Vücudumuzun üretemediği bazı vitaminleri dışarıdan almamız gerekiyor. Bu vitaminlerden biri de özellikle beyin ve sinir sistemimiz için büyük öneme sahip olan B12 vitaminidir. Vücut hücrelerinin kendini yenileyebilmesi, büyüyüp gelişebilmesi ve enerji üretebilmesi için elzemdir.
B12 VİTAMİNİ NEDİR, NE İŞE YARAR?
Suda çözünebilen bir vitamin olan B12, vücutta az miktarda da olsa depolanabilir. İçeriğindeki kobalt minerali nedeniyle kobalamin olarak da bilinen vitamin, sağlıklı bir insanın karaciğerinde yaklaşık 2 mg ve diğer vücut bölgelerinde 2 mg olmak üzere toplamda 4 mg kadar depolanır.
Depolanma miktarı düşük olduğundan dolayı günlük olarak alınması önerilen B12 vitamini, hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. B12'nin vücut içinde görevli olduğu mekanizmalar şöyle:
* Kandaki kırmızı hücrelerin üretimi, DNA ve myelin sentezinde folik asit ile çalışır.
* Sinir hücrelerinin etrafını saran myelin kılıflarının sentezinde görev alan B12 vitamini elektriksel sinyal iletiminin hızını arttırır.
* Amino asitlerin ve vücut tarafından sentezlenen B12 vitaminin geri emiliminde rol alır. Çinko ve magnezyum gibi minerallerin fonksiyonlarında etkilidir.
B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ NELER?
* B12 eksikliği kansızlığa neden olabilir. Buna bağlı olarak çarpıntı, efor kapasitesinde azalma, çabuk yorulma ve halsizlik, konsantrasyon bozuklukları ve göz kararması gelişebilir.
* Dilde kızarıklık ve yanma hissi, ağız içinde yaralar ve bacaklarda gece kasılmaları ile ishal görülebilir.
* Ayaklarda, bacaklarda, kollarda ve ellerde karıncalanma ve uyuşma hissi ve zihinsel fonksiyonlarda bozulmalar gözlenir.
* Özellikle yaşlılarda hafıza kaybı, unutkanlık gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Yaş ile B12 emiliminde ve vücut tarafında depolanmasında azalmalar gözlenir. 65 yaş üstü bireylerde B12 eksikliği depresyon oluşumunda etkili rol oynar.
* Üşüme, yorgunluk, halsizlik, depresyon, konsantrasyon güçlüğü, çarpıntı, denge sorunları, saç dökülmesi gibi belirtilerle kendini gösterir.
* B12 eksikliği yeni hücrelerin sentezlenmesini engeller ve metabolizmanın yavaşlamasına neden olur.
B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Hayvansal ürün tüketmeyen veganlarda B12 eksikliği daha sık görülür. Vejetaryen beslenenlerde süt, yoğurt, yumurta tükettikleri için B12 eksikliği görülmez. Bunun dışında genel olarak günümüz beslenme tarzı da B12 vitamini yönünden zayıf besinlerden oluşmaktadır.
Kanser-ülser gibi mide hastalıkları ve ilaçları bu vitaminin emilimini engelleyerek B12 eksikliğine neden olur. Yine şeker hastalığı tedavisinde ve insülin direnci olan obezlerde kullanılan metformin gibi ilaçlar da B12 vitamini eksikliğine yol açar. Alkol tüketimi de B12 eksikliği nedenleri arasındadır.
B12 EKSİKLİĞİ HANGİ HASTALIKLARA NEDEN OLUR?
B12 vitamini, vücudun kan yapımında ihtiyaç duyduğu önemli bir vitamindir. Eksikliği pernisiyoz anemi denen bir kansızlığa yol açar. Sinir sistemi için de çok önemlidir. Çünkü hücreler arası bilgi iletişimini asetilkolin adı verilen nörotransmitter sağlar.
Vücutta B12 eksik olduğunda bu iletişim sağlanamaz. Dolayısıyla unutkanlık, demans (bunama), Alzheimer, konsantrasyon bozukluğu ve öğrenme güçlüğü gibi sorunlar ortaya çıkar.
B12 EKSİKLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?
Eksikliği, kanda B12 vitamini düzeyinin ölçülmesi ile tespit edilir. Mide problemleri olanlarda bazen B12 vitamini eksikliği, demir eksikliğiyle birlikte görülür. Kritik seviyede düşük ise B12 vitamini hap olarak veya enjeksiyon (kas içi) şeklinde alınır. İnsan vücudu 2-4 yıllık B12 vitamini depolayabilir. Fazlalığı zararlı değildir çünkü idrarla atılır.
B12 VİTAMİNİ NELERDE BULUNUR?
Deniz ürünleri: Balık yumurtası, uskumru, somon, sardalye, istiridye, midye ve ton balıkları iyi birer B12 vitamini kaynağıdır.
Et: Kuzu ciğeri, sığır ciğeri, dana ciğeri, hindi ciğeri, ördek ciğeri ve kaz ciğeri protein ve B12 ile beyin hücrelerimizi besler.
Süt ürünleri: Süt, peynir ve yoğurt gibi besinler B12, potasyum ve kalsiyum bakımından oldukça zengindir.
Yumurta: Bir adet yumurta sarısı ise günlük ihtiyacın yüzde 6'sını karşılar.
B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
B12 yetersizliği tedavisinde yetersizliğin nedeni tespit edilmelidir. Yetersizliğin nedeni eğer diyet ile alınan B12 eksikliği ise örneğin vegan beslenenlerde bu durum çok yaygındır.
B12 vitamin hapı ya da dil altı tabletleri önerilir. Fakat hastada B12 vitaminin emilimine bağlı olarak gelişen yetersizlik söz konusu ise tablet ya da hap kullanmanın tedaviye herhangi bir katkısı yoktur. Emilim problemlerine bağlı olarak gelişen yetersizlik durumunda iğne ile vitamin B12 takviyesi yapılmalıdır.
1000 mcg ya da 500 mcg tabletler şeklinde üretilen B12 hapları günlük B12 gereksinimini fazlasıyla karşılar. Haftada 2 kez 1000 mcg tablet kullanılması eksikliğin önlenmesi için yeterlidir.