Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) İzleme Komitesi, Cumhurbaşkanına geniş yetkiler veren başkanlık sisteminin yargının bağımsızlığını zayıflattığını belirterek “milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması, çoklu baro düzenlemesiyle yenilenen Avukatlık Kanunu, kayyum atanan belediye başkanları, gazeteciler ve muhalif siyasetçiler üzerindeki baskı” nedeniyle Türkiye için “izleme” prosedürünün yeniden başladığını bildirdi. Komite, Türkiye'ye, sivil ve siyasi muhalefet üzerindeki baskıyı sonlandırıp Avrupa Konseyi standartlarını koruma çağrısı yaptı.
AKPM İzleme Komitesi, Konsey standartlarının korunması için Türkiye’nin acil önlemler alması gerektiğine ilişkin bir rapor yayımladı. Türkiye’de iktidarın siyasi ve sivil muhalefete yönelik yeni baskıları olduğu ifade edilen raporda, Türkiye'de hukukun üstünlüğü, demokrasi ve insan haklarının durumunun kötüleşmesine ilişkin endişeler olduğu vurgulandı. Komite, Türkiye’nin “Demokrasiye aykırı yasa ve uygulamalara son verilmesi, kuvvetler ayrılığını ilkesi uygulaması, ifade ve basın özgürlüğünü yeniden sağlaması” için yasaları gözden geçirmesini istedi.
Raporda, Türkiye'nin parlamento dokunulmazlığını garanti altına alması, Venedik Komisyonu'nun tavsiyeleri doğrultusunda yasalarını güncellemesi, yüzde 10 seçim barajını düşürmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını uygulaması çağrısı da yapıldı. Komite, süren “izleme” prosedürü çerçevesinde bu konularda AKPM ile iş birliği içinde olunması istendi. AKPM İzleme Komitesi, Türkiye için izleme prosedürünü yeniden açtıklarını ve 2017'de atıfta bulunulan konuların birçoğunun 2020'de endişe konusu olmaya devam ettiğini bildirdi.
“ENİS BERBEROĞLU GECİKMEDEN PARLAMENTOYA GERİ DÖNMELİ”
Komite raporunda, CHP milletvekili Enis Berberoğlu ile HDP'li milletvekilleri Leyla Güven ve Musa Farisoğulları’nın milletvekilliklerinin ellerinden alındığı, Güven ve Berberoğlu’nun tahliye edildiği, ancak Farisoğulları’nın eski HDP eş başkanları ve diğer dört HDP milletvekiliyle birlikte hala cezaevinde olduğu anımsatıldı. Raporda, “Komite, Enis Berberoğlu’nun parlamento hakları ihlallerini gidermek ve daha fazla gecikmeden parlamentoya geri dönmesini sağlamak için yeniden yargılanmasını istedi” denildi.
“KAYYUM ATANMASI AVRUPA YEREL YÖNETİMLER ÖZERKLİK ŞARTINA AYKIRIDIR”
Seçilmiş belediye başkanlarının görevden alınması ve yerlerine kayyum atanmasının AKPM tarafından şiddetle kınandığı belirtilen Raporda “HDP’li 48 belediye başkanı ve CHP’li 1 belediye başkanı yerine kayyum atanmasının Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na aykırıdır” denildi.
“ÇOKLU BARO, BAROLARIN BAĞIMSIZLIĞINI ZEDELER”
AKPM raporunda, “terörle ilgili suçlamalarla tutuklanan avukatların adil yargılanma talebinde bulunmak için hayatları pahasına açlık grevlerine başvurmak zorunda hissetmelerinden üzüntü duydukları” ve Avrupa Konseyi standartlarına uymayan, baroların bağımsızlığını zedeleyen Avukatlık Kanunu’ndaki değişikliklerin endişe verici olduğu da vurgulandı.
EN SON 2017'DE İZLEMEYE ALMIŞTI
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Genel Kurulu, 25 Nisan 2017'deki oturumunda 45'e karşı 113 oyla Türkiye'nin denetim sürecine alınmasına karar vermişti. Türkiye, 2004 yılında denetim sürecinden çıkartılmıştı. 2017'deki kararla birlikte Türkiye, denetim sürecinden çıkartılıp yeniden alınan ilk Avrupa ülkesi olmuştu.
Kararda ayrıca, Türkiye'ye yönelik 35 maddeden oluşan tavsiyeler de yer almıştı. AKPM ile Türkiye arasındaki iş birliğinin sürmesi için bu tavsiyelerin yerine getirilmesi gerektiği ifade ediliyordu.
BERBEROĞLU DAVASI
14 Haziran 2017’de Cumhuriyet Gazetesi'nde yayınlanan “MİT TIR'ları” haberiyle ilgili olarak Enis Berberoğlu hakkında “Siyasi ve askeri casusluk maksadıyla devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından gizli kalması gereken bilgileri açıklama” suçlamasıyla açılan davada İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi 25 yıl hapis cezası verdi.
Bunun üzerine Berberoğlu 14 Haziran 2017’de tutuklandı. Bu hüküm, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi tarafından 9 Ekim 2017’de bozuldu.
Bozma kararında İstinaf Mahkemesi “Sırrın daha önce ifşa edildiğinin kabulü halinde gizli kalması gereken bilgileri casusluk maksadıyla açıklama suçunun unsurlarının oluşmayacağını” belirtti.
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi ise İstinaf Mahkemesinin bozma kararını usul ve yasaya aykırı bularak dosyayı iade etti.
Dosyayı yeniden ele alan İstinaf Mahkemesi, bu kez Enis Berberoğlu'na "casusluk" suçundan değil, "devletin güvenliği, iç veya dış siyasal yararları bakımından niteliği itibarıyla gizli kalması gereken bilgileri açıklamak" suçundan 13 Şubat 2018’de 5 yıl 10 ay hapis cezası verdi ve tutukluluğunun devamına hükmetti.
Bu kararı İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Savcısı temyiz etti. Savcılık, Berberoğlu'nun "casusluk" suçundan cezalandırılması talepli temyiz dilekçesini Yargıtay’a gönderdi.
Dilekçede, Berberoğlu'nun, "devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından niteliği itibarıyla gizli kalması gereken bilgileri siyasal veya askeri casusluk maksadıyla açıklama" suçundan cezalandırılması talep edildi.
Berberoğlu, 24 Haziran Milletvekilliği Seçiminde yeniden CHP İstanbul Milletvekili seçilince, yargılamanın durdurulması talebiyle Yargıtay'a başvuru yaptı. Başvuru 20 Temmuz'da reddedildi. Fakat Yargıtay 20 Eylül 2018'de Haziran seçiminde yeniden CHP İstanbul Milletvekili seçilen ve hala tutuklu bulunan Enis Berberoğlu hakkında verilen cezanın infazının, yasama dokunulmazlığı gerekçesiyle durması istemini kabul etti ve Berberoğlu'nun tahliye edilmesine hükmetti. Yargıtay kararı üzerine tahliye edilen Enis Berberoğlu hakkındaki kesinleşmiş ceza, TBMM Genel Kurulu'nda 4 Haziran 2020'de okunarak milletvekilliği düşürüldü. Ertesi gün gözaltına alındı ve yeniden tutuklanarak cezaevine gönderildi. Aynı gün koronavirüs tedbirleri kapsamında izinli olarak cezaevinden çıkartıldı.
AYM, 25'inci, 26'ıncı ve 27'nci dönem CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu'nun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının oy birliğiyle ihlal edildiğine karar verdi.
İstanbul 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi AYM’nın yerindelik denetimine girdiğini ileri sürerek, kendi kararında direnmişti.