EKONOMİ SERVİSİ/İSTANBUL
Daha önceden endeksleri üretim ve miktar üzerinden kamuoyu ile paylaşan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hesaplama yöntemini değişti. Neredeyse tüm dünyada olduğu gibi TÜİK’te verileri cirolar ile açıklamaya başlayacak. Bu değişim kapsamında ocak ayına ilişkin sanayi üretim endeksi sonuçlarını açıklayan TÜİK, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış üretimi ocakta bir önceki aya kıyasla yüzde 0,8 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi Ocak 2018’de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 12 artış gösterdi. Teknoloji tarafında ise üretim oranları şöyle;
Düşük teknoloji yüzde 12,5 Orta-düşük teknoloji yüzde 15,2 Orta-yüksek teknoloji yüzde 12,8 Yüksek teknoloji yüzde 12,8. Bu oranlara göre Türkiye ocak ayında orta-düşük teknoloji üretiminde daha yüksek artış kaydetti. Geçen yıl yüzde 8,9 olan sanayi üretim artışında en yüksek pay yüzde 12,4 artışla yüksek teknoloji ürünlerinde gerçekleşmişti. Orta-yüksek teknoloji ürünlerindeki artış bile 2017’de yüzde 10,9 artışla genel oranın üzerinde gerçekleşti. Buna göre 2018 Ocak ayında üretim çok hızlı arttı ama teknolojik üretimin payları azaldı. Orta-düşük teknoloji yüzde 9,9 Düşük teknoloji yüzde 7,0 oldu. Öte yandan, arındırılmamış sanayi üretim endeksi, bu dönemde yüzde 12,9 yükseldi. Ocakta 109,3 olarak hesaplanan endeks, 2017’nin aynı ayında 96,8 seviyesinde bulunuyordu. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, ocakta madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 5,2 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,2 azaldı. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise yüzde 0,6 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörlerine bakıldığında ise madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi, ocak 2017’ye göre yüzde 22,9, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 12,3, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 3,7 artış kaydetti.
HESAPLAMA YÖNTEMİ DEĞİŞTİ
Sanayi üretimi artık miktar üzerinden değil, üretilen malların değeri üzerinden açıklanıyor. Örneğin aynı sayıda cep telefonu üretilse bile son üretilen cep telefonu daha özellikli ve yüksek değerde ise yeni seride o değer artışı yansıtılarak sonuçlar açıklanıyor. Anket usulü yerine kayıtları baz alarak hesaplanan yeni sanayi üretim endeksi ve değeri böylece GSYH ile de daha uyumlu hale gelmiş oluyor. Ocak 2018 de ise arındırılmamış sanayi üretim değeri geçen yılın ocak ayına göre yüzde 12,9 artış kaydetti. 2017 Ocak ayında ise sanayi üretimi bir önceki yılın ocak ayına göre yüzde 6,0 artmıştı. Böylece sanayi üretiminde Ocak ayı itibariyle canlılık ve değer artışı hızla devam etti. 2011 yılında çift haneli ve yüksek sanayi üretim artışından sonra 2017 yılına kadar daha sakin seyreden üretim artışı ilk kez 2017 de yüzde 8,9 artışla canlılık göstermişti. Öyle görülüyor ki 2018 yılında da sanayi üretim endeksi canlılığını artırarak sürdürecek.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü, Türkiye’nin geçen yılın 2. yarısından itibaren başlayan yüksek sanayi performansını 2018 yılına taşımayı başardığına işaret ederek, yılın ilk ayında sanayi üretiminin beklentilerin üzerinde artış yakaladığını vurguladı. Hesaplama yöntemi değişen ve güncellenen sanayi üretim rakamlarının, ilk defa bu ay yayımlandığına değinen Özlü, ölçümlerin büyümeyi öngörmekte daha fazla yardımcı olacağını ve Türkiye’nin sanayi öncülüğünde güçlü büyümesine devam edeceğini belirtti. Özlü, sanayi üretim rakamlarına göre 2017 yılının, 2011’den sonra en yüksek sanayi üretim artışının yakalandığı yıl olduğuna dikkati çekerek, Ocak ayında da aynı şekilde sanayi üretiminin 2011’den sonra en hızlı artışlarından birini gerçekleştirdiğini aktardı.
İNŞAAT VE HİZMET SEKTÖRÜNDE CİROLAR ARTTI
Öte yandan ocak ayı ciro endeksleri de açıklandı. 2015 temel yıllı olarak ilk defa açıklanan verilere göre, takvim etkilerinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, ocakta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 25 artış kaydetti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış toplam ciro endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 1,9 yükseldi. Sanayide takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksine bakıldığında, ocakta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26 artış görüldü. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi de bir önceki aya göre yüzde 0,6 arttı. İnşaat sektöründe takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksindeki artış, Ocak 2017’ye göre yüzde 50,3 olarak gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 21,9 yükseldi.
Takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi, ocakta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 21 artış gösterdi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 0,6 azaldı. Hizmet sektöründe takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksi, ocakta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26,4 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 1,9 artış olarak kaydedildi.