Rus doğal gazının Ukrayna toprakları üzerinden transitini sağlayan 10 yıllık anlaşmanın süresi bu yıl sona eriyor. İki taraf dün Brüksel’de Avrupa Komisyonu’nun aracılığında konuyla ilgili müzakerelere devam etti.
Görüşmeye, Ukrayna Dışişleri Bakanı Pavlo Klimkin, Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Ukrayna devlet enerji şirketi Naftogaz’ın CEO’su Andriy Kobolyev ve Rus devlet enerji şirketi Gazprom’un Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Aleksandr Medvedev katıldı.
AB, Ukrayna ve Rusya yetkilileri doğal gaz transiti ile ilgili en son 17 Temmuz 2018 tarihinde Berlin’de bir araya gelmişti.
Naftogaz CEO’su Andriy Kobalyev, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, Gazprom’un, doğal gaz transit anlaşmasının 2019 yılından sonra uzatılmasını teklif ettiğini söyledi.
Gazprom’un bugünkü anlaşmanın hiçbir değişiklik yapılmadan uzatılmasını önerdiğini belirten Ukraynalı yetkili, “Naftogaz, yalnızca anlaşmanın Avrupa ve Ukrayna yasalarına uygun olması halinde buna hazır” dedi.
Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak ise, transit anlaşmasının 2019 yılından sonra uzatılması için, Rusya ve Ukrayna’nın daha önceki doğal gaz anlaşmalarından doğan hukuki anlaşmazlıkları çözüme kavuşturmaları gerektiğinin altını çizdi.
MÜZAKERELER NEDEN YAPILIYOR?
Ukrayna’yı baypas eden Kuzey Akım-2 ve Türk Akımı projelerini başlatan Rusya’nın, ileride Rus gazının Avrupa’ya sevkiyatında Ukrayna’yı tamamen devre dışı bırakma planları yaptığı iddia ediliyordu.
Moskova ile Kiev arasında 2005-2015 yılları arasında yaşanan doğal gaz krizleri sonrası, Ukrayna, Kasım 2015 tarihinde Rus gazını Rusya’dan doğrudan satın almaya son verirken, Avrupa üzerinden dolaylı olarak ithal etmeye başladı.
Rusya’nın, Kuzey Akım-2 ve Türk Akımı’nı en erken 2021-2022 yıllarında tam kapasiteyle faaliyete geçirebileceği tahmin ediliyor.
Bu nedenle Moskova, şu an için Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatında hala Ukrayna’ya ihtiyaç duyuyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in geçen hafta Macaristan’da yaptığı açıklama da buna işaret etti.
Macaristan’a Kuzey Akım-2 ve Türk Akımı üzerinden gaz sevk etmenin teknik açıdan mümkün olduğunun altını çizen Putin, “Diğer alternatifler de mevcut. Ukrayna üzerinden transit konusunda önümüze siyasi bir hedef koymadık. Eğer bu ekonomik açıdan makul olursa, güvenilir olursa, Ukrayna üzerinden belirli miktarda gaz sevkiyatını sürdürmeye karşı değiliz” dedi.
UKRAYNA NE ELDE EDEBİLİR?
Ukrayna devlet enerji şirketi Naftogaz, Rus gazının Ukrayna toprakları üzerinden transit sevkiyatının devamını sağlamayı hedefliyor.
Naftogaz CEO’su Andriy Kobolev, Kiev’in transit ülke olmayı sürdürmeyi ve taahhüt edilen miktarda sevkiyat yapılmaması halinde tazminat garantisi talep ettiğini açıkladı.
Naftogaz, yeni anlaşma sağlanması halinde, geçen temmuz ayında Gazprom’a açtığı 12 milyar dolarlık davada talep edilen bedeli de 2 milyar dolara düşürebileceği vaadinde bulundu.
MOSKOVA NE TALEP EDİYOR?
Gazprom öncelikle, Naftogaz ile 2009 yılında imzaladığı anlaşmadan doğan tüm anlaşmazlıkların giderilmesini istiyor.
Stokholm’de bulunan Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Gazprom’un sözleşmedeki transit gaz hacimlerini yerine getirmemesinden dolayı Naftogaz’ın 4,63 milyar dolar zarara uğradığına ve Gazprom’un Naftogaz’a 2,56 milyar dolar tazminat ödemesine karar vermişti.
Gazprom’un, bin metreküp başına transit fiyatının 2,5-3 doları geçmemesi şartını öne sürdüğü, Ukrayna’nın ise boru hatlarını modernize etmesi halinde bu rakamı 4,6 dolara kadar çekmek isteyebileceğini belirtiliyor. Uzmanlar, anlaşmanın yenilenmesinin üç tarafın da çıkarına olduğunu vurguluyor.
BELÇİKA/DHA