ÖZEL HABER/ CEYDA DİNÇBAKIR
Çalışma hayatında yeni dönem bireysel emeklilik sistemi Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi. Bireysel emeklilik tasarruf ve yatırım sistemi yasasına eklenen maddeyle 45 yaş altı çalışanların BES’e dahil olmasını öngören yasa değişikliği Resmi Gazete’de yayınlandı. Hükümet, 10 yıl içerisinde 10 milyar TL’lik kaynak elde etmeyi planlıyor.
BES ile 45 yaş altı 13 milyon çalışan sisteme dahil edilecek. Ancak sistem uygulamaya hazır olsa da cevap bekleyen pek çok soruyu da içerisinde barındırıyor. Uzmanlar, sistemin uygulanmadan önce sıkı denetimlerin getirilmesi görüşünde. Ayrıca pek çok çalışanı zora sokacak olan sistemden 2 ay sonrasında aynı yoğunlukta çıkmaya çalışanların olacağı belirtiliyor. 1 Ocak 2017’de başlayacak sistemin ayrıntıları ise şöyle:
YÜZDE 3’Ü KESİLECEK
Zorunlu bireysel emeklilik sistemi, 45 yaş altı ücret karşılığı çalışanların tümünü kapsıyor. Otomatik sistemde birikimden tam anlamıyla yararlanmak için 10 yıl sistemde kalmak ve 56 yaşında emekli olmak gerekiyor.
Çalışanın katkı payı, prime esas kazancın yüzde 3’ü olacak. Mevcut bireysel emeklilik sistemi olanlar da, otomatik olarak BES’e de dahil olacaklar. İki sistem birbirinden tamamen ayrı olduğu için mevcut bir BES fonu olanlar, otomatik olarak BES’e ikinci kez dahil olacak. İki taraflı birikimden etkilenmeyenler, hem otomatik hem gönüllü BES’te devam edebilecekler. Ancak bu durumdan zorlanacaklar seçim yapmak zorunda kalacak.
Çalışan, emeklilik planına dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip 2 ay içinde sözleşmeden cayabilecek. Cayma halinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içinde çalışana iade edilecek. Şirket, cayma süresince ödenen katkı paylarının değer kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumlu olacak.
EK DEVLET KATKISI VAR
Emeklilik hakkının kullanılması halinde, hesabında bulunan birikimi en az 10 yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin yüzde 5’i karşılığı ek devlet katkısı ödemesi yapılacak. Şirketlerce, fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılamayacak.
SİSTEMDE MUTLU SON YOK
Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, yeni BES uygulamasının eski dönemlerdeki ‘zorunlu konut edindirme yardımı’ gibi kesintilerle uygulanacağını söyleyerek uygulamanın zorunlu olmasını eleştirdi. Ağaoğlu, “Bugüne kadarki şikayetlerden öğrenildi ki, BES sistemiyle mutlu sona kavuşan olmadı, ben hatırlamıyorum” dedi. Sistemde bugüne kadar yaşanan pek çok sorun olduğunu anlatan Ağaoğlu, bugüne kadar yapılan uygulamalarda, sigorta şirketlerinin topladıkları meblağları yetirince iyi değerlendiremedikleri ve savunganlıkla yapmış oldukları işletme giderlerini vatandaşlardan kesmelerinden mağduriyetlerin oluştuğunu söyledi.
TEBLİĞLERLE DÜZENLENECEK
SGK Uzmanı Ali Duman, henüz vatandaşların tam olarak konuya hakim olmadığı için faydalarının görülemeyebileceğini söyledi. Bu yüzden ilk etapta vatandaşların ücretten kesinti olması sebebiyle menfi yönde düşündüklerini belirten Ali Duman, “Ancak ilerleyen dönemde kazanca bakıldığında bunun nasıl bir kaymaklı kadayıf olacağı daha net görülebilir” dedi. Asgari ücreti 1647 brüt kabul ederseniz bundan takribi 50 lira kesinti olacağını ve bu kesintilerin maaş yükseldikçe artacağını ileten Duman, yasanın ayrıntılarının tebliğlerle düzenleneceğini savundu. Ayrıca yasada bazı işverenlerin BES’ten yararlanamayacağını gösterdiğini söyleyen Duman, bu işverenlerin de Bakanlar Kurulu tarafından belirleneceğini ve muhtemelen kriterlerin kamu kurumlarına borçlu olup olmadıkları yönünde olacağını iletti.
FAİZ HASSASİYETİ DÜŞÜNÜLMELİ
BES uygulamasını hayata geçirecek şirketlerin sıkı denetlenmesi gerektiğini savunan Aydın Ağaoğlu, “2 bin TL aylık alarak kıt kanaat geçinen kişilerin düşünülmesi gerek. BES 2 bin liranın altında maaş alanlara uygulanmamalı. Ayrıca faiz getirilerine hassasiyeti olanların düşünülmesi lazım” dedi. Vatandaşların sözleşme özgürlüğünün de ihlal edildiğini ve 2 aylık hak ihlali yapıldığını savunan Ağaoğlu, zorunluluğun kaldırılmasını ve sadece teşcik edici uygulamalar yapılmasını istedi. Vatandaşlardan alınacak katkı paylarında ‘fon iletişim gider kesintileri’ olacağına dikkat çeken Aydın Ağaoğlu, gelecekte işletim giderlerinin iyi denetlenmesi gerektiği görüşünde. Ağaoğlu, bazı işletmelerin bu kesintileri ‘kötüye kullanarak’ vatandaşlardan haksız kesinti yapabileceğine değinerek “BES uygulamalarını yapan işletmeler, gider ve kazançları açısından sıkı denetim altına alınmalı” uyarısında bulundu. Ayrıca katkı paylarının enflasyona karşı nasıl korunacağının da bilinmediğini belirten Aydın Ağaoğlu, “Vatandaşın zararı nereden karşılanacak” diye konuştu.