YAPAR MI?
Cep telefonu ve kanser arasındaki ilişkiyi araştıran günümüze kadarki en kapsamlı çalışma, Danimarka'da yapıldı. Aralarında 10 yıldan fazladır cep telefonu kullanan kişilerin de bulunduğu 420 bin kişinin katıldığı bu araştırmada cep telefonu ile hiçbir kanser tipi arasında bağlantı kurulamadı.
Bunun haricindeki araştırmaların çoğunda da cep telefonunun kanser riskini artırdığına dair bir bulguya ulaşılamadı. Birkaç araştırmada, beyin kanseri olan kimselerde cep telefonu kullanılan tarafta kanser gelişme riskinin yüksek olduğunu gösteren bulgular elde edildi. Fakat aynı kimselerin beyninin diğer yarısında kanser gelişme riskinin de düştüğü gözlendi.
Bununla birlikte birçok kanser türünün vücutta oluşumu 10 yıldan fazla sürdüğü için, kablosuz telefonların özellikle insanlarda kanserojen etkisinin tam olarak incelenebilmesi uzun zaman gerekmekte ve deneklerin kablosuz telefonları bu süre zarfında yoğun olarak kullanan kimseler olması gerekiyor.
İsviçre'nin Orebro Üniversitesi'nden Profesör Kjell Hansson Mild, birçok resmi raporun kablosuz telefonların zararsız olduğunu söylemesini çok tuhaf bulduğunu, 10 yıldan fazla kablosuz telefon kullanımının vücutta değişikliklere neden olduğunu gösteren güçlü bulguların bulunduğunu belirtti.
DİKKAT KAYBINA NEDEN OLUYOR
Oyun, SMS gibi görsel öğelerinin uzun süre kullanımı göz yorulmasına ve baş ağrısına neden olabilir. Aynı şekilde sesli öğelerinin uzun süre, yüksek ayarda ve özellikle kulaklık ile kullanımı geçici ve kalıcı işitme kayıplarına ve baş ağrısına neden olabilir.
İngiltere'de yapılan bir araştırmaya göre, direksiyon başında cep telefonu kullanımı dikkati yüzde 30 oranında azaltıyor. Bu etki yasaların izin verdiği maksimum alkol miktarının yaptığı etkiden daha fazladır. Birçok ülkede direksiyon başındayken elde cep telefonu kullanımı kanunen yasak. Yasalarda yapılan son değişikliklerle 'ahizesiz' (İngilizce: hands-free) kullanım da yasaklanmaya çalışılıyor.
CEP TELEFONU ZARARLARI NASIL ÖNLENİR?
Cep telefonlarından tamamen uzak durmak pek mümkün görünmese de basit önlemlerle muhtemel zararları minimuma indirilebilir. Araç kullanırken cep telefonu kullanımından kaçınılmalı, yüksek ses ayarında ve uzun süre kullanılmamalı, çok gerekli olmadıkça hamile bayanlar ve çocuklar tarafından kullanılmamalı.
Selçuk Üniversitesi'ndeki bir araştırmanın sonuçlarına göre, kulaklık ve mikrofon seti kullananların yaklaşık yüzde 80'inde, cep telefonundan kaynaklanan sorunların görülmediği ortaya çıktı. Bir diğer sonuca göreyse, telefondan tam sinyal alınamıyorsa, cihaz daha fazla elektromanyetik dalga yayacağı için konuşmanın kısa tutulması tavsiye ediliyor.
2001 yılından itibaren vücut tarafından absorbe edilen elektromanyetik dalga miktarı birimi (Specific Absorption Rate-SAR) Avrupa'da standart hale getirildi. Birçok ülkede cep telefonu üreticileri SAR bilgisini tüketiciye vermek zorunda. Düşük SAR'lı bir telefon modeli seçmek cep telefonlarının muhtemel kanserojen etkilerinden korunmada etkili olabilir.
Kimyasal maddelerin doğaya vereceği zararları minimuma indirmek için ömrünü tamamlayan cep telefonları doğaya terk edilmemeli, geri dönüşüm yapılmalı.