İngiltere'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinden ayrılması olarak bilinen Brexit sürecinin bir yıllık geçiş dönemi 31 Aralık'ta sona eriyor. 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren İngiltere her alanda AB kurallarına uymaya son verecek ve taraflar arasında yeni bir ticari ilişki olacak.
GÖRÜŞMELERDEN HALA SONUÇ YOK
İngiltere ve AB arasındaki ilişkiyi belirleyecek olan ticaret anlaşmasının düzenlenmesi bekleniyordu fakat süren görüşmelerden hala sonuç alınamadı. Anlaşmanın olmaması durumunda İngiltere ve AB arasındaki ticaret, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) kurallarına göre yapılacak.
"MALİYET YILDA 3.1 MİLYAR STERLİN ARTABİLİR"
Londra ve Brüksel arasında bir ticaret anlaşmasının olmaması gümrük vergileri, sınırlarda ek kontroller ve daha fazla bürokrasi anlamına geliyor. Tüm bunların da maliyetlerde artışa sebep olması bekleniyor. İngiltere Perakendeciler Konsorsiyumu ise uyarıyor: "Anlaşma olmazsa gıda ithal etme maliyetinin yılda 3,1 milyar sterlin artabilir."
ANLAŞMASIZ BREXIT İLK GIDA ALIŞVERİŞİNİ ETKİLEYECEK
Anlaşmasız Brexit olması durumunda uygulanacak yeni ticaret modeli hayatın her alanını etkileyecek. Fakat Kovid-19 salgını nedeniyle bu etkinin görüleceği ilk alan gıda alışverişi olacak.
İngiltere tükettiği gıdanın dörtte birini AB ülkelerinden ithal ediyor. 31 Ocak'ta İngiltere AB'den resmen ayrılmış olsa da ticaret eski gibiydi. Fakat yeni yıla girilmesiyle birlikte artık eskisi gibi olmayacak. Bu nedenle ülkeye girişi yasak olduğu için Almanya ve Hollanda'da imal edilip sınırlarda kontrole tabii tutulmadan ve gümrük vergisi olmadan ülkeye girebilen ürünlerin anlaşmasız Brexit'ten etkilenmesi bekleniyor.
ET VE SÜT ÜRÜNLERİNDE YÜKSEK VERGİ BEKLENİYOR
Anlaşmanın olmaması durumunda özellikle et ve süt ürünlerinde yüksek vergiler beklenirken, taze meyve sebzenin de etkilenmesi olası. İngiltere'nin en büyük süpermarket zincirlerinden olan Tesco, yaptığı açıklamada, fiyatların yüzde 3 ila 5 artabileceğini ve bazı ürünlerde bu artışın daha fazla olabileceğini söyledi.
TÜRK ÜRÜNLERİNİ İTHAL EDEN GIDA TOPTANCILARI TEDİRGİN
Anlaşmasız Brexit'ten eN çok etkilenmesi beklenen grup ise AB ülkelerinde üretilen Türk ürünlerini ithal eden gıda toptancıları ve ağırlıklı olarak bunları satan süpermarketler. Gıda toptancısı Expo Food Midlands'in Genel Müdürü Özgür Yılmaz, bilinmezliğin gıda sektöründe tedirginlik yarattığından şikayetçi. Yılmaz, anlaşmasız ayrılığa hazırlanmak için İngiltere Vergi Dairesi HMRC'nin tavsiyelerine göre önlem almaya çalıştıklarını söyledi.
"SATTIKLARIMIZIN YÜZDE 90'I AB ORİJİNLİ"
Yılmaz, Avrupa'daki tedarikçi firmalarla da temas halinde olduklarını belirterek, "Örneğin et ve süt ürünüyse veterinerlerin sertifikaları gerekecek. Şimdi oradaki firmalarla görüşüp, bütün bunları ayarlamaya çalışıyoruz. Aynı şekilde nakliye firmalarıyla görüşüp, bizden istekleri nelerse, onları yerine getirmeye çalışıyoruz. Mümkün olduğunca aksilik olmasın, yumuşak bir geçiş olsun diye elimizden geleni yapıyoruz. Sattığımız malların yüzde 85-90'ı AB orijinli" diye konuştu.
"YÜZDE 10 İLE 40 ARASI FİYAT ARTIŞI"
Anlaşmasız Brexit ile gıda sektöründe yaşanacak bir diğer sorun ise nakliye. Yılmaz, en çok Polonya üzerinden ürün getirdiklerini söyledi ve ekledi: "TIR'ların normalde buraya gelişi ve dönüşü altı gün sürüyor ve bu süre şimdi 10 güne çıkıyor. İş kaybı oluşuyor, dolayısıyla pek buraya gelmek istemiyorlar. Nakliye maliyetinde de bir artış oldu. Ama anlaşmasız AB'den çıkış olursa bu sorun daha da büyüyecek."
Yılmaz, ürün gruplarına göre yüzde 10 ile yüzde 35-40 ek maliyet geleceğini tahmin ettiklerini ve bunun da tüketiciye yansıyacağını belirtti.
KÜÇÜK ESNAF DEZAVANTAJLI
İnci Food Centre'ın sahibi Mehmet Çetin de bu durumdan şikayetçi: "Benim raflarımdaki malın kabaca yüzde 40'ı, yüzde 50'si AB menşeili. Buradaki Türk toplumuna hitap eden peynir, sucuk, yoğurt, et ve süt ürünlerinin hepsi Avrupa orijinli. Küçük esnaf dezavantajlı duruma düşüyor.
Bu bize doğrudan yansıyacak, getiren toptancı bunu anında alış fiyatlarımıza yansıtacak. Bununla beraber, biz de bunu mecburen müşteriye yansıtmak zorundayız. AB'den çıkacağız deyip, duruyorlar ama hiçbir şey açıklamıyorlar. Gümrük vergisi koyulamasa bile sadece nakliyeden yüzde 10, yüzde 15 doğrudan fiyatlara yansır diye tahmin ediyorum."