Amonyum nitrat, kimyasal formülü NH4NO3 olan bir azotlu bileşiktir. En bilinen kullanım alanı tarım olan amonyum nitrat hakkında detaylı bilgi. Tarım Bakanlığı bomba yapımında kullanılan bu gübreyi yasaklamıştı. Peki amonyum nitrat nedir?
YASAKLANMIŞTI
Bombalı eylem saldırılarında ve yüksek tesirli patlayıcı yapımında etken madde olarak kullanılan amonyum nitratlı gübrelerin satışı durduruldu. Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından terör örgütünün el yapımı patlayıcılarda kullandığı belirlenen nitratlı gübre Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerinde yasaklandı. Yasak kapsamında birçok ilde gübre satışı yapan bayilerin, stokları tespit edilerek bayilere ikinci bir emre kadar gübre satışı yapmamaları bildirildi.
İstanbul ve Mardin saldırılarının ardından alınan bu çok önemli karar kapsamındaki durdurma yazısı, İçişleri Bakanlığı tarafından tüm valiliklere ve emniyet birimlerine gönderildi. Hükümet, gübre hareketlerinin izlenmesi, kontrol ve denetiminin güçlendirilmesi, piyasanın kayıt altına alınmasında bir dizi ek tedbir üzerinde çalışıyor.
AMONYUM NİTRAT NEDİR?
Amonyum Nitrat; amonyağın nitrit aside etkisiyle elde edilen ve patlayıcı madde yapımında kullanılan amonyum bileşiğidir.
Simgesi NH4NO3
Molekül ağırlığı: 80,05
Özgülağırlığı: 1.72
Kokusuz, saydam, nem çekici kristallerdir. 210°C’de başlıca su ve azot oksidül (N2O) vererek bozunur. Normal basınçta sıcaklığa bağlı olarak beş tane farklı kristal biçimi vardır. Oda sıcaklığında ortorombik kristal biçimi kararlıdır. Bir gram amonyum nitrat 0,5 ml su, 0,1 ml kaynar su, 20 ml etanol ve 8 ml metanolde çözünür. Sulu çözeltisi zayıf asit özelliği gösterir. Diüretik etkisi vardır.
Azot oksidül (güldürücü gaz) ve kibrit yapımında, piroteknide; suda çözünürken büyük oranda ısı alarak çözeltiyi soğuttuğundan soğutma karışımlarının hazırlanmasında kullanılır. Asıl ve en önemli kullanım alanları patlayıcı madde yapımı ve kimyasal gübre alanlarıdır. Özellikle bu iki kullanım alanında gereksinmesini karşılamak için büyük miktarlarda üretilir.
Amonyum nitrat nem çekici olduğundan nemli havada kaldığında patlama tehlikesi nedeniyle herhangi bir patlayıcı maddeyle parçalanamayan büyük kütleler biçimini alır. Bu nedenle, özellikle kimyasal gübre olarak kullanılan amonyum nitrat granül biçiminde hazırlanır ve bunların dışları kalsiyum karbonat, kalsiyum sülfat ya da kizelguhr gibi maddelerle kaplanır.
AMOYUM NİTRAT NASIL ELDE EDİLİR?
Amonyum nitrat 20. yüzyılın başlarında Şili güherçilesinden, kalsiyum nitrattan ya da amonyum sülfata Şili gühercilesinin etkisinden ayrımsal kristallendirme yoluyla elde edildi.
Amonyak sentezinin gelişmesinden sonra amonyağın doğrudan nitrat asidiyle nötralleştirilmesi yoluyla üretildi. Günümüzde amonyum nitrat üretimi bu yöntem üzerine temellenmektedir. Bunun için amonyakla nitrat asidi özel reaktörlerde nötralleştirilir ve ele geçen % 56’lık amonyum nitrat çözeltisi vakumlu buharlaştırıcılarda buharlaştırılarak derişikleştirilir. Yaklaşık % 80 amonyum nitrat içeren bu çözelti, sürekli kristallendirme cihazlarına gönderilir, oluşan kristaller sürekli santrifüj cihazlarında ayrılır ve döner kurutucularda kurutulur.
Başka bir yönteme göre sıcak ve derişik amonyum nitrat çözeltisi bir kulenin tepesinden püskürtülür ve buna karşıt yönde sıcak hava gönderilir. Eğer elde edilen amonyum nitrat, patlayıcı madde yapımında kullanılacaksa doğrudan ambalajlanır. Kimyasal gübre olarak kullanılacak amonyum nitrat, nemlendirilmiş kalsiyum karbonat tozuyla karıştırılır ve yeniden kurutulur. Ele geçen ürüne kireçli amonyum nitrat adı verilir. Kristallendirme işleminden önce amonyum nitrat çözeltisi katılıp amonyum sülfo-nitrat gübresi de elde edilebilir.
Amonyum nitratın üretimi sanayide oldukça basittir. Amonyak molekülü ile nitrik asit gibi güçlü bir asit bileşiğe sokularak amonyum nitrat elde edilir:
NH3 + HNO3 → NH4NO3
Diyarbakır'da 157 ton amonyum nitrat ele geçirildi. Vatandaşlar bomba yapımında kullanılan maonyum nitrat nedir ve özellikleri nelerdir merak ediyor. Haberimizden merak ettiğiniz tüm detaylara ulaşabilirsiniz. Amonyum nitrat nasıl elde edilir?